Innovasion rivojlanish vazirligi buyurtmasiga ko`ra, O`zbekiston Respublikasi Fanlar akademiyasi Genomika va bioinformatika markazi olimlari koronavirusning to`liq genomlari birinchi marta O`zbekistonda o`qildi va bioinformatik tahlil ishlari olib borildi. Natijalar koronavirus genom ma`lumotlari uchun ochiq ma`lumotlar tarmog`i – GISAID ma`lumotlar bazasiga joylandi va tegishlicha rasmiylashtirildi.
Shu munosabat bilan O`zbekiston o`z hududida koronavirusning barcha variantlarini DNK ketma-ketligining to`liq sekvenlagan 50 ta mamlakat qatoriga kirdi. Genomika va bioinformatika markazi olimlari tomonidan Toshkent viloyati Sanitariya-epidemiologiya va jamoat sog`lig`i boshqarmasi hamda Biogen Med xususiy klinikasidagi birlamchi virus yuqtirgani tasdiqlangan fuqarolarining 62 nafaridan namunalar olindi va yangi avlod sekvenatori yordamida ularning 32 ta genomi to`liq sekvenlash orqali tahlil qilindi yoki boshqacha qilib aytganda, DNK ketma-ketligi o`qildi. Bu 29 mingta nukleotid deganidir.
Shuningdek, olimlar qator bioinformatik tahlillar yordamida (Nextclade) O`zbekistonda tarqalgan virus variantlari hozirgacha o`qilgan koronavirus ma`lumotlar bazasidagi genomlar bilan solishtirdilar. Natijada, O`zbekistondagi COVID-19 variantlarining shajaradagi o`rni aniqlandi. Unga ko`ra, O`zbekistonda uchrayotgan COVID-19 ning variantlari GR (20V) va S (19V) guruhlariga mansubligi ayon bo`ldi. Shajaraning GR (20V) tarmog`ida O`zbekiston bilan birgalikda asosan Evropa, Osiyo, Afrika va Avstraliya qit`asi vakillari joylashgan bo`lsa, S (19V) guruhida esa Osiyo va Afrikaga xos virus genomlari joylashgan. Bu ushbu ikkita guruh orqali mamlakatimizga kirib kelgan viruslarning manbai bitta emasligini anglatadi.
Ta`kidlash joizki, SARS-CoV-2 virusining genom ma`lumotlari ilk bora 2020 yilning yanvar oyida Xitoyda aniqlangan. O`sha paytdan boshlab butun dunyoda tarqalgan koronavirus namunalari olinib, genomlarini sekvenlash ishlari boshlandi. Genomlarni aniqlash mahalliy va global miqyosda epidemiologik tadqiqotlar o`tkazish uchun zarur bo`lib, virusning evolyusion tahlilini amalga oshirish, uni qaerda paydo bo`lgani, qanday mutasiyalarga uchragani va boshqa ma`lumotlarni beradi. Bu ma`lumotlar yordamida esa vaksina yaratiladi. O`zbekistonda tarqalgan koronavirus variantlari haqidagi ma`lumotlar aynan yurtimizda tarqalgan shtammlarga qarshi yo`naltirilgan milliy vaksinamizni yaratish ishlari uchun o`ta muhimdir.
O`zbekistonda tarqalgan COVID-19 variantlaring to`liq genom DNK ketma-ketliklarining aniqlanishi va dunyo ma`lumotlar bazasi bilan qiyosiy tahlillari virusning O`zbekiston sharoitida o`zgarishini doimiy monitoringini amalga oshirishdagi katta qadam bo`ldi. Qolaversa, bu oxirgi yillarda Yangi O`zbekistonda ilm-fan va olimlarimizga yaratib berilayotgan katta imkoniyatlarning dastlabki natijalaridan biridir.
