“Issiq-sovuq”qa ko`nmagan kelin

Mutolaa 23.09.2016, 16:12
Teglar: Ona, Kelin
“Issiq-sovuq”qa ko`nmagan kelin

Har bir ota-ona farzandini uylantirar yoki uzatar ekan,  yoshlarning yaxshi yashab ketishlarini, qo`sha qarishini  orzu qiladi. «Sinalmagan otning sirtidan o`tma», degan maqol bejizga aytilmagan. Xalqimizda  biror oila bilan quda-andachilik rishtalarini bog`lashdan avval, albatta, bo`lg`usi kelin yo kuyovning etti  pushtigacha surishtirish odat tusini olgan.

Odatda biror xonadonga kelin tushirib kelingach esa, qaynona unga o`z oilasidagi qonun-qoidalarni o`rgatishga tushadi. Chunki har bir xonadonda o`ziga yarasha tartib-intizom bor. 

Lekin Gulnisoning oilaviy hayoti umuman boshqacha boshlandi. Otasi olis o`lkalarga  ishlagani ketgandi.  Onasi, singlisi va ukalari  bilan katta shaharda, ijara uyda turishardi. Oila boshlig`idan  anchagacha hech qanday xat-xabar bo`lmagach, bir kuni ammasi Gulnisoning onasini yoniga chaqirdi: 

-Mahallamizda bir yigit bor, uyidagilar qiz qidirib yuriibdi. Qiz bolaning tengi chiqsa, tekin berish kerak. Eringizdan darak kutib o`tiraversangiz, qizingizning  yoshi o`tib qoladi. Agar yoshlar bir-biriga ma`qul kelsa, oddiygina bo`lsa-da to`yni o`tkazaversak!

Amma shunday deya kelinning suratini o`zi bilan olib ketdi. Ikki yosh uchrashishdi. Bir ko`rishda es-hushlarini yo`qotgudek bo`lmasa-da, har qalay yoshlar bir-biriga ma`qul tushdi. Qaynona bo`lmish: «Endigina erimning yilini berdik. Shuning uchun katta to`y qilmaymiz” deyishdi. Bu to`y sarf-xarajatlarini o`ylab, taraddudlanayotgan kelin  tarafga ham ma`qul keldi. Xullas,  sarf-xarajatsiz, sarpo-suruqsiz to`y bo`lib o`tdi. 

To`ydan keyin Gulniso bir begona olamga tushib qolgandek bo`ldi. Kelin bo`lib tushgan xonadonining tutumi, turmush tarzi umuman boshqacha ekan.  O`ziga to`q xonadon. Shaharda ikkita uyi, tumanda hovlilari bor edi. Lekin oila a`zolari orasida bir-biriga nisbatan mehr sezilmasdi. O`zaro gaplashganlarida ham, ana shu sovuqchilik sezilib turar,  «bu mening pulim, u sening puling», qabilidagi mayda-chuyda gaplar tez-tez quloqqa chalinardi. O`z uyida bunday ayirmachilikni ko`rmagan Gulniso anchagacha bu “odat”larga ko`nikolmay yurdi. 

To`ydan keyingi ilk kunlarda, kelinning yaqinlari uy-joysiz ekanligi, birovlarning uyida yashashini eshitgan qaynonaning o`takasi yorildi:

-Bu uy-joylar hammasi qizimning nomida. O`g`lim ham bu erda ro`yxatda turmaydi. Shuning uchun sizni  ham “propiska”dan o`tkazolmaymiz. 

O`z uyida kattalarning gapini qonun o`rnida qabul qilib o`rgangan Gulniso qaynonaning bu talabini ham so`zsiz qabul qildi.  

Biroq, bu bu bilan qaynonaning “xurmacha” qiliqlari” tugamadi. Yangi kelinning har bir ishidan xato topadigan, qildan qiyiq axtaradigan bo`lib qoldi. Ovqat seryog`roq bo`lib qolsa, albatta qaynonaning ovozi ko`tarilib qolardi:

-Kelinposhsho, otangiz chet eldan tonnaab yog` jo`natib qo`ymagandir?

Bordi-yu, ovqatning yog`i kamroq bo`lsa ham kelin balogardon edi:

-Yo`qchilikda obi yovg`onni ichib o`rganib qolgansizda, o`rgilay. Nima bu ovqatmi yo yuvindimi?

Qaynonasining biror gapiga e`tiroz bildirgudek bo`lsa, “hali mushtdek boshingiz bilan gap qaytaradigan bo`p qoldingizmi?” deb og`ziga urar, har gapini bosh egib, jimgina ma`qullasa ham yana boshi baloga qolardi: “indamasdan innov balo chiqadi, deb sizni aytadilar-da! Odam degani ham shunaqa pismiq bo`larkan-da!”

Ertalab chap yoni bilan uyg`onib qolsa bormi, sochlarini to`zg`itib o`tirgan joyida janjalni boshlardi: 

-Shu uyni egasi bo`lib, ochimdan o`laman shekilli. Odamga o`xshab ertalab choyga chaqirish ham yo`q.

