Озарбайжонда 1990 йил 20 январдаги фожиали воқеалар қурбонларини ёдга олинди. Шу куни бутун Озарбайжонда бир дақиқалик сукут эълон қилинди. Кемалар, машиналар ва поэздлар мотам садоларини беради. Шу куни бутун мамлакат бўйлаб мотам белгиси сифатида давлат байроқлари ярмига туширилади.
Шаҳидлар хиёбонига давлат ва ҳукумат вакиллари, дипломатик корпус ходимлари, оддий фуқаролар 1990 йилда “Қора январь” қурбонлари хотирасига ҳурмат бажо келтирмоқда.
Боку шаҳрида 1990 йил 20 январдаги фожиали воқеалар қурбонлари шарафига “Шаҳидлар хиёбони” ташкил этилган. Хиёбон мақбарадан бошланиб, Мангу алангали ёдгорлик билан тугайди. Уларнинг орасида фожиа қурбонлари дафн этилган мармар ва гранитдан ясалган қабрлар жойлашган. Қабр тошларидаги саналар марҳумларнинг ёшларини аниқ кўрсатиб туради: қизлар, ёш йигитлар, 19 ва 20 ёшли янги турмуш қурган жуфтликлар ...
20 январда нима бўлган эди?
1990 йил январь ойида Қорабоғ бўйича Арманистон-Озарбайжон можароси муносабати билан Бокуда тартибсизликлар бошланди ва Озарбайжон ҳали СССР таркибида бўлганлиги сабабли, 19 январдан 20 январга ўтар кечаси шаҳарга Совет армиясининг бўлинмалари киритилди. Совет қўшинлари тинч аҳолини отиб ташлади, юзлаб бегуноҳ одамлар ҳалок бўлди ва яраланди. 137 киши ҳалок бўлди, 744 киши яраланди, 841 киши ноқонуний ҳибсга олинди.
1990 йил январь ойида Боку майдонлари ва кўчаларида митингга чиққан халқ, асосан, ёшлар Москванинг Қорабоғ масаласидаги позициясидан норози эди. Бу вақтга келиб, Арманистон-Озарбайжон қарама-қаршилиги аллақачон икки йил давом этган эди. Минглаб озарбайжонларнинг ғазаби ва ғазабига иттифоқ маркази Тоғли Қорабоғни Озарбайжоннинг қонуний юрисдикциясидан амалда чиқаришга рухсат бергани ва шу билан Конституцияни - ҳам "умумий", ҳам республикани қўпол равишда бузганлиги сабаб бўлди. Аммо Москва ҳарбий куч ишлатишдан яхшироқ нарсани топа олмади. Сиёсат нуқтаи назаридан, Бокудаги "Қора Январь" мураккаб ва зиддиятли воқеа эди, аммо бир нарса шубҳасиз: асоссиз ва ҳаддан ташқари куч ишлатишга мурожаат қилиб, ўша пайтдаги Кремль озарбайжонларни отиб ташлади.
1994 йилда Миллий Мажлис (парламент) “Қонли январь” фожиаси билан боғлиқ махсус қарор қабул қилди. 20 январь Озарбайжонда мотам куни деб эълон қилинган ва Миллий қайғу куни сифатида нишонланади. “Қора январь” воқеалари хотирасига “11-Қизил Армия” номи билан Боку метро бекати "20 январь" деб номланди.
