O`zbekiston Respublikasi Iqtisodiyot va sanoat vazirligida vazir o`rinbosari, Urbanizasiya agentligi direktori – Jasur Aripov bilan norasmiy uchrashuv bo`lib o`tdi. Brifing savol-javob formatida tashkil etilib, uch soatdan ortiq davom etdi.
Uchrashuvni kun tartibida Yagona davlat xizmatlari portalida “O`zbekiston Respublikasida 2030 yilgacha urbanizasiyani rivojlantirish Konsepsiyasi”ni 2019 yil 9 iyul kuni keng jamoatchilik muhokamasiga qo`yish masalasi ko`rib chiqildi.
UchrashuvboshidaJasurAripov muhbirlarga,Agentlikning asosiy vazifasi hisoblangan, shaharlarning integrasiyalashgan va barqaror rivojlanishiga yo`naltirilgan yagona urbanizasiya siyosatini ishlab chiqish va tartibga solishjarayonlari haqida gapirib berdi.
“Urbanizasiya bu faqat binolarni buzish degani emas”
Jasur Aripov: “Urbanizasiya” tushunchasini hamma turlicha tushunadi va ayrim hollarda bu jumlani uy-joylarni buzish holatlari bilan bog`lashmoqda. Aslida, urbanizasiya uzoq va keng qamrovli jarayon, demografik tendensiyalar, migrasiya jarayoni, ish bilan bandlik, atrof-muhit xavfsizligi, ekologiya va boshqalardir. Umuman olganda, urbanizasiya erlarning samaradorligi, shaharlarni rejalashtirish, shahar infratuzilmasini rivojlantirish va uy-joy qurilish masalalari, shahar aholisini o`sishi bilan bog`liq. Va o`z navbatda muhim hisoblangan, bu shaharlarning rolini oshirish, shahar madaniyati va munosabatlari, shahar madaniyati va munosabatlari, shaharlar tashqarisida shakllangan zamonaviy madaniy shahar hayotini tarqalishi jarayonidir.
Agentlik vazifalariga – Qoraqalpog`iston Respublikasi hamda O`zbekiston viloyatlarida yirik shaharlarining rivojlanishi uchun strategik platforma va strategiyani yaratish, bu esa o`z navbatda rivojlangan infratuzilma, ta`lim, ish bilan ta`minlash va ijtimoiy himoyalangan salohiyatiga ega markazlarga aylantirishni kelib chiqaradi. Keyinchalik mintaqalarda migrasiya ko`proq mahalliy xususiyatlarga ega bo`ladi, poytaxtga emas, balki har bir alohida mintaqaning yirik shaharlariga yuboriladi. Bularning barchasi shaharlarning tabiiy o`sishiga va Seulda sodir bo`lganidekshaharlarning haqiqiy shahar aglomerasiyasiga aylanishiga yordam beradi. Aripov takidlaganidek, Farg`ona, Marg`ilon, Namanagan, va Uychi, Samarqand va Jomboy kabi misollarda tabiiy birlashma o`ziga hos jarayonni ko`rish mumkin. Ular bir million odam bilan kelajakda tortishish markazlari bo`lib xizmat qiladi.
–“Urbanizasiya Konsepsiyasining maqsadi uzoq muddatli rivojlanish strategiyasi kabi barqaror iqtisodiy o`sishni ta`minlash, mehnat va investisiya resurslari uchun jozibador bo`ladigan shaharlar va shahar aglomerasiyalarini kompleks rivojlantirish yo`li bilan aholi farovonligini oshirish, shuningdek ilmiy, innovasion va madaniy salohiyatni yuksaltirishdir. Katta shaharlar atrofidagi sun`iy yo`ldosh shaharlari tarmog`ini kengaytirish, shuningdek ayrim shaharlar birlashishi urbanizasiyani rivojlantirishning muxim jihatlari hisoblanadi. Bu esa o`z navbatida, katta va yirik bo`lgan shaharlarning iste`mol tovarlari ishlab chiqarish va xizmatlar ko`rsatish funksiyasini engillashtirish hamda uy-joylar joylashuvi va avtomobl qatnovi yuklamasini maqbullashtirish imkonini beradi”.
“2030 yilga borib muhim sanalgan ko`rsatkichlar namoyon bo`ladi”
Aripov, shuni ham ta`kidladiki, Konsepsiya doirasida alohida shaharlar va shahar aglomerasiyalarining qiyosiy va raqobatbardosh afzalliklarini hisob olgan holda shaharlarda ishlab chiqarish va xizmat ko`rsatish ob`ektlarini joylashtirish ham ko`zda tutilgan.
