Iqtisodiy erkinlik ko`rsatkichi reytingida O`zbekiston pozisiyasi 2018 yildagi 152-o`rindan 2021 yilda 108-o`ringa ko`tarildi. To`rt yil davomida o`sish 44 pozisiyani tashkil etdi.
2020 yilda O`zbekiston 114-o`rinda, 2019 yilda - 140-o`rinda, 2018 yilda - 152-o`rinda edi.
Iqtisodiy erkinlikning yangi indeksida O`zbekiston o`z o`rnini yaxshilab, o`tgan yilga nisbatan 6 pog`onaga ko`tarilib, 108-o`rinni egalladi.
Mutaxassislarning ta`kidlashicha, O`zbekistonning iqtisodiy erkinligi ko`rsatkichi 58,3 bo`lib, bu esa 2021 yil reytingida 108-o`rinni egallashga imkon berdi. Umumiy baholash, birinchi navbatda, sud tizimining samaradorligini oshirish orqali 1,1 balga oshdi.
Osiyo-Tinch okeani mintaqasidagi 40 ta mamlakati orasida O`zbekiston 21-o`rinni egallab turibdi.
Indeksning etakchi davlatlari Singapur, undan keyin Yangi Zelandiya, Avstraliya, Shveysariya va Irlandiya.
Iqtisodiy erkinlik indeksi Heritage Foundation tadqiqot markazi tomonidan 1995 yildan beri The Wall Street Journal bilan hamkorlikda tuzib kelinadi.
Indeks 0 (eng past) dan 100 (eng yuqori) gacha bo`lgan miqyosda dunyo davlatlarini mulk huquqi, sud tizimining samaradorligi, hukumatning ishtiroki, soliq yuklari, davlat xarajatlari, moliyaviy salomatlik, biznes erkinligi, mehnat bozori erkinligi, pul erkinligi, savdo erkinligi, investisiyalar erkinligi va moliyaviy erkinlik kabi 12 ta tarkibiy ko`rsatkichlarga bo`lingan to`rtta asosiy yo`nalishda baholaydi.
Mamlakatning turli xil iqtisodiy xalqaro reytinglardagi pozisiyasining o`zgarishi, shuningdek, global va mintaqaviy taqqoslash formatida iqtisodiy jarayonlarning rivojlanishi to`g`risida g`oya beradigan muhim ko`rsatkichlardan biridir. "Heritage Foundation" ning "Iqtisodiy erkinlik indeksi" va Jahon bankining "Biznesni yuritish" kabi reytinglari yuqori darajadagi ishonchga ega va xorijiy investorlar uchun ma`lum mamlakatlarga sarmoya kiritishda qo`llanma bo`lib xizmat qiladi.
2018-2021 yillar tarkibiy qismlari bo`yicha O`zbekiston Respublikasining natijalari
| Komponent | 2017 | 2018 | 2019 | 2020 | 2021 |
| Mulk huquqi | 48.0↑ | 48.7 | 49.8↑ | 59.1↑ | 57.8↓ |
| Hukumatning yaxlitligi | 27.5↑ | 24.2 | 25.2↑ | 28.2↑ | 30.5↑ |
| Sud tizimi samaradorligi | 41.9 | 35.3 | 34.3↓ | 34.2↓ | 50.8↑ |
| Soliq yuki | 90.7↑ | 91.0 | 91.3↑ | 91.6↑ | 92.4↑ |
| Davlat xarajatlari | 66.2↓ | 65.5 | 67.4↑ | 74.7↑ | 79.9↑ |
| Moliyaviy salomatlik | 99.8 | 99.7 | 98.7↓ | 98.9↑ | 98.3↓ |
| Tadbirkorlik erkinligi | 64.8↓ | 66.9 | 72.5↑ | 72.6↑ | 73.5↑ |
| Mehnat erkinligi | 50.4↓ | 52.0 | 58.7↑ | 59.9↑ | 61.2↑ |
| Pul erkinligi | 61.1↓ | 61.9 | 58.9↓ | 59.9↑ | 60.3↑ |
| Savdo erkinligi | 66.8↑ | 62.5 | 62.6↑ | 67.6↑ | 55.4↓ |
| Investisiya erkinligi | 0.0 | 0.0 | 10.0↑ | 20.0↑ | 20.0 |
| Moliyaviy erkinlik | 10.0 | 10.0 | 10.0 | 20.0↑ | 20.0 |
*Bal qancha yuqori bo`lsa, mamlakat ushbu komponentda shuncha erkin va samaraliroq bo`ladi. Maksimal ball - 100
Shunday qilib, xalqaro reytinglar byurokratizasiya va iqtisodiyotni liberallashtirish sohasidagi sezilarli o`zgarishlarni, mahalliy tadbirkorlar va xorijiy investorlar uchun katta erkinliklarning paydo bo`lishini qayd etadi.
So`nggi bir necha yil ichida O`zbekistonda ishbilarmonlik muhitini yaxshilash, xorijiy investisiyalarni jalb qilish, mulk huquqini mustahkamlash va korrupsiyaga qarshi kurashish bo`yicha islohotlar amalga oshirilmoqda.
Nafaqat mamlakat iqtisodiyotida, balki siyosat va huquq, innovasiya va texnologiyalar, farovonlik va boshqalar kabi muhim sohalarda ijobiy tendensiya mavjud.
Xalqaro reytinglar va indekslar o`rtasidagi o`zaro bog`liqlik institusional rivojlanish mamlakat va uning fuqarolari iqtisodiy farovonligiga ta`sir ko`rsatishini, innovasiyalar va axborot texnologiyalarining rivojlanishi mamlakat hayotining siyosiy va huquqiy jihatlariga ijobiy ta`sir ko`rsatishi mumkinligini yana bir bor tasdiqlaydi.
