Matbuot va internet sahifalarida publisist Shuhrat Rizaevning O`zbekiston xalq artisti Mirza Azizovning vafoti tafsilotlari bayon qilingan maqolasi keng muhokamalarga sabab bo`ldi. SSV Matbuot xizmati vaziyatga oydinlik kiritish maqsadida Zangiota 2-son yuqumli kasalliklar shifoxonasida bo`ldi, mutaxassislarga murojaat qildi, shuningdek, marhumning yaqinlari bilan ham bog`landi.
Zangiota 2-son yuqumli kasalliklar shifoxonasining reanimasiya bo`limi
Ma`lum bo`lishicha, marhum M. Azizov Zangiota 2-son yuqumli kasalliklar shifoxonasiga shu yilning 23 mart kuni murojaat qilgan. Bemorda koronavirusga PZR test tahlili musbat, o`pka to`qimasi 60-65 foizgacha zararlangani va organizmning kislorodga to`yinganligi – saturasiya darajasi 78-80 foiz bo`lgani uchun bemorning umumiy ahvoli og`ir deb baholanib, shifoxonaning B-blokidagi 2-reanimasiya bo`limiga yotqizilgan.
Bemorning kasallik tarixi o`rganilganda, shifoxonaga kelishidan oldin 17 mart kuni ham PZR test tahlili topshirgani va tahlil natijasi musbat chiqqani ma`lum bo`lgan. 18 mart sanasida esa bemorda tana haroratining 38 S darajagacha ko`tarilishi, nafas olishining qiyinlashishi, umumiy holsizlik kuzatilgan.
Shifoxonaga borgunga qadar uy sharotida 4 kun davomida davolangan. 22 mart kuni turmush o`rtog`i va farzandlarida ham tana harorati ko`tarilishi kuzatilganligi sababli bemor bilan birgalikda 23 mart kunida Zangiota 2-son yuqumli kasalliklar shifoxonasiga murojat qilgan.
Sh.Rizaevning maqolasida marhum reanimasiya bo`limiga olinganda o`zini alohida xonaga o`tkazishda yordam so`rab murojaat qilgani aytiladi. Bu borada shifoxona direktori Doniyor Mirazimovga murojaat qilganimizda, bemorlar nima uchun reanimasion zalga joylashtirishi kerakligi haqida atroflicha tushintirish berdi.
— Reanimasiya bo`limi jahon standartlariga mos ravishda jihozlangan. Shifoxonamizning reanimasiya bo`limi 36 nafar bemorga mo`ljallangan bo`lib, 6 ta reanimasion zaldan iborat. Butun dunyo shifoxonalarining reanimasiya bo`limlarida bo`lgani kabi bir zalda 6 nafar o`ta og`ir bemorga reanimasion va intensiv yordam ko`rsatiladi, – deydi D. Mirazimov. – Har bir zalda 1 ta reanimasion post tashkil qilingan bo`lib, 1 nafar reanimatolog shifokor, 2 nafar reanimasiya hamshirasi, 1 nafar kichik tibbiy xodim sutkasiga 3 smenada doimiy ravishda bemorlarni nazorat qilib turadi.
Zangiota 2-son yuqumli kasalliklar shifoxonasi direktori Doniyor Mirazimov
Faqat bizning shifoxonada emas, balki dunyodagi eng etakchi klinikalar, masalan, Isroildagi Ichilov markazi va Assuta markazi, AQShdagi Jons Xopkins universiteti shifoxonasi va Sedars-Sinay tibbiyot majmuasi, Germaniyadagi Myunxen universiteti klinikasi va Sharite tibbiyot majmuasi, Janubiy Koreyadagi Gachon tibbiyot universitetining Gil shifoxonasi va Buyuk Britaniyadagi Greyt-Ormond-strit shifoxonalarining reanimasion bo`limlarida ham xuddi shunday tartib joriy qilingan.
Ta`kidlash zarurki, reanimasiyaga olingan bemorni alohida xonaga joylashtirishning bir qancha muammolari bor. Reanimasion zalda birgina kardiomonitor qurilmasi orqali 6 ta bemorning ko`rsatkichlarini bir vaqtning o`zida nazorat qilib turish mumkin. Bunday bemorlarni alohida xonaga joylashtirishning qiyinchiligi shundaki, agar bemorning ahvoli og`irlashgudek bo`lsa, asosiy mutaxassislar uning yoniga zudlik bilan etib borishi uchun vaqt ketishi mumkin. Bizni tanqid qiluvchi hamyurtlarimiz bunday vaziyatda bir soniyaning ham ahamiyati bebaho ekanini o`ylab fikr bildirganlari yaxshi edi.
Shu o`rinda qariyb bir oy davomida M. Azizovning muolaja ishlariga bevosita rahbarlik qilgan reanimasiya bo`limi boshlig`i Begali Hakimovni ham suhbatga tortdik.
