Hammasi oyim meni ogohlantirmay ammam bilan bir qiznikiga sovchilikka borgan kundan boshlandi, — dedi tahririyatga qo`ng`iroq qilgan ismini sir tutishimizni istagan yigit. — To`g`risi, bunaqa uchrashuvlarga chiqaverib, yuragimni “jiz” ettirgan qizni topolmagandim. Yoshim yigirma ettiga qarab ketgan bo`lsada, birorta qizni ko`z ostimga olib qo`ymaganimdan xafa bo`ldim. Yaxshi o`qishim, zo`r mutaxassis bo`lishim kerak, undan keyin qizlar masalasini ko`rib chiqsam bo`ladi, derdim.
Uchrashuvga chiqqan qizlarning qaysidir jihatlari menga ma`qul kelmas, uchrashuvdan keyin ularga qaytib qo`ng`iroq qilmasdim, qizlarning o`zi tushunib olishardi.
Oyimning aytishicha, qiz xushro`ygina, buxgalteriya yo`nalishida o`qir ekan. Otasi xususiy firmada ishlar, onasi oldi-sotti bilan shug`ullanarkan. Ertasi kun yugur-yugurlar bilan bo`lib, uchrashuvga besh daqiqa kechroq keldim. Qiz belgilangan joyda kutib turardi. Ochig`i, uni ko`rishim bilan qalbimda g`alayon ko`tarildi. Birinchi uchrashuvdayoq ikki soatdan ortiqroq aylanibmiz. Xullas, qiz meni go`zalligi, aql-zakovati, tarbiyasi, hayosi bilan o`ziga tamoman maftun qilgandi. Lekin uning xiyla o`ychanligi, parishonligi ham e`tiborimdan chetda qolmadi.
Uyga xursand bo`lib qaytdim. Onamning ham sevinchi ichiga sig`masdi. Ertasidan ikki taraf to`yga taraddudni boshlab yuborishdi. Oradan bir oycha vaqt o`tdi. Bu orada Sevinch bilan har kuni gaplashib, ora-sirada uchrashib turdik. Bir kuni uyga kelsam, onam tushkun kayfiyatda o`tiribdi.
- O`g`lim negadir ko`nglim chopmayaptida shularga, ularning oilasi bizga sal to`g`ri kelmaydimi, deyman-da?
-Nima bo`ldi, oyi? -dedim ustimdan bir chelak suv quyilgandek bo`lib. - Axir o`zlaring topgan qiz. Ularni umidvor qilib qo`ygansizlar. To`y taraddudini ko`rib yurgan paytda, birdan... tinchlikmi?
Baribir, onamni norozi qilib uylanolmasligimni bilardim. Shu bois ularga yon berishga majbur bo`ldim. Nihoyat... qiz tarafga to`ydan ayniganimizni bildirdik. Bu xabarni eshitib Sevinchning ota-onasi sarosimaga tushib qolishdi. Ayniqsa, onasi...
- Nega? Biror yomon gap eshitdinglarmi? Qizimiz ko`r, kar bo`lmasa, chiroyi, aqli joyida bo`lsa? Niyatinglar qat`iy bo`lmasa, sovchi yuborib nima qilardinglar? Endi qizimizning taqdiri nima bo`ladi? Bilib qo`yinglar kim qizimni dilini og`ritsa hech qachon ko`karmaydi!
Bunday gaplardan tabiiyki, onamning ko`ngli battar ezilgan. Shunda singlim oraga tushdi. Menga baxtim uchun kurashishim kerakligini aytib, o`zimga ishonchimni oshirdi. Ota-onamga ham bu ishimiz to`g`ri emasligini, bir qizni baxtsiz qilib qo`yishimiz mumkinligini qattiq uqtirdi. O`zim ham Sevinchni o`ylab, halovatim yo`qolgan, usiz hayotimni tasavvur qilolmasdim.
Nihoyat, ota-onam taqdirga tan bergandek bo`lishdi. Oradan uch-to`rt kun o`tib dadam bilan bosh egib bordik. Tabiiyki, ular ham bizdan xafa bo`lishganini yashirib o`tishmadi. Qisqasi, to`yimiz bekamu-ko`st o`tdi. Hammasi iziga tushganidan barcha xursand. Faqat onam igna ustida turgandek, qil ustida yurgandek edi...
To`yni ertasi kuni Sevinch uy yumushlarini bajarib yurib birdan xonaga otilib kirdi. Ortidan yugurdim. Ko`zlari juda g`alati, yuzlari ham shishib ketgandek, qo`llarini bir-biriga ishqalab turardi. Yuzidan esa kulyaptimi, yig`lamoqchimi - bilib bo`lmasdi. Nazarimda onamga ham shunaqa ko`ringan bo`lsa kerak, degan xayol miyamni changitib o`tib, yuragim zirillab ketdi. Nima gapligini so`rasam:
-Mazam bo`lmay ketyapti, shunaqa vaqtlar meni hamma yolg`iz qoldirishi kerak, hatto siz ham...- dedi. Men ham indamay chiqib ketdim. Onamga ham uni bezovta qilmaslikni tayinladim. Shom tushishidan sal avval uyga keldim. Qarasam, onam oshxonada ovqat tayyorlayotgan ekan.
Xonaga kirsam Sevinch haliyam uxlab yotgan ekan. Uyg`otmoqchi bo`ldim, ammo qimir etmadi. Turtishda davom etdim. Yigirma daqiqalarda zo`rg`a uyg`otdim.
