— Atrofimda menga yaqin bo`lgan yoki yangi tanishgan insonlarga tez bog`lanib qolaman. Masalan, biror odam bilan tanishib, do`st yo dugona tutinsam, u bilan tez-tez gaplashgim kelaveradi. Xoh telefonda, xoh internet orqali bo`lsin, hol-ahvol so`rash bahonasida uni bezovta qilaveradigan odatim bor. Bu menga yoqadi. Lekin u qo`ng`iroqlarimga javob bermasa, asabiylashib ketaman, qaysarligim tutib qayta-qayta qo`ng`iroq qilaveraman. Men xohlagan vaqtda u ham menga vaqt topishini istayman. O`ylab qarasam, bu o`zimni o`zim qiynash ekan... Bu odatdan qanday qutulsam bo`ladi yoki endi kechmi?
Aygul, 23 yosh, Nukus shahri
— Biror kimga bog`lanib qolish tuyg`usi bolalikdan shakllanadi. Dastlab yosh bola onasiga, buvisiga, otasiga yoki bobosiga, ya`ni kim ko`proq mehr ko`rsatgan bo`lsa, shu insonga bog`lanib qoladi. So`ng bog`chaga borganda bog`cha opasiga, u erdagi bolalarga bog`lanib qoladi. Shu tariqa jamiyatga kirib kelib, atrofidagi ma`lum bir odamlarga bog`lanib qolish tuyg`usi davom etaveradi.
Bog`lanib qolishning me`yorlari bo`lishi kerak, ba`zida bu me`yor oshib ketadi. Bunga sabab, bolalikda etarlicha mehr ko`rmaslik, e`tiborda bo`lmaslik, o`z qobig`iga o`ralib qolishlikdan, kattalar tomonidan qo`yilgan juda qattiq cheklovlar, kuchli nazorat ostida o`sganlikdan, deyish mumkin. Ulg`ayganda esa bola o`zini erkin his qilolmay, o`sha “ramka” ichida yashaydi va bog`lanib qolgan insonlarini ham shu “ramka”ga solgisi keladi. Bolalikda to`ymagan mehrni o`sha bog`lanib qolgan insonidan qidiradi. Shu mehrni yo`qotib qo`yishdan qo`rqib, uni qo`yib yuborgisi kelmaydi.
E`tibor bersangiz, bunday insonlarning do`stu dugonalari kam bo`ladi, hamma bilan oson chiqishib ketolmaydi. Buni egoistik bog`lanish deb atash mumkin. Bunda bog`lanib qolgan insonning u bilan suhbat qilishga vaqti bormi-yo`qmi, gaplashishni istaydimi-istamaydimi — bu qiziqtirmaydi.
Avvaliga u inson yaqin dugona yoki do`st topganidan, u tez-tez hol-ahvol so`rab turishidanxursand bo`ladi. Lekin bu me`yoridan oshib boraversa, u sizdan uzoqlashishni, o`zini olib qochishni boshlaydi.
Albatta, bog`lanib qolgan insoningiz har yo`qlaganingizda sizga “labbay” deyolmasa, siz istagan vaqtingizda yoningizda bo`lolmasa va siz bundan agressiyaga tushsangiz, ortiqcha ruhiy zo`riqish bo`lsa, bu odatdan qutulishingiz shart! Aks holda jamiyatda o`z o`rningizni topishda juda qiynalasiz. Bunda munosabatlar ham uzoqqa bormaydi. Siz ortiqcha zo`riqishdan charchaysiz.
Bir odamga bog`lanib qolishdan qutulish uchun nima qilish kerak?
Shuningdek, bog`lanib qolish qarama-qarshi jins vakillari o`rtasida ham bo`ladi. Buni ular sevgi deb o`ylashadi. Egoistik bog`lanib qolish bilan sevgini qanday farqlash mumkin? Buni birgina misolda ko`rib chiqamiz.
Siz sevgan insoningizning yutuq va muvaffaqiyatlaridan undanam ko`p xursand bo`lasizmi? Yoki uning yutuqlari sizni quvontirmaydimi, balki umuman qiziqtirmas? O`sha yutuqlarga erishish uchun sarflagan vaqtini sizga bag`ishlaganda yaxshi bo`larmidi? Demak, endi xulosa qiling, siz uchun qay biri muhim?
Agar hamrohingizning muvaffaqiyatlari sizni ham quvontirsa, tuyg`ularingiz sevgi ekanidan, agar aksincha bo`lsa, egoistik bog`lanib qolganligingizdan darak.
Bog`lanib qolishning yana bir turi bor. Bu — ota-ona, bobo-buvi kabi insonlarga, ya`ni boshqaruvchiga bog`lanib qolishdir. Bunda hayotingizni kimdir boshqarishi kerak. O`z mas`uliyatlaringizni shu boshqaruvchiga topshirib qo`yasiz. Sizga shunday yashash oson. Shunday toifa insonlarga aytar gapimiz shuki,yashayotgan hayotingiz, g`alaba va mag`lubiyatlaringiz, g`am va shodliklaringiz faqat o`zingizniki! Bog`lanib qolgan insoningiz sizga bog`lab qo`yilmagan. Ertaga vaziyat o`zgarib, ayriliq yuz berganda, bunga chidashingiz qiyin kechadi, qattiq tushkunlikka tushib qolishingiz mumkin.
