Biz sevib tomosha qiladigan “Shum bola” filmining mashhurlikka erishishida xalqimiz sevgan san`atkor, O`zbek Milliy Akademik drama teatrining aktyori, O`zbekistonda xizmat ko`rsatgan artist Abduraim Abduvahobovning hissasi katta. Garchi u bu obrazni yaratish jarayonida kamera nima-yu, aktyor qanaqa bo`lishini tushunib-tushunmay rol ijro etgan bo`lsa-da, qahramonini to`laqonli gavdalantira olgan. Va u tomoshabinlar qalbida bir umrga “Shum bola” bo`lib qola oldi...
Rixsi IBROHIMOVA, O`zbekiston xalq artisti:
— “Shum bola” filmi katta ekranlarga chiqqan payti Abduraim hali maktabda o`qir, ikkimiz ona-bola bo`lib ko`p uchrashuvlarga birga borardik. O`sha suratga olish maydonchasida bog`langan ona-bolalik rishtasi bir umrlik ekan. Meni onam derdi, teatrdan chiqar mahalimiz mashinasi tayyor turardi.
“Onam chiqsinlar...” deb kutib turardi. Kimdir biror yumush aytsa, “Onamni uylariga oborib qo`yay, keyin...” derdi.
Abduraim teatr, kino, televidenie ixlosmandlari, biz hamkasblarini kuydirib, safimizni tark etganiga haligacha ishongim kelmaydi. Bu judolikni qabul qilishim juda og`ir kechdi. 57 yosh nima degan narsa? Bolajonimni oldiga qo`ygan maqsadlari ko`p edi.
U haqida gapirgan odam so`zi boshida, albatta, “Tirikligida o`ziga haykal qo`ygan aktyor” degan ta`rifni beradi. Mana, chindan ham “Toshkent City”da haykali qo`yildi, lekin biror marta shuni tilga olib maqtanganini eshitmadim.
Abdujabbor ABDUVAHOBOV, o`g`li:
— “Toshkent City” yangi ochilgan payti do`stim bilan aylangani bordik. U menga “Bu erda dadangning haykali bor” deb qoldi. Hayron bo`ldim, keyin haykal yoniga borib, suratga tushdik. Uyga kelgach, dadamning o`zlariga ko`rsatdim. Ular uchun ham bu kutilmagan yangilik bo`ldi. “Qaerda bu?” deb hayron qoldilar. Xabarlari yo`q ekan. O`sha kuni ancha gaplashdik. Rosa xursand edilar.
Oxirgi kunlarida onalarini ko`p esladilar. “Onamni sog`indim...” deb aytardilar. Yaratgan odamga umrining sanoqli kunlari qolganini sezdiradimi, bilmadim. Lekin bolalarim qo`rqmasin dedilarmi, bizga aytmadilar. O`n oyda uch farzandning to`yini qildilar.
Erkin XUShVAQTOV, O`zbekistonda xizmat ko`rsatgan madaniyat xodimi, dramaturg:
—Biz Abduraim akaning “Shum bola”sini ko`rib katta bo`lganmiz. O`n uch yoshli bolaning ekrandagi ijrosidan hayratga tushganmiz. Buni qarangki, bugungi kunda bu film o`zbek kinosining durdona asariga aylangan.
Abduraim Abduvahobov haqiqatgo`y, cho`rtkesar, mard, gapirgan gapiga javob beradigan, o`z dunyoqarashi, fikri bor odam edi. Odamoxunligi, chiroyli muomalasi tufayli bir-birimizga cheksiz hurmatimiz bo`lgan. Milliy teatrda qo`yilgan birinchi asarim “Chimildiq”dagi bosh rolni ustoz rejissyorlarimiz aynan Abduraim akaga ishonib topshirishgani mening baxtim desam, mubolag`a sanashmas. Kuyov obrazini ular shunchalik yuksak mahorat bilan ijro etib berdilarki, bu asar tomoshabinni teatrga qaytargan spektakl darajasiga ko`tarildi. Bu mening gapim emas, soha mutaxassislari, xalqning gapi! Kamtarlikni qarang: “Sizning “Chimildiq” asaringiz bizni mashhur qildi”, derdilar. Men bo`lsam “Yo`q, spektakl jamoasi, aktyorlari, rejissyorlarining mehnati meni dramaturg Erkin Xushvaqtov qildi”, derdim. “Asaringizdagi “Qoshlar, ko`zlar, kipriklar so`zlashdi” kabi chiroyli so`zlarni aytib, rolimni maza qilib o`ynayman”, derdilar. Abduraim akada Yaratgan bergan iste`dod bor edi. Dramaturg aytgan so`zning tagidagi ma`nolarini ham tomoshabinga etkazib bera olish qobiliyatiga ega ijodkor edi.