Singlim ham uyiga ketdi. Sevinch kelinlik odati bo`yicha tong saharda turib, hovli supurishi kerak. Tonggi oltida soat jiringladi. Ammo, Sevinch qimir etmadi. Har qancha urinmay, harakatlarim bekor ketdi. So`ng tokchada turgan suvni olib yuziga sepdim. Jim. Bir yarim soat o`tdi...
- Bolalar tong yorishib ketdi, turaqolinglar, - deya eshikni taqqillatib ketdi onam. O`zim turib, tashqariga chiqdim. Yuvinib, ukalarim bilan nonushta qildim. Aksiga olib, bugun yakshanba, onam ishga bormaydilar.
- Kelin tuzukmi? - so`radi onam. Nima deyishimni bilmasdim.
-Unchamas... Hozir chiqadi.
Ovqatlanib bo`lgach, xonamga kirdim. Bir soatcha o`tganidan keyin sekin ko`zini ochdi. Hammayog`i ho`l bo`lib ketganidan ajablanmay, iymanibgina, menga qaradi.
- Senga nima bo`lyapti Sevinch? Qancha suv sepsam sezmading, tushunmay qolyapman,- dedim hayratimni berkitolmay.
“Bechora... o`ziga bog`liq bo`lmagan holat shekilli...” degan o`y kechdi xayolimdan. So`ng “hammasi joyida, siqilma oyimga o`zim tushuntiraman” deb tinchlantirib qo`ydim. Shunda birdan singlim kelib qoldi. Ularni yolg`iz qoldirib, tashqari chiqdim.
Bir ozdan keyin Sevinch singlim bilan kulishib chiqib keldi. Bundan ko`nglim yorishdi. Kechgacha uy yumushlarini qilishdi. Kechga yaqin Sevinch yana xonamizga kirib ketdi. Yuragim zirillab ketgan bo`lsa-da, ortidan kirishga yuragim betlamadi.
Birozdan keyin singlim ham ketmoqchiligini bildirdi va xayrlashgani Sevinchning yoniga kirdi. Zum o`tmay “Akaaa!!!” degan qichqiriq ovozi yuragimni tilib ketdi. Ortidan yugurib kirdim. Ne ko`z bilan ko`rayki Sevinch ochiq deraza oldida kiprik qoqmay, taxtadek qotib turardi...
Oyim kelinning onasini chaqirishni tayinladilar. Qaynonam ovozimni eshitishi bilan:
- Voy sho`riim yana boshladimi? O`zi, shundan qo`rqqandim. Hozir boramiz, - deya telefonni o`chirdi. Hayallamay kelinning otasi va opasi kirib kelishdi. Opa kira solib murda kabi oqarib ketgan, sezilar-sezilmas nafas olayotgan singlisiga tashlandi.
- Sevinch tur! Va`da berganding-ku! Nega yana uxlab qolding! Tur, turaqolsangchi, - deya singlisini shapatilay ketdi. Singlim opani arang ushlab qoldi.
Ota-onam qaynotam bilan mehmonxonaga kirib ketishdi. Bu gal qaynotamning boshi xam. Otam “siqilmang, ko`rgulik” dedilar xolos. Onam qanday qilib bu darddan qutulish chorasini topish mumkinligini maslahat soldilar. Qaynotam to`ydan avval ham bu holat ikki marta bo`lgani, biroq doktorlar sog`lom deya xulosa berganini aytdi. Biz baribir ishonqiramay ertasi kun doktirga ko`rsatishni rejalashtirdik.
Shifokor uni tekshiruvdan o`tkazib sog`lom ekanini tasdiqladi. Biroq, shifoxona koridoriga chiqqanimizda Sevinch o`zini yana g`alati tuta boshladi. Uni eshik oldidagi stulga o`tqazdim. U bir dam erga termilib turdi-yu, ko`zini yumib yana uxlab qoldi. Bu holatni ko`rgan ota-onam hayratdan yoqa ushlashdi.
O`sha kuni uni bir nechta doktor tekshirib, bir to`xtamga kelisholmay har xil fikr bildirishdi. Bittasi sog`lom desa, yana biri ruhiy kasallik alomatlari sezilyapti dedi. Shundan keyin kelinni uyga olib ketib bir xafta qilmagan amalimiz ko`rsatmagan do`xtirimiz qolmadi. Biroq zig`ircha foydasi bo`lmadi. Onam bu haqda avvalroq aytmagani uchun kelin tomonni aybladi. Kelin taraf bizni... Xullas, bu katta nizoga aylanib ketdi...
Men tamomila gangib qolgandim. Kimning holiga achinishni bilmasdim. Baxtim sarob bo`lib chiqqani uchun o`zimgami? Hali baxt neligini anglamay turib, baxtsizlikka ro`baru kelgan jufti halolimgami? Orzu-havaslari ro`yoga aylangan ota-onamgami?...
Ba`zan bir savol yuragimni o`rtayveradi? Nega o`z orzu-havaslarimizni ro`yobga chiqarish uchun boshqalarni hayotini barbod qilamiz? Axir men unga ishonib, o`z taqdirimni bog`lamoqchi bo`lgandim. Nega bu haqda meni, ota-onamni avvaldan ogohlantirishmadi? Axir inson taqdiri, hayoti o`yinchoq emas-ku?
Nozima yozib oldi
