Buyrak jomchalarining shamollashini tibbiy tilda pielonefrit deyiladi. Bu kasallikka chalingan bolalarning taomi darmondoridek ta`sirga ega bo`lishi kerak. Bugun bolalarda uchraydigan pielonefrit va unga qarshi chora-tadbirlar haqida gaplashamiz.
Kasallik paydo bo`lish sabablari
Buyrakda filtrlangan peshob jomchalarga quyilib, undan peshob yo`llari orqali qovuqda yig`iladi. Shu jarayonda qonga qaysidir yo`l bilan (tish kariesi, bodomcha bezlarining yallig`lanishi, teridagi yiringli yaralar orqali) infeksiya tushgan bo`lsa, u jomchaga ham etib keladi. Bu kasallik vujudga kelishining pastlovchi ko`rinishi bo`lsa, yuqorilovchi yuqish yo`li bu sistit vaqtida yallig`langan qovuqdan zararlanishdir. Shuning uchun ham bolaning sovuq qotishiga yo`l qo`ymang. Agar uning peshob tutolmaslik odati bo`lsa, darrov nevrologga ko`rsating. Aslo ho`l ishtonchasida uzoq qoldirmang.
Belgilari
Pielonefrit oylab o`zini bildirmaydi, ammo kichkintoy organizmini majruhlaydi. Afsuski, kasallik belgilari paydo bo`lgan paytda u surunkali shaklga o`tgan bo`ladi. Shuning uchun ota-ona bolasiga nihoyatda e`tiborli bo`lishi kerak. Pielonefrit boshlanganda, bolalar o`z oldiga qo`yilgan vazifalarning(dars tayyorlash, o`zini tutish) uddasidan chiqolmay qolishadi. Chunki organizm o`z-o`zini zaharlay boshlaydi. Shuningdek, o`tkir pielonefritda bolada tez-tez hojatga chiqish, belda ezuvchi og`riq turishi, harorat ko`tarilishi (37,1-37,3°S) kuzatilishi mumkin.
Tashxis qanday qo`yiladi?
Pielonefrit peshobning umumiy klinik tahlilida aniqlanadi. Farzandingizni undan himoyalamoqchi bo`lsangiz, yiliga 1-2 marta shu tekshiruvdan o`tkazib turing. Mabodo kasallik tasdiqlansa, bolaga bir kurs antibiotiklar shifoxonada yotib davolanish rejimi asosida buyuriladi. Faqat shu holatda buyrak etarlicha qon bilan ta`minlanadi, demak, dori-darmon ham shuncha yaxshi singadi. Bundan tashqari, kichkintoyga klyukva sharbati va gazsiz mineral suv berish kerak. Ko`p suyuqlik jomchalarni yuvib o`tadi. Beliga esa junli sharf o`rang. Issiq tutish sog`ayishni kuchaytiradi.
Beshinchi stol
Pielonefritga chalingan bolaga beshinchi stol parhezi tayinlanadi. Bunda ba`zi cheklovlar bor.
Mumkin emas:
- Bola taomnomasidan ekstraktiv moddalarni chiqarib tashlang. Ular go`shtli va baliqli sho`rvalar, qovurilgan ovqatlar, tuzlamalar, dudlama, piyoz, sarimsoq piyoz, ismaloq, gulkaram, xantal, erqalampir, selderey tarkibida bo`ladi. Demak, bular bemor bolaga mumkin emas.
- Yog`siz go`shtdan ovqat pishiring. Ekstraktiv moddalardan himoyalamoqchi bo`lsangiz, go`sht sho`rvasini bolaga ichirmang.
- Bug`doy noni, shakar, qandolat mahsulotlari, choy, asal, shokolad, gazlangan suv iste`moliga yo`l qo`yilmaydi.
Mumkin:
- Sariyog` ham, o`simlik yog`lari ham ta`qiqlanmaydi. Mevalardan tayyorlanadigan kompot, mors, sharbatlar ayniqsa foydali. Sabzavotlardan kartoshka, karam, lavlagi, sabzi, sholg`om, pomidor, bodring, qovoq eyish mumkin.
- Turli yormalardan tayyorlanadigan bo`tqalar, makaron, kuniga 1 dona tuxum bering. Aminokislotalar bu vaqtda havodek zarur.
- Sut va sut mahsulotlarini qo`rqmasdan iste`mol qilish mumkin. Yogurt, ryajenka, asidofilin antibiotiklar bilan davolanayotgan bemor oshqozoni mikroflorasini yaxshilaydi. Bola sutkasiga 40-50 gr tvorog, yog`siz smetana va yumshoq pishloq iste`mol qilishi shart.
Buyrak uchun choy
Ortosifon o`simligini xalqona qilib buyrak choyi deb atashadi. Yallig`lanishga qarshi va peshob haydovchi xususiyatga ega boshqa o`tlardan ham buyrak uchun foydali damlamalar tayyorlash mumkin.
Bakteriyalarga qarshi va immunitetni kuchaytiruvchi qariqiz (lopux)ni dori o`rnida ishlatsa bo`ladi. Buning uchun 1 osh qoshiq qariqiz ildizini maydalab, 2 stakan qaynagan suvda ikki soat davomida damlang. Ovqatdan keyin 2-4 osh qoshiqdan kuniga 4 marta ichirish kerak.
Tuyilgan qariqiz ildizini qahvaga o`xshab (1 stakan suvga 1 choy qoshiq) damlash ham mumkin. Mazasi yoqimli bo`lgani uchun ham bola kuniga 1-2 marta ichishdan bosh tortmaydi.
Pielonefritga uchragan bolalarga ovqatlarni dimlab, qaynatib yo bug`da pishirib berish lozim.
Dilnoza UMAROVA