-Voy oyijon, ikki marta chaqirib keldim-ku?

-Hali chaqirganingizni minnat ham qilasizmi? Til uchida “yuring choyga” deb ketishni qo`shnining kelini ham eplaydi. Taklif ham sal ko`ngildan chiqishi kerak-da!

Xullas o`tirsa o`poq, tursa so`poq edi. 

Gulniso bu haqda eriga ham bir-ikki og`iz ochgandi. Ammo, shu yoshga kirib onasining izmidan chiqmagan eri bir marta bo`lsin, ayolining iltijolariga quloq osmadi. 

-Nima desang de. U kishi meni tuqqan onam. Ra`ylariga qarshi borolmayman. To`g`ri biroz injiqliklari bor. Biz ham chidab yuribmizku!

Qaynona bir-ikki marta Gulnisoning eriga shikoyat qilganidan xabar topganmi, har qalay naq qiyomat-qoimni boshladi:

-Hali, sen o`z o`g`limga meni yomonotliq qiladigan bo`ldingmi? Senga o`xshab, ko`chadan kelib, to`r meniki deydiganlarni ko`pini ko`rganman. Bilib qo`y, o`g`lim men nima desam, shuni qiladi. Uni o`z yo`rig`imga solaman, deb ovora bo`lma. Bir og`iz aytsam, ko`chaga chiqarib tashlaydi. Qani, keyin kimning uyiga sig`indi bo`lib borarkinsa?

Bu gaplardan Gulnisoning yuragi orqaga tortib ketdi: «Chindanam uydan quvib chiqarsa nima qilaman? Bu sharmandalik-ku. Odamlar nima deb o`ylashadi?» shu-shu eriga bu haqda og`iz ochmaslikka qaror qildi. 

Bir kuni ertalab qo`lida bir shisha suv ko`tarib olgan qaynonasi Gulnisoga tez kiyinishni buyurdi. Hech narsani so`rashga botinolmagan Gulnisoga unga ergashdi. Ikkalasi birga ko`chaga chiqishdi. Ulovga o`tirib, shaharning boshqa chekkasiga yo`l olishdi. Manzilga etib kelishgach: 

-Borgin, anavi «dom»ning yoniga borib, Ahad degan yigit qaerda yashashini so`ragin. U bizdan katta pul qarz olgandi, qaytarmadi. Yashayotgan uyini topsak, eshigi yoniga mana bu suvni sepamiz. Keyin qarzimizni, albatta, qaytaradi!

Gulniso ilgari “issiq-sovuq” haqida eshitgan, biroq, bu ish og`ir gunohlardan biri ekanini ham yaxshi bilardi. Ayni paytda uu nima qilarini bilmay qolgandi. Nazaida kimdir uning qo`liga pichoq tutqazib, “falonchini o`ldirib kel” degandek oyog`iga titroq kirgandi:

-Namuncha qoqqan qoziqdek turib qoldingiz, borsangiz-chi? – past, ammo tahdidli ovozda pichirladi qaynona. 

Gulniso uy oldiga borib, yaqin atrofdagi  odamlardan qaynonasi aytgan yigitni surishtirdi. Biroq hech kim bunday yigitni tanimasdi. 

-Bo`lmasa, hu-u, anavi «dom»ning old tomoniga o`tib, raqamini ko`rib keling!

Kelin itoatkorlik bilan boshqa «dom» sari yo`l oldi. Xuddi o`g`rilardek orqa-oldiga qarab ketayotganda kutilmaganda ro`parasidan bahaybat it akillagancha unga qarab kela boshladi. Gulniso itni ko`rdiyu, turgan erida qotib qoldi. Qochay desa oyog`i erga mixlangandek. Shu payt undan ancha narida turgan qaynonasiga qaradi. Chamasi u keliniga zaharxanda bilan iljaygancha qarab turardi. 

Shu choq qaerdandir bir qariya paydo bo`ldi-yu, erdagn tosh olib, haligi itga qarab irg`itdi. It lo`killagancha ortiga qaytdi.

 Xullas, o`sha kuni izlagan odamlarini topisholmadi. Shunday bo`lsa ham ќaynonasi qo`lidagi idishning suvini yigit yashaydigan ko`chaga to`kib chiqdi:

-O`zi siz bilan ishim unmasligini sezmasdim. Mayli, bo`lar ish bo`ldi. Baribir mana shu ko`chadan o`tadi-ku. Suv to`kilgan joyni bosib o`tsa, dam-duo   ta`sirini o`tkazadi.   

Gulniso keyinchalik, bildiki, qaynonasi  bunday ishlarga ustasi farang ekan. Kunda-kunora folbin-u azayimxonlarga qatnarkan. Uyida ham antiqa-antiqa odatlarga ko`zi tushadigan bo`ldi: Bir qarasa, gaz plitani yoqib, ustiga otning taqasini qizdirib qo`yadi, bir qarasa,  derazaning shamol o`ynaydigan joyiga arabiy harflar bitilgan qog`oz parchalarini shamolda hilpiratib osib qo`yadi. Shakar, quruqchoy, tuz haqida-ku  gapirmasak њam bo`ladi. Bularning barchasiga «dam» soldirib kelgan. 

