Mamlakatimizda Sun`iy intellekt (artificial intelligence, AI) texnologiyalarining katta ahamiyati va salohiyatini e`tirof etgan holda ularni rivojlantirishga alohida e`tibor qaratilmoqda. Tez texnologik taraqqiyot davrida sun`iy intellekt hayotning turli sohalari rivojlanishiga ta`sir qiluvchi asosiy omilga aylanib bormoqda. Ushbu texnologiyalar unumdorlik va samaradorlikni oshirishdan tortib, ilm-fan va innovasiyalardagi yutuqlarga qadar ulkan foyda keltirish salohiyatiga ega ekanligini tan olish kerak.
Shu sababli, e`tiborni sun`iy intellektni rivojlantirishga qaratib, muvaffaqiyatli transformasiya jarayonini ta`minlashga va mamlakatimiz texnologiya olamida etakchi o`rinni egallashga intilishimiz kerak.
Bu borada ohirgi yillarda:
– “Davlat va moliya xizmatlarini ko`rsatishda biometrik identifikasiyalash (My ID) uchun sun`iy intellektni qo`llash” tajriba-sinov loyihasi “UZINFOCOM” Yagona integrator MChJ tomonidan ishlab chiqildi va ishga tushirildi.
Bugungi kunda 23 ta bank (umumiy banklarning 74%), 5 ta davlat tashkilotlarida “My ID” loyihasidan foydalanmoqda hamda 2,5 mln dan ortiq foydalanuvchi ro`yxatdan o`tdi.
Biometrik identifikasiyalash jarayoni ishga tushirilgandan so`ng, korxonalarda shaxsni identifikasiyalash jarayoniga ketadigan vaqt 1 soniyaga tushirildi hamda hujjatlarni tekshirish jarayoni butkul avtomatlashtirildi.
– “Qishloq xo`jaligi erlari va ekinlari monitoringi” tajriba-sinov loyihasi doirasida sun`iy intellekt texnologiyalarini qo`llovchi Geoaxborot tizimi yaratildi, unda ma`lumotlar uchta mustaqil manba – Evropa Ittifoqining Sentinel kosmik apparatlarning multispektral suratlari, Vazirlikning 9 ta uchuvchisiz uchish apparatlari materiallari va 200 ta bevosita dala ma`lumotlarini yig`uvchilarining haqiqiy vaqt rejimida yig`iladigan ma`lumotlari tahlil qilindi.
– 2022/2023 o`quv yili uchun “Sun`iy intellekt” yo`nalishida kadrlar tayyorlash bo`yicha jami 6 ta oliy ta`lim muassasalarida 245 ta (231 ta bakalavr, 14 ta magistratura) kvotalar ajratildi. Mazkur sohada quyidagi fanlar amaliy mashg`ulotlar yordamida tashkil qilinadi:
Oliy attestasiya komissiyasi tomonidan “Raqamli texnologiyalar va sun`iy intellekt” nomli doktoranturaning alohida yo`nalishini ochildi va 2022 yildan boshlab sun`iy intellekt sohasida doktoranturaga 5 ta kvota va mustaqil tadqiqotchilar uchun maqsadli kvota ajratildi;
Hukumatning sun`iy intellektga tayyorlik indeksida (Government Artificial Intelligence Readiness Index) respublika pozisiyasini yaxshilash bo`yicha.
O`zbekiston Respublikasining hukumatning sun`iy intellektga tayyorlik indeksidagi o`rnini yaxshilash maqsadida xorijiy tajribani o`rganish ishlari olib borildi.
Buyuk Britaniyaning “Oxford Insights” tashkiloti tomonidan ishlab chiqilgan “Government Artificial Intelligence Readines Index”da ko`rsatilgan statistika bo`yicha O`zbekiston Respublikasi 2019-yilda 158-o`rinni, 2020-yilda 95-o`rinni, 2021-yilda 93-o`rinni va 2022-yilda 79-o`rinni (181 ta davlat ichida) egallagan.
Bugungi kunda, O`zbekiston Respublikasi Prezidentining “O`zbekiston Respublikasining xalqaro reyting va indekslardagi o`rnini yaxshilash hamda davlat organlari va tashkilotlarida ular bilan tizimli ishlashning yangi mexanizmini joriy qilish to`g`risida”gi Farmoni bilan tashkil etilgan “Xalqaro reyting va indekslar bilan ishlash bo`yicha respublika kengashi” bilan hamkorlikda mamlakatning sun`iy intellektga tayyorlik indeksidagi o`rnini yaxshilash bo`yicha bir qator ishlar amalga oshirilmoqda. Jumladan, “Sun`iy intellektga tayyorlik indeksida O`zbekiston Respublikasi o`rnini yaxshilash bo`yicha chora-tadbirlar dasturi” tasdiqlandi. Dasturda qo`yidagilarni o`z ichiga oladi:
Sun`iy intellekt muntazam vazifalarni avtomatlashtirishi mumkin, bu esa insonlarga yanada murakkab vazifalarga e`tibor qaratishlari uchun vaqtni bo`shatish imkonini beradi. Bu ish samaradorligini sezilarli darajada oshiradi.
Sun`iy intellekt yangi g`oyalar va texnologiyalarni ishlab chiqishga, ilgari imkoni bo`lmagan mahsulot va xizmatlarni yaratishga imkon beradi. Masalan, tibbiyotda sun`iy intellekt kasalliklarni tashxislash va davolashda, avtosanoatda esa avtonom transport-vositalarini yaratishda yordam beradi.
Biroq, sun`iy intellektning rivojlanishi axloq, maxfiylik va xavfsizlik sohasida ham savollar tug`diradi, shuning uchun, tegishli qoidalar va qonunlarni ishlab chiqish, sun`iy intellektdan samarali foydalanish va himoya qilish uchun mutaxassislarni tayyorlash muhimdir.
