Hoshim Arslonov: "Erishib bo`lmaydigan marraning o`zi yo`q"

Madaniyat 12.06.2020, 10:20
Hoshim Arslonov: "Erishib bo`lmaydigan marraning o`zi yo`q"

29 may sanasi soat 21:25 larda “Hoshim Arslonov olamdano`tibdi”, degan xabar tarqaldi. Ishonqiramay, darhol aktyorga qo`ng`iroq qildik. Biroq javob bo`lmadi. Balki qo`ng`iroqni eshitmay qolgandir yoki banddir, degan taskin bilan o`zimizni ovutib turgan bir vaqtda Kinoarboblar uyushmasi bu haqda rasmiy xabar berib qoldi. Shu onda “sevimli ijodkorimiz hayot!”, degan umidimiz chilparchin bo`ldi...

Hoshim Arslonov 1956 yilning 1 avgustida Namangan viloyatining Chust shahrida tavallud topgan. Uning ota-onasi tibbiyot xodimlari bo`lishgan. Aktyor oilada etti farzand (besh o`g`il, ikki qiz)ning beshinchisi edi. Yoshligidan sportga mehri bo`lakchaligi bois 5-sinfdan 9-sinfgacha sport maktabida o`z davrining etuk futbolchilari bo`lgan Vladimir Fyodorov, Mixail An, Olim Ashirov bilan tahsil olgan, bir  jamoada to`p surgan. Kutilmaganda oyog`idan olgan jiddiy jarohat boissportbilan       xayrlashishiga to`g`ri kelgan. So`ng Chustga qaytib, oddiy maktabda 10-sinfni tamomlagan.

Hoshim Arslonovning futbol bilan bir qatorda san`atga ham qiziqishi yuqori edi. Shu bois mazkur yo`ldan borishga qaror qiladi. Hatto maktab davrlarida ansambl tuzib, qo`shiq ham kuylagan. San`atga bo`lgan ishtiyoq asli otasidan o`tgan. U kishi mohir so`z ustasi bo`lgan, she`r ham yozgan.

                                             "VAQT ENG OLIY HAKAM, DEB TO`G`RI AYTIShGAN EKAN"

Qator xorij aktyorlarini o`zbek tilida mahorat bilan “gapirtirgan”, dublyaj qirollari ro`yxatidan o`rin olgan Hoshim Arslonovning o`zi talabalik kezlari o`zbek tilida yaxshi gapira olmaganidan ko`pchilikning xabari bo`lmasa kerak.

Aktyor suhbatlarimizdan birida “1973 yil hujjatlarimni hozirgi O`zbekiston Davlat san`at va madaniyat institutiga topshirganman. Rus maktabini tamomlaganim uchun imtihonda juda qiynalganman. Imtihon-ku mayli, o`qish davridagi mashaqqatlarni engib o`tish og`ir kechgan. 1-bosqichni tamomlayotganimda sahna nutqi fanidan dars bera- digan ustozimiz Nazira Alieva “Sen o`zingni qiynama, yaxshisi Toshkent Davlat pedagogika universitetiga o`qishga kiritib qo`yay”, degan. Shunda kurs rahbarimiz Arsen Ismoilov qarshi bo`lgan. O`shanda “Hamma uddasidan chiqqan ishni men eplolmaymanmi?” deya o`zbek tilini mukammal o`rganib, ko`zlagan marramga albatta erishishni oldimga maqsad qilib qo`yganman. 2-bosqichni tamomlaganimizda kursimizdan 4 kishini tanlab olishgan. Ular orasida men va Mahmud Ismoilov ham bor edik. Sankt-Peterburgda o`tgan tanlovda qatnashib, faxrli o`rin olganmiz. O`shanda inson intilish bilan astoydil mehnat qilsa, ko`zlagan marrasiga albatta erishar ekan, deya o`zimga xulosa qilganman”, deya xotiralari bilan bo`lishgandi.

Xalqimizning sevimli aktyori Hoshim Arslonov Mahmud Ismoilov, Matyoqub Matchonov, G`aybulla Hojiev, Muhammadsoli Yusupov, Karim Mirhodiev, Sanjar Sa`dullaev bilan kursdosh bo`lishgan. 

O`zbekiston xalq artisti Baxtiyor Ixtiyorov ularning diplom spektakli – Shekspirning “Richard III”ini ko`rib, etti nafar talabani teatrga ishga taklif qilgan. Aktyor bu boradagi xotiralari bilan ham bo`lishgan: 

“To`g`ri, birdaniga katta rollarni ijro etmaganmiz, lekin tajriba yig`ishga imkon bo`lgan. Kunlarning birida Evgeniy Shabanning “Chandiqlar” spektaklida bosh rolni ijro etadigan aktyor harbiy xizmatga ketdi. Dublyor bo`lganim uchun o`zimni ko`rsatish uchun imkon tug`ilgan. Baxtiyor aka ham “Spektakl vazirlikka ma`qul kelsa, teatrda ishda qolasan, yo`qsa bo`shaysan”, degandi. Qancha qiynalganim o`zimga ayon. Shukr, “Chandiqlar”ni munosib baholashgan, katta rollarni ijro etishga yo`l ochilgan”. 

