Respublika oliy ta`lim muassasalarida o`quv jarayonini uzluksizligini ta`minlash hamda talabalarning bilim olish faoliyatini masofadan turib metodik qo`llab-quvvatlash maqsadida 2020 yil 1 apreldan masofaviy ta`lim platformalari ishga tushirilgan edi.
Oliy va o`rta maxsus ta`lim vazirligi Matbot xizmatiga ko`ra, bunday platformalar avvalom bor, imkoniyati bor talabalarga mutlaqo yangi formatdagi, ya`ni virtual muhitda talabalar va o`qituvchi auditoriyasinishakllantirish orqali o`quv jarayonini tashkil etish imkoniyatini berdi.
Buning uchun birinchi navbatda ta`lim yo`nalishlari va mutaxassisliklar o`quv rejalari asosida joriy semestrdagi fanlarning dasturlari bo`yicha o`quv resurslarini yaratishga e`tibor qaratildi, oliy ta`limda o`qitilayotgan 6102 ta fandan masofaviy ta`lim resurslari yaratildi va har bir oliy ta`lim muassasasining masofaviy o`qitish platformalariga joylashtirildi.
Ikkinchidan, barcha oliy ta`lim muassasalarining masofaviy o`qitish platformalari vazirlikning https://dist.edu.uz/yagona portaliga birlashtirildi. Bu esa oliy ta`lim muassasalarida masofaviy ta`lim sifatini ta`minlash jarayonlari monitoringini olib borish, o`quv resurslardan hamkorlikda foydalanish imkoniyatini berdi.
ta`lim yo`nalishlari o`quv rejasidagi barcha uchun umumiy bo`lgan fanlardan videoma`ruzalar joylashtirib borildi, buning uchun telegramm ijtimoiy tarmog`ida @eduuz_online kanali ochildi va unga o`qituvchilar tomonidan yaratilgan videoma`ruzalar joylashtirildi.
barcha talabalar uchun ochiq ta`lim resurslarini yaratish maqsadida TAS-IX tamog`ida https://tube.edu.uz videoportali ishga tushirildi. Hozirgi kunga qadar ushbu videoportalga 200 dan ortiq videodars joylashtirildi.
Shuningdek, talabalarning kitobxonlik madaniyatini yuksaltirish maqsadida vazirlik portali tarkibida audiokitoblar elektron kutubxonasi https://audiobook.edu.uztashkil etildi, unga zamonaviy va klassik adabiyotlar joylashtirilib borilmoqda.
Bundan tashqari, O`zbekiston Milliy teleradiokompaniyasi bilan hamkorlikda 3 ta, shuningdek, Farg`ona, Surxondaryo va Samarqand viloyatlari telekanallari orqali fanlar bo`yicha teledarslar o`tkazish tizimli yo`lga qo`yildi. Jumladan,“Mening yurtim” (MY5) telekanalidaPsixologiya va Ingliz tili fanlaridan, «UzReport» telekanalidaakademik lisey o`quvchilari uchun matematika, ingliz tili, fizika, informatika, rus tili, geografiya, oila psixologiyasi, matematika ingliz tilida SAT fanlaridan, pedagogika ta`lim sohasining barcha bakalavriat ta`lim yo`nalishlari fanlaridan ZO'R TV telekanali hamkorligida teledarslar yo`lgaqo`yildi.
Yuqorida qayd etilgan ishlar talabalarimizga masofadan turib ta`lim olishlarini tashkillashtirish maqsadida juda qisqa vaqtda amalga oshirildi. Buning uchun oliy ta`lim muassasalarida professor-o`qituvchilar tomonidan tegishli o`quv resurslari yaratildi, ular o`zlarining fanlari bo`yicha avvaldan tayyorlab yurgan barcha o`quv materiallarini platformaga joylashtirdilar. Virtual muhitda ishlashni yaxshilashlari uchun “Masofaviy ta`limni tashkil etish texnologiyalari” kurslari yo`lga qo`yildi.
Oliy ta`lim muassasalari 85 ta zamonaviy server qurilmalari bilan ta`minlandi, Internet tezligini oshirish bo`yicha amaliy choralar ko`rildi. Professor-o`qituvchilar tomonidan ham masofaviy mashg`ulotlarni olib borishlariga ma`lum miqdorda moliyaviy sarf-xarajatlar bo`ldi. Hammamiz bilamiz, zamonaviy axborot-kommunikasiya texnologiyalari va xizmatlari ma`lum mablag`larni talab etadi.
Bir so`z bilan aytganda, qisqa muddatda ham texnik jihatdan, ham dasturiy ta`minot va resurslarni shakllantirish bo`yicha katta hajmdagi ishlar amalga oshirildi. Albatta bularning zamirida kattagina moliyaviy xarajatlar turadi, dunyo tajribasida ham yangi formatdagi o`quv jarayonini tashkil etish dastlabki bosqichda kattagina resurslarni sarflashni taqozo etadi. Zero, maqsadimiz talabalarning o`quv jarayonini metodik qo`llab-quvvatlash orqali ularni nazariy bilim olishlarini ta`minlash edi. Amaliy mashg`ulotlar ham fanlarning xususiyatlaridan kelib chiqib masofadan turib olib borildi. Masofaviy bajarish imkoni yo`q laboratoriya ishlari pandemiya tugagandan keyin o`tkazilishi rejalashtirildi. Shuningdek, turli sabablarga ko`ra masofaviy ta`lim olmagan talabalarga pandemiya tugagandan keyin o`qishlarini an`anaviy shaklda davom ettirishga va fanlarni o`zlashtirishlariga imkon berilmoqda, ya`ni bu talabalarga ham keyingi kursda o`rnatilgan muddatlarda o`qishni davom ettirishga imkoniyat yaratiladi.
