Dunyo bo`yicha o`qituvchilarga oyiga qancha maosh to`lanadi?

Malakali o`qituvchilar yana e`tibor markazida. Ya`ni, Yangi O`zbekistonning 2022–2026 yillarga mo`ljallangan taraqqiyot strategiyasida malaka toifasiga qarab tabaqalashtirilgan holda oshirish asnosida iqtidorli o`qituvchilarning oylik maoshini bosqichma-bosqich 1000 AQSh dollar ekvivalentiga etkazish belgilangan ustuvor maqsadlardan biri sifatida belgilandi. 2022 yil uchun ishlab chiqilgan byudjet hisob-kitobida esa aynan inson kapitalini rivojlantirish uchun, ya`ni ta`lim va tibbiyot sohasiga 58 trln. so`m mablag` ajratilishi ma`lum qilindi. Davlat rahbari esa bu mablag`larga alohida urg`u berib, ushbu tizimlarga hech qachon bunday katta mablag` ajratilmaganini alohida qayd etgan. Albatta bu mablag`larning ma`lum bir qismi joriy yilda ham aynan malakali o`qituvchilarning tabaqalashtirilgan tarzda oshirilishi kutilayotgan oylik maoshi uchun ajratilishi shubhasiz. Bu albatta mamlakat farovonligi uchun kelajak avlodlarimizga vijdonan ta`lim beradigan O`QITUVChIlarimiz uchun katta rag`bat, deyish mumkin. Shu o`rinda ko`pchilikning o`zi boshqa davlatlarda  o`qituvchilarning oylik maoshi qanday va ularga qanday talablar asosida haq to`lanadi, degan savol qiziqtirishi shubhasiz. Shu bois ushbu sahifada mashaqqatli kasb egalari yiliga eng ko`p maosh oladigan mamlakatlar bilan tanishishtirishni lozim topdik.

1-o`rin: Shveysariya

Mazkur mamlakatdada 26 ta kanton majburiy ta`lim tizimi uchun mas`ul hisoblanadi. O`rtacha maosh 6240 ming dollarni tashkil qiladi. Hozirda Shveysariyada yagona davlat ta`lim tizimi mavjud emas. Ta`lim dasturlar kanton (Shveysariya ma`muriy-hududiy birligi) lar doirasida ishlab chiqiladi.Ta`lim jarayonlari fransuz, nemis, italyan va retroroman tillarida, xalqaro “International Baccalaureate” dasturi asosida yuritiladi.    

2-o`rin: Daniya

Skandinaviyada joylashgan Daniyada ham o`qituvchilarning mehnatlarini qadrlashadi. Mashaqqatli kasb egallarining maoshi o`rtacha 6190 dollar. Bu Evropa mamlakatlari orasida 2-o`rinda turgan yuqori ko`rsatkich hisoblanadi.  

3-o`rin: Lyuksemburg

Evropa markazida joylashgan ushbu mamlakatda o`qituvchilar yiliga o`rtacha 68 120 AQSh dollari ishlab topadi. Shunda o`rtacha maoshi 6 ming dollarga to`g`ri keladi. Bu boshlang`ich o`qituvchilarning maoshi ekani ma`lum qilinmoqda. Lyuksemburgda 15 yillik tajribaga ega maktab o`qituvchisi o`rtacha 9700 dollar oylik oladi. O`z kasbining haqiqiy egasi bo`lgan o`qituvchilar esa oyiga 12200 dollargacha maosh olishlari mumkin.

Yana bir jihat shuki, Lyuksemburgda o`qituvchilardan talab qilinadigan asosiy narsa – bu lyuksemburg tilini bilishdir.  

4-o`rin: Norvegiya

Skandivaniyadagi yana bir mamlakat – Norvegiyada ham ta`lim sohasiga katta e`tibor qaratiladi. Shundan kelib chiqib, bu o`lkada o`qituvchilar bir yil davomida 65 ming dollardan yuqori maoshga ega bo`ladi. O`rtacha maosh miqdori esa 5450 dollar tashkil qiladi.  

5-o`rin: Islandiya

Dunyoning eng sokin mamlakatlaridan biri bo`lgan Islandiyada ta`lim deyarli bepul. Bu erda faqat oliy ta`lim uchun, shunda ham oz-moz haq to`lanadi. Islandiya savodxonlik bo`yicha dunyoda eng yuqori o`rinda. O`qituvchilarning maoshi oyiga 5430 dollarni tashkil qiladi. Toifaga qarab narxlar maoshlar toifasi o`zgarib boraveradi.

6-o`rin: Germaniya

Mazkur mamlakatda o`qituvchilarning o`rtacha maoshi oyiga 4300 dollar. Yiliga o`rtacha 50 000 ming dollar ishlab topadi. Bundestimda bu kasb egalari nufuzli va ishonchli shaxs sifatida qadrlanadi. Nemis oilalaridagi bolalarning aksariyati davlat maktablarida o`qishadi. Ularga qo`yiladigan talablar: nemis tilida bo`lgan oliy darajadagi diplom, davlat tilini bilishi hamda kamida 2 ta turli yo`nalishdagi fanlarni o`zlashtirgan bo`lishi kerak.  