2016 yil Hoshim Arslonov bilan u ijod  qiladiganteatrida uchrashganimizda: 

“Uch yildan buyon teatrimizda bosh rejissyor ham, badiiy rahbar ham yo`q. Har bir teatrning an`anasi bo`lishi kerak, buning uchunbarchaning boshini birlashtiradigan katta avlod vakillari bo`lishi shart. Ming afsus, teatrimizdagi aktyorlarni nafaqaga chiqarishga majburmiz, talab shunday. Yosh aktyorlarning taqdirini o`ylab, tashabbusni o`z qo`limga oldim. Hozir aktyorlikdan tashqari, truppa boshlig`i sifatida ish olib boryapman. Shu vaqtgacha ancha-muncha rejissyor kelib ketdi. Hammasi uzog`i bir yil ishlagan. O`zbek Davlat drama teatri eksperimental teatr emas-ku, deb jahlim chiqadi. Qaysidir rejissyorningishi yurishmay qolsa, “O`zbek Davlat drama teatriga yuboringlar”, deyishsa kerak-da. Buning yaxshi tomonini olsak, aktyorlar ishga kelib-ketgan rejissyorlardan ish uslublarini o`rganishdi. Ijod bilan shug`ullanishga bosh bo`ladigan rejissyor bilan ta`minlay olishmayapti”, deya kuyunib gapirgandi.

Hoshim Arslonov 1977 yildan 2017yilga qadar O`zbek Davlat drama teatrida sadoqat bilan faoliyat yuritdi. O`zbek Milliy akademik drama teatriga ishga o`tish imkoniyati tug`ilganda ham fidoyiligi bois ko`z ochib ko`rgan teatrini tark etmadi. Umrini shu teatrga bag`ishlagan, biroq uni tark etishga majbur bo`lgan aktyor uchun “Teatrni sog`inasizmi?” degan savol juda og`riqli edi. 

“Bir yilga qadar juda qiynaldim. Sahnaga chiqqim keldi, spektakllarimni esladim... Manzilim qanchalik uzoqlashishidan qat`i nazar, ishlagan teatrimning oldidan o`tmaslikka harakat qilaman. Chunki xotiralar yuragimga tinchlik bermaydi... Vaqt eng oliy hakam, deb to`g`ri aytishgan ekan”, — degandi.

                                                  "ERIShIB BO`LMAYDIGAN MARRANING O`ZI YO`Q"

Teatrdan ketgach, aktyor ishsiz qolgani yo`q, dublyaj bilan band edi. “Erishib bo`lmaydigan marraning o`zi yo`q, hammasi odamning o`ziga bog`liq”, degan shior bilan yashagan aktyor boshlagan ishida ko`ngildagidek natijaga erishmagunicha qo`ymasdi. Aslida u 1986 yil Hojiakbar Nurmatov bilan dublyajga borishni boshlagan. 

"Birinchi ustozim O`zbekiston xalq artisti Mukambar Rahimova. Omon Abdurazzoqov, Rimma Ahmedova, Hojiakbar Nurmatov, Farhod Aminov kabi o`z ishining ustasi bo`lgan dublyaj aktyorlari bilan ishlash baxti nasib etgan. Avvaliga “Dublyajni eplolmas ekanman”, deb qo`l siltagan vaqtlarim ham bo`lgan. Keyin oldimga yana maqsad qo`yganimdan so`ng bu kasbni ham uddasidan chiqdim. Shundan buyon shu soha bilan ham bandman”, deya faxr bilan so`zlardi. 

Bu yo`nalishga qiziqadigan yoshlarni qo`llab-quvvatlash va yangi avlod dublyaj ustalarini tarbiyalash maqsadida 2019 yilning noyabrida dublyaj studiyasi ham ochgandi...

                                                     "RAQOBAT BOR ERDA IJOD "QAYNAYDI", LEKIN..."

Aktyor kinoga ilk qadamlarini institutni tamomlagan yili rejissyor Latif Fayzievning “Jizzax qo`zg`oloni” filmidagi Mahkam temirchi roli bilan boshlagan. So`ng “To`ylar muborak”ning ommaviy sahnasi, “Nodirabegim”, “Alpomish”, “Otamdan qolgan dalalar”, “Marg`iyona” kabi qator filmlarda ishtirok etgan. Teatrga mehri bo`lakcha bo`lgan aktyor: 

“Ochig`i, kino hayotimda u qadar muhim o`rin tutmaydi. Ijodkorni 20 million aholi tanishi shart emas, oz bo`lsa-da, o`z muxlisingga ega bo`lishning gashti bo`lakcha. Ko`pchilik san`atkorlar “Tinmay kinoda suratga tushib, TVda har kuni ko`rinsam mashhur bo`laman”, deydi. Lekin bu mashhurlikning “umr”i qisqa va u ijodkorni inqirozga olib keladi”, degandi Hoshim Arslonov.