Munavvara ABDULLAEVA, O`zbekiston Respublikasida xizmat ko`rsatgan yoshlar murabbiyi:
— Abduraim Abduvahobov juda tirishqoq talaba bo`lgan.
Bir voqea hech yodimdan chiqmaydi. Ikkinchi kursda o`qib yurgan paytlari aktyorlik mahoratidan imtihonga bir nechta adabiy parchalar tayyorladik. O`sha ayni ish qizg`in payt Abduraimni Tojikistonga s`yomkaga taklif qilib ketishdi. Albatta, bu talaba uchun juda quvonchli voqea. U hech narsaga qaramay s`yomkaga jo`nab ketdi. Natijada men u ijro etadigan rollarni boshqa bolalarga berishga majbur bo`ldim. Imtihonlarga bir hafta qolganda keldi. Astoydil xafa bo`lib, gaplashmay qo`ydim. Bir kuni yig`lagudek bo`lib alam bilan “Kino ham san`at-ku, meni nega qiynayapsiz...” deb gapirdi.
Men shunaqa qilishim ham kerak edi, chunki indamasam ertaga boshqa talaba ham Abduraimning ishini takrorlardi. O`qishlar tugab, ta`tilga ketdik. Kuzda yana ko`zimga mo`ltillab tikilib turibdi. Oxiri o`tirib jiddiy gaplashib oldik, men unga kino, ijod hammasi bo`ladi, ammo hozir u uchun o`qish birinchi o`rinda ekanligini tushuntirdim. “Kino yaxshi, lekin u aktyorning yangi qirralarini ochib berishga xizmat qilmaydi. Teatr esa aktyorni charxlaydi”, deb uqtirdim. Arazni unutdik. Baraka topsin, shu gapim ta`sir qilib, umrining oxirigacha teatrga jon-dili bilan xizmat qildi.
Erkin KOMILOV, O`zbekiston xalq artisti:
— Abduraim bir so`zli bola edi. Yosh bo`lishiga qaramay to`g`ri fikrlashi, to`g`riso`zligi uchun ham uni Badiiy kengash a`zoligiga qo`shgandik. Garchi o`zi baland bo`yli bo`lmasa ham, turishida, gapida, atrofdagilarga muomalasida mahobat, salobat bor edi. Badiiy kengashda birovdan istihola qilib o`tirmay, kim bo`lishidan qat`i nazar, rostini aytardi. Shuning uchun yosh bo`lsa ham Abduraimga so`z berilsa, hamma cho`chib qolardi...
Zuhra Ashurova, O`zbekiston xalq artisti:
— Abduraim Abduvahobov do`stim, dardkashim, sirdoshim, ko`p yillik qadrdonimbo`lgan. Dardimni to`kib solsam, eshitardi, taskin berardi, oxirida “O`rtoq, o`zimizdan yaxshisi yo`q”, deb qo`yardi. O`zimizning doim takrorlaydigan shunaqa gapimiz bo`lardi.
U bor joyda kulgi, hazil-mutoyiba bo`lardi. Bir jurnalistga bergan intervyusini ko`rganimda “Sizni qanday inson deb eslashlarini xohlaysiz?” degan savolga “Haqiqatgo`y inson edi” deyishlarini xohlardim”, degan javobi yodimda qolgandi. Chindan ham Abduraim haqiqatgo`y inson edi. Shogirdlar o`ynagan rollari haqidagi fikrini so`rashsa, gapni tanqiddan boshlardi. Men xijolat bo`lsam, “Agar tanqidimdan xafa bo`lsa, o`ziga dushman bo`ladi. Maqtovni hammadan eshitaveradi. Kamchiligini mendan eshitib tuzatsa, o`ziga foyda”, derdi.
Biz — hamkasblari biror narsadan siqiladigan bo`lsak, “O`tib ketadi...” deb qo`l siltab qo`yardi. Sahnada, kinoda juda ko`p marotaba partnyor bo`lganmiz. Rejissyor Rustam Sa`dievga “Muhabbat sinovlari” filmidagi ayol roliga meni chaqirish fikri ham Abduraimdan chiqqan ekan. Filmdagi o`g`il otasiga mashina sovg`a qilgan epizodni shunaqangi tabiiy, qo`llari qaltirab hayajon bilan o`ynaganida men ham to`lqinlanib ketganim kechagiday esimda...
Tuhfa NAZAROVA