7-o`rin: Yaponiya

“Kunchiqar yurt”da o`qituvchilarning oylik maoshi o`rtacha 4000 dollardan boshlanadi. Mehmondo`st va oliyjanob fazilatlarga ega bo`lgan Yaponiyada o`qituvchilik eng hurmatli kasblardan biri hisoblanadi. Bu erda keskin raqobat mavjud: har bir o`ringa 20 nafardan kadr to`g`ri keladi. Odatda ishga qabul qilish jarayonida uch jihatga e`tibor beriladi.  

- “Tajribasi”

- “Test sinovlaridagi balli”

- “Oladigan lisenziya”

Shu jihatlardan tashqari, 30 yoshgacha bo`lgan o`qituvchilarga e`tibor yuqori bo`ladi.  

8-o`rin: Belgiya  

Iqtidorli bolalarga bu mamlakatda e`tibor nihoyatda katta. Belgiyada murakkab kasb egallari maoshi oyiga 3900 dollarni tashkil qiladi. Tajribalilari maoshi 4000dan yuqori. Qolaversa, raqobat juda yuqori bo`lib, bir yo`nalishga kamida 10 nafar nomzod to`g`ri keladi.

9-o`rin: AQSh

Ta`lim darajasi yuqori o`rinda turadigan Amerika Qo`shma shtatlarida ham o`qituvchilarga uch toifada maosh to`lanadi. Qolaversa, har bir shtatda turlicha toifaga bo`linadi.  

Deylik, Janubiy Dakotada o`qituvchilarning o`rtacha maoshi oyiga 3210 dollarni tashkil qiladi. Nyu-York va Kaliforniyada esa bu ko`rsatkich 7510 dollar.  

O`rtacha o`qituvchilarning ish haqi oyiga 3900 dollar ekani ma`lum bo`ldi.  

10-o`rin: Finlyandiya

Sovuq o`lkalardan biri bo`lgan Finlyandiyada ham ta`lim sohasiga e`tibor juda baland. Shundan kelib chiqib o`qituvchilarning  mehnatlari munosib tarzda mukofotlanadi. Bu erda o`qituvchilarning ham maosh o`rtacha 3900 dollarni tashkil qiladi. 1-6 sinf o`quvchilari bilan ishlaydigan pedagoglar doimiy magistrlik darajasiga ega bo`lishi shart. Undan yuqori sinfda faoliyat olib boradigan o`qituvchilar esa o`zi ta`lim beradigan fan bo`yicha magistr darajasida bo`lishi ko`zda tutilgan.  

Fin maktablari to`liq avtonomiyaga ega. Ya`ni, maktab direktorlari va o`qituvchilari o`quv dasturini ishlab chiqarishda katta erkinlikka egadir.  

MDH mamlakatlarida holat qanday?

Rossiya. Ushbu mamlakatda o`rtacha maosh oyiga 788 dollarni tashkil qiladi. Lekin mintaqalarga qarab maosh o`sib boradi. Statistik ma`lumotlarga ko`ra, mamlakat hududidagi Dog`iston hamda Magadandagi o`qituvchilarga eng kam maosh beriladi.  

Ukraina. 2022 yilda o`qituvchilarning ish haqi oyiga 480 dollarni tashkil qilishi aytilmoqda. Agarda sizning tajribangiz yuqori bo`lib, deylik, 30 yil davomida shu murakkab sohada ishlagan bo`lsangiz, unda maoshingiz 600 dollar atrofida bo`lishi mumkin.  

MARKAZIY OSIYoDA VAZIYaT QANDAY?

Qozog`iston. Ta`lim sohasiga katta e`tibor qaratayotgan Qozog`istonda o`qituvchilarning o`rtacha maoshi oyiga 47 ming tengeni tashkil qiladi. Aniqrog`i, 486 dollar.  

Tojikiston. Qo`shnimiz Tojikistonda bu kasb egalarining maoshi oyiga 155 dollar ekani ma`lum bo`ldi.

Qirg`iziston. Bu mamlakatda maosh miqdori Tojikistonga nisbatan biroz yuqori bo`lib, 255 dollarni tashkil qilarkan.  

Qolgan mamlakatlarda holat bo`yicha:

Singapur 3782 dollar 

Janubiy Koreya 2964 dollar

Irlandiya 3671 dollar 

Avstriya 2940 dollar

Andorra 3388 dollar 

Shvesiya 2893 dollar

Yangi Zelandiya 3354 dollar

 San-Marino  2843 dollar

Avstraliya 3346 dollar 

Italiya  2726 dollar

Fransiya 3332 dollar 

Buyuk Britaniya 2703 dollar

Niderlandiya 3238 dollar 

Gonkong  2196 dollar

Bagama orollari  3189 dollar 

Ispaniya 2133 dollar

Kanada  3151 dollar 

Kipr 2126 dollar

Isroil 3064 dollar 

Sloveniya 1914 dollar

Malta 1783 dollar 

Estoniya  1560 dollar

Makedoniya  699 dollar 

Botsvana  633 dollar

Braziliya  552 dollar 

Xitoy 955 dollar

Chexiya  1454 dollar 

Litva 1419 dollar

Malayziya  712 dollar 

Meksika  401 dollar

Hindiston 119 dollar 

Bangladesh 158 dollar