ЮНФПА қўшма дастурини амалга ошириш учун икки ҳудуд танлаб олинган.
Натижага кафолат бор-ми?
Аввалроқ маълум қилганимиздек, Ўзбекистонда бачадон бўйни саратонидан ўлим ҳолати ўсишда давом этмоқда. Хусусан, 2020 йилда ушбу "рак" тури 1000 нафар аёлниг ўлимга сабаб бўлиб, вақт ўтиши билан таҳлиллар касаллик ўсишда давом этаётганини кўрсатади. Агар буларнинг олди олинмаса, 2030 йилгача бу рақамлар қарийб икки бараварга ортади.
Айни борадаги муаммоларни бартараф этиш мақсадида Соғлиқни сақлаш вазирлиги томонидан БМТ'нинг Аҳолишунослик бўйича жамғармаси (ЮНФПА) кўмагида лойиҳа ишлаб чиқилган. Куни кеча мазкур жараён муҳокамаси юзасидан анжуман бўлиб ўтди.
Унда маълум қилинишича, лойиҳа доирасида 30 ёшдан 55 ёшгача бўлган 50 000 нафар аёллар ўртасида бачадон бўйнидаги ўзгаришларни эрта аниқлаш учун ОПВ тестини ўтказиш мақсадида 45 нафар қорақалпоқ гинекологи, 150 та оилавий шифокорлар, 250 нафар патронаж ҳамширалари ва 77 та акушерлар ўқитилган, дея хабар бермоқда конференцияда иштирок этган Darakchi.uz’ мухбири.
Эслатма учун, мазкур пилот лойиҳаси учун юқорида айтганимиздек, Қорақалпоғистон Республикасининг 11 ҳудуди ҳамда Чирчиқ шаҳри танлаб олинган. Жараённи ташкиллаштириш мобайнида 2021 йилнинг январь ойида одам папилломаси вируси (ОПВ)ни аниқлаш учун махсус ускуналар ва тест тизимлари топширилган.
Япония томонидан ажратилган маблағлар ҳисобига харид қилинган 8 та машина ва 50 0000 та тест ўрнатилган.
Экспертларнинг маълум қилишича, мазкур лойиҳа давомида бачадон саратонини эрта аниқлаб, даволаш орқали беморлар 100 фоиз шифо топиши мумкин.
Бу борада БМТнинг Аҳолишунослик бўйича жамғармаси (ЮНФПА) эксперти, Ю Ю шундай дейди:
“Аёллардаги онкологик касаллик ва бачадон бўйни саратони бу дунёда энг кўп учрайдиган касалликдир.
Ўзбекистонда бу борада қилинаётган барча илмий изланишлар ёрдамида молиявий ва жисмоний ҳаракатларни бир қанча камайтиришига ва бу жараёнга халқаро стандартлар даражасига кириб боришига эришилди. Энг асосийси лойиҳа ёш қизларнинг репродуктив саломатлигига ижобий таъсир кўрсатади”.
Хўш, бачадон папилломаси вируси организмдан бутунлай "йўқолиши" мумкинми? Аёлларда бу турдаги саратоннинг даъвоси топилганми?
Шу каби саволларга жавоб олиш мақсадида Darakchi.uz’ тадбир қатнашчиси бўлган Аёллар саломатлиги маркази акушер гинекологини суҳбатга чорлади.
“Кўпчилик ҳаёт давомида шу вирус билан касалланиши мумкин. Кўп ҳолатларда вирус одам организмидан ўз-ўзидан чиқиб кетади. Лекин айрим аёлларда шу касаллик узоқ муддат сақланиб туради ва “рак” олди ҳолатларни келтириб чақиради. Уларнинг ҳеч қандай белгилари йўқ. Аёл ҳам, шифокор ҳам оддий тиббий кўрикда ҳолатни аниқлай олмайди. Шу боис бунда махсус текширув талаб этилади. Бунда аёлларни одам папилломаси вирусига қарши ПЦР усулда текширувга қамраб олиш жуда катта аҳамиятга эга. Текширув орқали саратон касалликларининг эрта босқичларини аниқласак бўлади”, — дейди Муҳаббат Аҳмедова.
Шифокор, шунингдек, лойиҳани ўтказишдан асосий мақсадни маълум қилди.
“Бу лойиҳани ўтказиш ва нутижаларни баҳолашдан мақсад бутун республика учун ягона, самарали скрининг бўйича режа ва махсус дастурларни ишлаб чиқариб, барча поликлиникаларга татбиқ этиш”,— дейди гинеколог.
Эслатиб ўтамиз, лойиҳа дастурини ишлаб чиқишда олинган барча натижалар Саратон касалликлари, жумладан, бачадон бўйни саратонининг олдини олиш бўйича миллий стратегияни ишлаб чиқиш учун ЮНФПА томонидан Ўзбекистон Республикаси Соғлиқни сақлаш вазирлигига юборилган.
Яқин йилларда жараён бутун республика бўйлаб амалга оширилиши, аёллар эса мазкур касалликдан бутунлай ҳимояланиб, тинч ва соғлом ҳаёт кечришларига эришилиши кутилади.
Дилбар Абдунабиева.