Aktyor haq, biroq nazarimizda kinorejissyorlar Hoshim Arslonovning aktyorlik imkoniyatlaridan to`g`ri foydalana olmadi. Aktyor umrining so`nggi yillarida esa rejissyor Jahongir Ahmedovning “Islomxo`ja”, rejissyor Dilmurod Masaidovning “Qo`qon shamoli” filmlarida suratga tushdi.

“San`atga yuzaki qaraydiganlarni yomon ko`raman! “Havasda”, deb ssenariy yozadi, rejissyorlik qiladi, rol o`ynaydi. Prokurorning oldiga borib, “Havas qilaman-da, keling shu jinoiy ishni men olib boray”, desam rozi bo`ladimi? Jarrohning qo`lidan “skalpel”ni olib, bemorga tig` tekkizishimga kim ruxsat berib qo`yadi? Negasan`atga havas bilan munosabatda bo`lishlariga jim qarab turishimiz kerak? Hamma o`z ishini qilsin! Kamgina maoshga 40 yildan beri qanoat qilib, aktyor nomini olsam-u, nega bir havasmand pulini to`lab, filmda rol ijro etishi mumkin? Bu holat ijodkorga alam qiladi.

Balki xususiy kinostudiyalarning ko`p bo`lgani yaxshidir. Chunki raqobat bor erda ijod “qaynaydi”. Lekin xususiy kinostudiyalarning maqsadi pul ishlash bo`lishi kerakmas! Ochig`i, xususiy filmlarga ketkazgan vaqtimga achinaman. O`n yildan keyin tomoshabin maroq bilan ko`radigan xususiy filmning o`zi yo`q. Bir muddat rejissyorlar filmga chaqirishmadi, gap shundaki, tomoshabin darhol “Baxtli voqea” ko`rsatuvi boshlovchisini ko`z oldiga keltirarmish. Davlat buyurtmasi asosida suratga olinadigan filmlardagi rollarimni “cho`milib” o`ynayman. O`zimdan “yuk”i bor rollar qoldirishni istayman”, degandi aktyor.

                                         SO`NGGI ROLINI EKRANDA KO`RISh AKTYoRGA NASIB ETMADI...

Rejissyor Akrom Shohnazarovning “101-reys” filmidagi bosh qahramon– uchuvchi roli aktyorning kinodagi yagona katta va so`nggi roli bo`lib qoldi. “Menga sira osonlikcha omad kulib boqmagan. Bosh qahramon roliga tasdiqlanishimni kutmagandim. Boisi kinosinovga borga- nimda mashhur kinoaktyorlarni ko`rib, ikkinchi rejissyorga “meni bekor chaqiribsizlar-da”, degandim. Ikkinchi bor kinosinov topshirganimdan so`ng ham “o`tolmadim”, deb o`ylagandim. 

Biroq hozirgacha “O`zbekiston havo yo`llari” milliy aviakompaniyasida faoliyat yurita- yotgan, O`zbekiston Qahramoni – uchuvchi Zarxo`ja Saidazimovning filmdagi qiyofasini gavdalantirish menga nasib qildi. Filmning bir-ikki epizodlarini ko`rdim, juda ma`qul bo`ldi. Taqdimo- ti 2020 yilda bo`lishi rejalashtirilgan, bunga katta tayyorgarlik ko`ryapmiz”, degandi aktyor. Biroq 3 yil davomida o`zi ijro etgan rolni ovozlashtirish ham, taqdimotida ishtirok etish ham aktyorga nasib etmadi... O`zida saraton xastaligi boshlanganini kech bilgan aktyor davolanishni boshlaganiga qaramay, 29 mayda olamdan o`tdi...

Mablag` uchun o`z iste`dodini uvol qilmagan sevimli aktyor va dublyaj ustasi, o`z kasbining fidoyisi, O`zbekistonda xizmat ko`rsatgan artist Hoshim ARSLONOV qator rollari va dublyajdagi betakror ovozi, oddiy inson sifatida esa samimiy tabassumi va xushmuomalaligi bilan har birimizning xotiralarimizda mangu yashaydi.

Shunday qayg`uli damlarda aktyorning oila-a`zolari, yaqinlari va muxlislariga chuqur hamdardlik bildiramiz.

                                                                                                                                                 Sadoqat ALLABERGANOVA

Sharhlar

Ob-havo: Toshkent
Valyuta kursi
1