-Kelin, choyni ќaytarmang, aks holda o`z kuchini yo`qotadi…

-Kelin, hammomda tog`orada turgan  suvni daraxtning tagiga to`king. U dam solingan suv.  

  Qaynonasi uyga kelgan-ketganlardan ham gumonsirashni kanda qilmasdi. Begonalarni uyiga kiritishmas, qo`shnilar bilan oldi-berdi qilishmasdi.

Gulniso bir kuni onasining uyiga borib kelganida, qaynonasi uni ostonada to`xtatdi: 

-Qani, to`g`ri mana bu uyga o`ting.  Sumkangizni o`sha erga  bo`shating. Bizni «issiq-sovuq» qilib kelgan bo`lmang tag`in!

Gulnisoning sumkasidan biror “shubhali” buyum chiqmagach, nochor uyga kiritdi...

Onasining folbinu qushnochga  yugur-yugurlari farzandlarining ham miyasini zaharlab bo`lgandi:

-Kalitimni ishxonada unutib qoldiribman, - dedi bir kuni eri dasturxon boshida. – esim kirdi-chiqdi bo`lib qoldi keyingi paytlar. Kimdir meni “bog`lab” tashladimi, deb qo`rqyapman. 

  -Bilmasam, ana xotiningdan so`ra, qo`lidan hamma ish keladi, - deya Gulnisoga imo qildi qaynona. 

Bora-bora oila a`zolari biror uzoqroq joyga mehmonga borishsa, Gulnisoni ammasining uyiga jo`natadigan bo`lishdi.

-Biz mehmonga ketayapmiz. Siz buguncha ammangiznikiga borib turing!

-Nimaga? Tushunmadim?

-Har qalay, hozir hamadan har narsani kutsa bo`ladi. Ehtiyot shart-da!

...Shu kuni Gulniso ko`z-yoshlarini oqizgancha, lash-lushini bir tugunga joylab, onasinikiga yo`l oldi.

-Oyijon, o`lar bo`lsam o`lib bo`ldim, pichoq suyakka qadaldi. Bir umr uyda o`tirsam ham mayli, lekin o`sha uyga meni qaytib borgim yo`q. 

Qizining dardu hasratini tinglagan ona har qancha og`ir bo`lmasin, ko`ndi:

-Tor qornimga siqqan, keng uyimga sig`maysanmi? Mayli, seni sig`dirmagan uyga jo`natib, toshbahir odamlarga tashlab qo`ydigan qizim yo`q. 

Ha, hayotning issiq-sovug`iga ko`nikib kelgan qiz qaynonaning “issiq-sovuq”lariga chidolmadi. U onasining yoniga qaytib to`g`ri qildimikin? Siz nima deysiz aziz mushtariy? 

G. Ayupova

Sharhlar

⚡️Farg`onada 20 yoshli o`g`il xotini bilan janjallashgan onasini pichoqlab o`ldirdi (video)

07.03.2023, 13:30

Farg`onada 20 yoshli o`g`il oilaviy kelishmovchilik sabab o`z onasini pichoqlab o`ldirdi. Bu haqda "zamon" informasion dasturida xabar qilindi. Ma`lum qilinishicha, Farg`ona viloyati Marg`ilon shahar "Do`stlik" mahallasida yashovchi...
Buxoroda onadan 3 nafar farzandi uchun aliment puli undirildi

12.12.2019, 16:14

Aksariyat hollarda farzandlar ta`minoti uchun otalardan aliment undiriladi. Shundan farqli o`laroq bu ijro ishida aliment onadan undirildi.F.Ya. Buxoro shahrida tug`ilgan I.J. bilan turmush qurib, 3...
​FARZANDINI BO`KTIRIB O`LDIRGAN ONAGA NISBATAN JINOIY ISh QO`ZG`ATILDI

12.07.2017, 11:50

Sevastopol shahrida chaqalog`iga manniy bo`tqasini berib, bo`ktirib o`ldirgan ayol sud qilinadigan bo`ldi, deb xabar berdi Ntv.ru nashri. Tergov boshqarmasining ma`lumot berishicha, 26 yoshli ayol ehtiyotsizlik...
​VERTOLYoTDA O`Z TO`YIGA BORAYoTGAN KELIN HALOKATGA UChRADI (VIDEO)

07.07.2017, 17:13

Ijtimoiy tarmoqlarda o`z to`yiga ketayotgan braziliyalik kelin hayotining so`nggi daqiqalari aks etgan video paydo bo`ldi, deb xabar berdi Vesti.ru nashri.Halokat oqibatida kelin bilan birga vertolyot...
Ob-havo: Toshkent
Valyuta kursi
1