— Shifoxonamizdagi boshqa og`ir ahvolda yotgan bemorlar qatori marhum M.Azizovning ham ahvoli nafaqat mamlakatimizdagi etakchi shifokorlar, balki jahonning sohadagi eng nufuzli mutaxassis olimlari tomonidan o`rganilib, kerakli tavsiyalar olib turildi, – deydi B. Hakimov. – Xususan, oxirgi marta Moskva Sog`likni saqlash boshqarmasi bosh reanimatologi, professor, tibbiyot fanlari doktori M.N.Zamyatin hamda yurtimizning etakchi professorlari ishtirokida bemor bevosita tibbiy ko`rikdan o`tkazilib, konsultasiyalar tashkil qilindi. Ularning tibbiy ko`rsatma va maslahatlari asosida intensiv davo muolajalari davom ettirildi.
Zangiota 2-son yuqumli kasalliklar shifoxonasi 2-reanimasiya bo`limi boshlig`i Begali Hakimov
Bemorning turmush o`rtog`i T.Azizovaning holati 9 kunda, boshqa oila a`zolarining ham umumiy holati 7 kundayoq yaxshilanib, kasallikdan forig` bo`lganligi uchun uyiga ruxsat berilgan. Keyinchalik bemorning talabiga ko`ra, turmush o`rtog`i unga qarovchi sifatida chaqirildi. Biroq bemordagi yurak ishemik kasalligi, xafaqon kasalligi 2-3 darajasi, qandli diabetning 2-turi, semizlik 2-darajasi kabi hamroh kasalliklar fonida uning umumiy ahvoli og`irlashib bordi. 5 aprel kuni qayta o`tkazilgan MSKT tekshiruvida o`pka to`qimasining zararlanishi 70-75 foizga oshgani kuzatildi.
Shu yilning 16 aprel kuni olib borilgan intensiv davo muolajalariga qaramasdan, bemorda klinik o`lim xolati, ya`ni yurak faoliyatining to`xtashi kuzatildi, bemorda o`tkazilgan reanimasion choralarga qaramasdan biologik o`lim holati qayd etilgan.
Zangiota 2-son yuqumli kasalliklar shifoxonasining reanimasiya bo`limi
Bemorda o`tkazilgan intensiv davo choralarining har bir bosqichini turmush o`rtog`i kuzatib borganini qayd etish lozim. Shu o`rinda Tojibar Azizovaning marhumning shifoxonadagi holati, uning hayotini saqlab qolish uchun shifokorlar tomonidan olib borilgan tezkor choralar haqidagi fikrlarini ham havola qilamiz.
— Afsuski, bugun ijtimoiy tarmoqlarda turmush o`rtog`imning vafoti to`g`risida tarqalayotgan turli asossiz ma`lumotlarni o`qib, xafa bo`layapmiz, — deydi Tojibar Azizova. — Go`yoki, ushbu xabarlarda Zangiota 2-son yuqumli kasalliklar shifoxonasida bemorlar uchun etarli sharoit bo`lmagani tufayli Mirza akam vafot etgandek. Ochig`ini aytsam, men faqat ko`rgan narsalarimgagina ishonaman. Shu bois, umr yo`ldoshimning so`nggi kuniga qadar yonida bo`lgan inson sifatida shuni ishonch bilan ayta olamanki, ushbu muassasada mehnat qilayotgan kichik xodimdan tortib, hamshira, feldsher va shifokorlargacha Mirza akamning sog`ayib ketishlari uchun yurakdan ishlashdi. Ishoning, qo`llaridan nima kelsa, qaysi davo muolajasi zarur bo`lsa, amalga oshirdilar.
Mirza Azizov va Tojibar Azizova
Rahmatli turmush o`rtog`im tabiatan nozikta`b inson edilar. Shifokorlarning qat`iy talablariga ham uncha e`tibor bermasdan, biroz erkalik qilganlari bor gap. O`zlari “mendan og`ir ahvoldagi bemorlar ham sog`ayib chiqyapti, mening ahvolim o`nglanmayapti” degan gapni ko`p aytdilar. Oradan biroz vaqt o`tib, o`ylab ko`rsam, shifokorlarning talablarini so`zsiz bajarganimizda Mirza akamni saqlab qolish mumkinmidi, degan xayolga boraman.
Shifokor va hamshiralarning umr yo`ldoshimga ko`rsatgan g`amxo`rliklaridan butun oilamiz bir umr minnatdormiz. Qaniydi, shifoxonaga kirishga imkon bo`lsayu, o`sha erdagi barcha hamshira va shifokorlarni bir-bir bag`rimga bosib, ularga beminnat xizmatlari uchun rahmatlar aytsam.
