Ozarbayjonda 1990 yil 20 yanvardagi fojiali voqealar qurbonlarini yodga olindi. Shu kuni butun Ozarbayjonda bir daqiqalik sukut e`lon qilindi. Kemalar, mashinalar va poezdlar motam sadolarini beradi. Shu kuni butun mamlakat bo`ylab motam belgisi sifatida davlat bayroqlari yarmiga tushiriladi.
Shahidlar xiyoboniga davlat va hukumat vakillari, diplomatik korpus xodimlari, oddiy fuqarolar 1990 yilda “Qora yanvar” qurbonlari xotirasiga hurmat bajo keltirmoqda.
Boku shahrida 1990 yil 20 yanvardagi fojiali voqealar qurbonlari sharafiga “Shahidlar xiyoboni” tashkil etilgan. Xiyobon maqbaradan boshlanib, Mangu alangali yodgorlik bilan tugaydi. Ularning orasida fojia qurbonlari dafn etilgan marmar va granitdan yasalgan qabrlar joylashgan. Qabr toshlaridagi sanalar marhumlarning yoshlarini aniq ko`rsatib turadi: qizlar, yosh yigitlar, 19 va 20 yoshli yangi turmush qurgan juftliklar ...
20 yanvarda nima bo`lgan edi?
1990 yil yanvar oyida Qorabog` bo`yicha Armaniston-Ozarbayjon mojarosi munosabati bilan Bokuda tartibsizliklar boshlandi va Ozarbayjon hali SSSR tarkibida bo`lganligi sababli, 19 yanvardan 20 yanvarga o`tar kechasi shaharga Sovet armiyasining bo`linmalari kiritildi. Sovet qo`shinlari tinch aholini otib tashladi, yuzlab begunoh odamlar halok bo`ldi va yaralandi. 137 kishi halok bo`ldi, 744 kishi yaralandi, 841 kishi noqonuniy hibsga olindi.
1990 yil yanvar oyida Boku maydonlari va ko`chalarida mitingga chiqqan xalq, asosan, yoshlar Moskvaning Qorabog` masalasidagi pozisiyasidan norozi edi. Bu vaqtga kelib, Armaniston-Ozarbayjon qarama-qarshiligi allaqachon ikki yil davom etgan edi. Minglab ozarbayjonlarning g`azabi va g`azabiga ittifoq markazi Tog`li Qorabog`ni Ozarbayjonning qonuniy yurisdiksiyasidan amalda chiqarishga ruxsat bergani va shu bilan Konstitusiyani - ham "umumiy", ham respublikani qo`pol ravishda buzganligi sabab bo`ldi. Ammo Moskva harbiy kuch ishlatishdan yaxshiroq narsani topa olmadi. Siyosat nuqtai nazaridan, Bokudagi "Qora Yanvar" murakkab va ziddiyatli voqea edi, ammo bir narsa shubhasiz: asossiz va haddan tashqari kuch ishlatishga murojaat qilib, o`sha paytdagi Kreml ozarbayjonlarni otib tashladi.
1994 yilda Milliy Majlis (parlament) “Qonli yanvar” fojiasi bilan bog`liq maxsus qaror qabul qildi. 20 yanvar Ozarbayjonda motam kuni deb e`lon qilingan va Milliy qayg`u kuni sifatida nishonlanadi. “Qora yanvar” voqealari xotirasiga “11-Qizil Armiya” nomi bilan Boku metro bekati "20 yanvar" deb nomlandi.