Masofaviy ta`lim olish talabalar uchun karantin cheklovlari oqibatida umumiy o`qitish davri uzayib ketishini oldini olish imkonini beradi. O`qishni faqat off-line shaklda davom ettirishni xoxlovchilar uchun, karantin talablari imkon bergan davrdan tegishli semestrdan davom ettirish imkoni doim saqlanib qoladi.
Shu bilan birga, bitiruvchi kurs talabalarining o`quv jarayoni poyoniga etish arafasida bo`lgani uchun ularga o`z vaqtida bitirishlari uchun tegishli sharoitlar yaratib berildi, on-layn himoyalar o`tkazildi. Bitiruvchilarga diplomlarini on-layn olish imkoniyati ishlab chiqildi, mamlakatimizda birinchi bor QR kodli diplomlar berila boshlandi.
Bundan tashqari, aprel oyidan boshlab oliy ta`lim muassasalarida rejalashtirilgan barcha ilmiy konferensiyalar, seminarlar on-layn formatda o`tkazilishi yo`lga qo`yildi. Ayniqsa, talabalar o`rtasida har yili o`tkaziladigan fan olimpiadalari bu yil on-layn formatda amalga oshirilishi talabalarimizga ma`qul keldi.
Shunisi quvonarliki, 2019-2020 o`quv yilining ikkinchi semestrida ushbu tizimlardagi 113 ta oliy ta`lim muassasasining ta`lim resurslaridan foydalanish uchun 417816nafar talaba va 29 030nafar professor-o`qituvchi ro`yxatdan o`tib, tegishli faoliyatlarini masofaviy ta`lim platformasida olib bordilar. Boshqacha qilib aytganda, texnik jihatdan imkoniyati bor va xoxlovchi talabalarga masofadan o`qish imkoniyatlari berildi. Albatta, bu bizning ta`lim tizimimizda o`ziga xos yangilik bo`ldi, shu nuqtai nazardan ta`lim sifatini ta`minlashda kamchiliklar ham bo`lgan, chunki har qanday yangilikni kiritish doim qiyinchiliklarga uchrab kelgan.
E`tibor bersangiz, rivojlangan davlatlarda ham dastlab masofaviy ta`lim asosan laboratoriya ishlari, amaliy mashg`ulotlar kam ta`lim yo`nalishlarida amalga oshirildi.
Masofaviy ta`lim sifatini ta`minlash uchun, ham oliy ta`lim muassasalari, ham professor-o`qituvchilar, ham talabalar, ham aloqa kanallari birdek tayyor bo`lishlari lozim. Lekin, avvaldan ta`lim sohasiga masofaviy o`qitish elementlarini kiritib borishga yo`naltirilgan maqsadli faoliyat pandemiya tufayli ushbu ishlarni tezlashtirishni taqozo etdi. Muhimi yo`nalish to`g`ri belgilangani, ta`lim muassasalarida xato qilishdan qo`rqmaslik ma`lum darajada yangi formatdagi o`quv jarayonini boshlashni ta`minladi.
Bugungi kunda oliy ta`lim muassasalarida yangi o`quv yilidan kredit-modul tizimini joriy etishga tegishli tayyorgarlik ishlari amalga oshirilmoqda. Xo`sh bu tizim nima beradi? Avvalombor yangi tizim talabalarni ko`proq mustaqil ta`lim olishlarini talab etadi. Mustaqil ta`lim faqatgina darslik yoki o`quv qo`llanmadan foydalanib tayyorlanishni emas, balki ko`plab axborot manbalaridan foydalanishni taqozo etadi.
Bugungi kunda ta`lim paradigmasi o`zgarmoqda, etakchi xorijiy universitetlar ham, variativ (gibrid shakl) ta`lim traektoriyalarini, masofaviy kurslarni,o`qitish texnologiyalarini tobora keng joriy etishmoqda. Pandemiya sharoitlarida bizning oliy ta`lim muassasalari ham ma`lum ma`noda dastlabki tajribani to`plashdi.
Endilikda muhimi talabalarimizda ham masofadan ta`lim olish madaniyatini yuksaltirishimiz ustida ishlashimiz lozim. Keyingi paytlarda ijtimoiy tarmoqlardagi turli sahifalar, kanallar va guruhlar orqali masofaviy ta`lim olishga taalluqli savol-javoblar, mulohazalar va izohlar kabi yozishmalar soni ortib bormoqda. Bu fikr mulohazalarning ayrimlariga qo`shilish ham mumkin, qo`shilmaslik ham mumkin. Muhimi talabalarimiz ular uchun yaratilayotgan imkoniyatlardan samarali foydalanishlari, o`zlari bilim olish uchun tinmay bilim izlashlari, qolaversa etuk mutaxassis bo`lishlari uchun faqatgina fanlarni o`zlashtirishlari etarli emasligi, doimiy o`z ustida ishlashlari lozimligini yaxshi uqishlari shart. Buning uchun barcha oliy ta`lim muassasalarida etarli sharoitlar yaratib berish uchun zarur harakatlar qilinmoqda.