Aripov Sirdaryo viloyati misolida viloyatning tabiiy salohiyatidan – hududiy joylashuvidan foydalanish orqali viloyatni rivojlantirishni ko`zda tutuvchi, hozirda muhokamaga ko`yilgan loyiha haqida so`zlab berdi. Bugungi kunda viloyatning bir nechta shaharlaridan o`tuvchi asosiy tranzit yo`llari: M34 - Guliston va Yangier shaharlarini, AN5 – Sirdaryo va Baxt shaharlarini, A376 – Xovos va Shirin shaharchalarini bog`laydi. Yo`l oldi infratuzilmasining rivojlanishi va Sirdaryo viloyati hududida transport “xab”ining qurilishi shaharlarni kengayishi va rivojlanishi uchun va qolgan sohalarni tabiiy rivojlanishi uchun boshlang`ich asosni yaratib beradi.
– “Islohotlar, ayniqsa urbanizasiya kabi yirik ijtimoiy ahamiyatga ega bo`lganlari, shikoyat va norozichiliklarsiz o`tmasligini hammamiz yaxshi bilamiz. Barcha savollarga birdaniga to`g`ri javoblarni topish juda qiyin. Ko`plab muammolar va tushunmovchiliklar tug`ilmoqda va tug`ilishda davom etaveradi. Shuning uchun ham bizlar uchun tinglay oladigan, eshita oladigan va ma`lumotlarni keng ommaga to`g`ri etkaza oladigan, balkim teskari aloqani ham ta`minlab bera oladigan jurnalistlar bilan suhbat qurish juda muhim.”
Ko`plab binolarni buzish va “siti”larning qurilishi bilan bog`liq bo`lgan savollarga Aripov mahalliy hokimiyat biron-bir ob`ekt yoki inshootni buzishga doir qarorlarni aholi punktini rivojlanish strategiyasidan kelib chiqib qabul qilinishini aytdi. Quruvchilar o`z majburiyatlarini bajarmayotganligi - bu boshqa masala. Bu erda har bir alohida holatning o`ziga xos xususiyatlarini tushunish muhimdir – aslida ob`ektni buzishga bo`lgan real extiyoj bormi, ob`ekt tarixiy va madaniy ahamiyatga egami. Har qanday holatda ham buzish va noqonuniy qurilishlarga oid faktlarni mahalliy hokimiyatga etkazish jamiyatning burchidir. Bu yo`nalish bo`yicha Agentlik aholi punktlarini o`sish polyuslarini inobatga olgan holda rivojlanishini muvofiqlashtirib boruvchi yangi mexanizmni joriy etishni rejalashtirmoqda. Vazirliklar va hokimiyatlar aholi punktini rivojlantirish bo`yicha qabul qilinayotgan qarorlarni muvofiqlashtirib borishlari kerak.
“Agentlikning asosiy mahsulotlaridan biri – aholi punktlarini rivojlantirish strategiyasidir”
–“Urbanizasiya bu keng qamrovli va uzoq muddatli jarayon bo`lib, Agentlikning vazifasi ushbu yo`nalishda ijtimoiy yo`naltirilgan yagona davlat siyosatini ishlab chiqish va amalga oshirishdir. Men respublika miqyosidagi vazirliklarimiz ishlariga chin qalbimdan havas qilaman, chunki ular mahsulot yaratadilar: maktablar, bog`chalar va hokazo. Bizning Agentlikning asosiy mahsulotlaridan biri, bu - aholi punktlarini rivojlantirish strategiyasidir.Bu ish sezilarli bo`lmasligi mumkin, lekin bu juda ham katta jarayon bo`lib, muayyan vaqt davomida amalga oshiriladi”.
Konsepsiya raqamlar va bosqichlarda
2030 yilga qadar O`zbekiston Respublikasida shaharlashtirishni rivojlantirish konsepsiyasini yaratish jarayonida bir biriga bog`liq sohalarda 30 dan ortiq konsepsiya va dasturlar o`rganildi: uy-joy kommunal xo`jaligi, qurilish, transport kommunikasiyalari, energetika, ta`lim, sog`likni saqlash va boshqa ko`plab sohalar o`rganildi. Xujjatni ishlab chiqishda ushbu tarmoqlar uchun ma`sul bo`lgan davlat idoralari, shuningdek, xalqaro tashkilotlar OTV, Jaxon banki, OESD va boshqa ekspertlar ishtirok etdi.
