Boshqalarning kelini ketib qolsa, «tavbaaa» derdingiz. Siz bilan bunday hodisa ro`y bermaydigandek edi. Ammo mana o`sha chaqmoq sizning boshingizda ham chaqnadi va o`sha yomg`ir sizning xonadoningizga ham yog`di: keliningiz bolalarini olib onasinikiga ketib qoldi? Qanday yo`l tutish kerak? Darrov borib issig`ida olib kelasizmi yo «Ko`chada qolgan oyog`im yo`q, o`zi ketdi, o`zi keladi» deysizmi? Bugun «Ketsa ketar, onam derman», deb turgan o`g`lingiz bir haftada mung`ayib qolsa yo ichishni boshlasa, nima qilasiz? Yo borib olib kelsangiz, kelin buning havosini olib, oyog`i chiqib, hadeb onasinikiga yo`rg`alayversa-chi? Nahotki, ajrashib ketishsa? Xullas, bu yog`i pozisiyalar o`yini. Strategiya, taktika muhim. Hamma o`zining hududini himoya qila boshlagan ushbu sharoitda aql va donolik bilan ish tutmasangiz, bo`lmaydi.
Nega ketdi?
Oilani ushlab turadigan bir necha omillar bor: muhabbat, farzandlar , achinish, ko`nikma. Ammo bizning o`zbek oilalarida bular qatoriga QAYNONA nomli yana bir muhim omil qo`shiladi. Agar qaynona-kelin yaxshi chiqishsa, hatto, o`rtada muhabbat bo`lmasa ham, er-xotin yashab ketgan, chiqishmasa, ulkan muhabbat bilan qurilgan oilalar ham barbod bo`lgan hollarni ko`p ko`rganmiz. Demak, qaynona o`zbek oilasining mustahkamligi garovidir. Shunday ekan, avvalo kelin bilan o`zingizning munosabatlaringizni tahlil qilishingiz kerak. Qaynona-kelin munosabatlari oxiri kelinning ketishi bilan tugaydigan holatlarning sabablari talay. Quyida ularning asosiylarini sanab o`tamiz.
U nimani isbotlamoqchi?
Ketib qolsa, muammo kattalashishini u ham biladi. Ammo baribir ketadi. Nega? O`sha daqiqalarda jahl aqldan ustun kelgan bo`lishi mumkin. Bunday hollarda jahldan tushgach, ish o`nglanishiga, oila yana tinch yashab ketishiga umid qilsa bo`ladi. Lekin bu qarorni uzoq vaqt miyasida pishirib yurgan, ko`p marta ketmoqchi bo`lgan-u, shaytonga hay bergan va nihoyat sabr kosasi to`lgan bo`lsa, ish mushkullashadi. Endi chindan ham oilangizda, o`zingizda nimanidir o`zgartirasiz yo oila barbod bo`ladi.
Har doim kelinlar haq bo`lavermaydi. Ayrim yoshlar shuchaki ketish uchun ketadilar. Bu bilan ichlaridagi alamlarini, xafagarchiliklarini, isyonlarini bildirish barobarida «ultimatum qo`yish», «shantaj qilish» maqsadini ko`zlaydiganlari ham bor, hatto ko`p. Bunday kelinlar ko`pincha tezda o`zlarini ko`rsatadilar: ko`p marta ketadilar va odatda o`zlari yana qaytib keladilar. Ilk marta ketganida siz nima sababdan ketganiga e`tibor bering. Albatta, darrov ortidan yugurib bormaysiz. Lekin oilaning arzimas injiqliklar tufayli buzilib ketishiga ham yo`l qo`ymaysiz. Har kim ikkinchi imkoniyatga haqli. Faqat olib kelayotganingizda yo o`zi qaytib kelganida bu hunari boshqa o`tmasligini, keyingi safar muammosini hal qilish uchun boshqa konstruktivroq yo`lni topishi kerakligini tushuntirib qo`yasiz. Tarbiyalaysiz-da, xullas.
Qaytarib olib kelish kerakmi?
Bu o`zingizga beradigan ilk va muhim savolingiz, shunday emasmi? Agar oilangizda mehr-muhabbat bo`lsa, bu shunchaki jahl ustida qilingan ish ekanini bilsangiz, ozgina kuting. Bir-biringizdan dam oling. Balki qudalaringiz aqllilik qilishar, balki kelinning o`zi jahldan tushib qaytar. Oradan bir necha kun yo bir hafta o`tgach, asta qo`ng`iroq qilib qudalar bilan gaplashib ko`rish, muammo nimadaligini bilish mumkin. Ko`pincha, jahl ketgach, ish oson ko`chadi. Albatta, g`urur ko`ndalang turadi, birinchi qadamni qo`ysam, nohaqligimni bo`ynimga olgan bo`laman, degan o`y ham bor. Lekin bu juda kaltabin odamning xayollari. Ziddiyatlar har doim aqlli va mulohazali odamlar tufayli bartaraf etilgan. Orangizda kimdir aqlliligini namoyon qilishi kerak bo`lsa, bu ish, avvalo, sizdan boshlanishi lozim. Axir o`rtada bolalar bor, kelin yosh, siz esa kattasiz. Faqat buni ustalik bilan amalga oshirish, vaziyatdan mag`rur ko`tarilgan bosh bilan chiqib ketish mumkinligini unutmang. Siz yalinish uchun qo`ng`iroq qilmadingiz yo bormadingiz, muammoning tagiga etish, muhokama qilish va takrorlanmasligi choralarini izlash uchun birinchi qadam qo`ydingiz. Sizning missiyangiz tortishmachoq o`ynayotgan ikki ayolnikidan muhimroq, balandroq, savobliroq. Shu pozisiyadan turib fikrlasangiz, hammasi yaxshi bo`ladi.
Qanday holatlarda qaytarib olib kelmaslik kerak:
Yuqoridagi holatlarda kelinni qaytarib olib kelish bir botqoqqa qayta tushish bilan barobar. Endi siz emas, u oyog`i ostida er darz ketganini, barqarorlik yo`qolganini, oilasi jar yoqasiga kelganini bilishi va xulosa chiqarishi kerak.
Suhbat
Har qanday muammoni muhokama qilib echish mumkin. Buning uchun tomonlar muzokara dasturxoni atrofiga to`planishlari, har ikki tomon ham muammoni anglashi, bartaraf etishni xohlashi, bundan manfaatdor bo`lishi kerak. Agar bir-biringiz bilan dildan gaplasha olsangiz, ko`p narsa o`zgaradi. Xo`sh, kelin bilan suhbat jarayonida qaysi savollarni ko`ndalang qo`yishingiz kerak?
Ana shu savollarga javob izlash barobarida qaynona-kelin bir-biringizni yaxshiroq anglay, tushuna boshlaysiz. Bilasizmi, qaynona-kelinlikda nima muhim? Bir-birini yoqtirish, yaxshi ko`rishi deysizmi? Yo`q, bu er-xotin o`rtasida ahamiyatli hislar. Qaynona-kelin bir-birini tushunishi kerak. Ikkisi bir-birining o`rniga o`zini qo`yib ko`ra olsa, o`zaro anglash, murosa odimini otishga tayyorlik bo`lsagina, bu ikki ayol bir tom ostida ahil yashay oladi. Shuning uchun naqadar qiyin bo`lmasin, bir-biringizni tushunishga harakat qiling, ayollar. Erkaklar bizni tushunishmaydi, lekin o`zimiz buni eplarmiz?!
Shahnoza TO`RAXO`JAEVA