Biroz avval 2022 yil 1 avgustdan boshlab O`zbekiston va Turkmaniston xalq artisti Bobomurod Hamdamov, O`zbekiston xalq artisti, Navoiy mukofoti sovrindori Sherali Jo`raev va Abdurauf Olimov asarlaridan lisenziya shartnomasi tuzmasdan har qanday shaklda va usulda foydalanish taqiqlanishi haqida ma`lum qilgan edik. Buning ortidan ijtimoiy tarmoqlarda va jamoatchilik o`rtasida keskin muhokamalar avj oldi. Bu masalani jamoatchilikka batafsilroq etkazish maqsadida kecha Madaniyat vaziri Ozodbek Nazarbekov ishtirokida matbuot anjumani bo`lib o`tdi. Vazir o`z nutqi davomida mualliflik huquqining ijtimoiy, siyosiy, madaniy va huquqiy taraflariga to`xtalib o`tdi va bu boradagi o`z fikrlarini bildirdi, deya ma`lum qilmoqda “Darakchi” muxbiri Sardorbek Rahmonqulov.
BIZ ShU ASARLARIMIZ ORQALI “KUN KO`RAMIZ”
“Bu butun er yuzida o`rnatilgan tartib. Bundan ijodkorlarga keladigan manfaat to`xtamasligi kerak. Biz, ochig`ini aytganda, shu asarlarimiz orqali “kun ko`ramiz”. Bugun nechta joylarda guvoh bo`lyapmiz, ijod qilib uysiz o`tirganlar bor, birovlarning ijod namunalarini ijro qilib, o`zlariga uy qurib olganlar ham bor”, - deya gap boshladi Ozodbek Nazarbekov.
“ORANI OChIB QO`YaDIGAN VAQT KELDI”
Vazir yangi San`atkor, ijodkor va ijrochilar palatasining tashkil etilishi bilan jamoatchilik orasida va ijtimoiy tarmoqlarda turli baxs-munozaralar ko`tarilganiga ham munosabat bildirib o`tdi:
“Bunday baxslar tabiiyki, bo`ladi. Agar Palata o`zining to`laqonli faoliyatini yo`lga qo`ysa, bundan keyin bu kabi tushunmovchiliklar ko`payadi. Ya`ni orani ochib qo`yadigan vaqt keldi. Har qanday islohotlarga kirishilganda, unga qarshilar va qo`llab-quvvatlovchilar bo`ladi. Shuning uchun bu seskanadigan narsa emas. Misol uchun, xonanda kimning qo`shig`ini ijro qilmoqchi bo`lsa, uning muallifidan ruxsat olishi va shartnoma tuzishi kerak bo`ladi. Shartnoma degani faqat pulli degani emas, qo`shiq egasi bilan gaplashib olib, uni ko`ndirib, kelishuv shartnomasiga imzo qo`ydirib olsin va ijro qilaversin, marhamat! Bu – o`sha asar egasining – muallifning hurmatini joyiga qo`yish. Faqat ularni xabardor qilishlari shart”, - dedi u.
“XONANDALAR SAN`AT UChUN EMAS, TO`Y UChUN IJOD QILIShYaPTI”
Nazarbekov sohadagilarni qiynayotgan narsa – ijodkorlarning o`z huquqlarini yaxshi bilmasligida, deb hisoblaydi. U mualliflarning o`zlari asarlarining yuridik tomonlarini mustahkamlab qo`yishlari kerakligini, mana shu joyda juda kamchiliklar borligini aytdi. “Agar ular o`zlarining huquqlarini yaxshi tushunib oladigan bo`lsa, bu Palataning faoliyatiga ham yordam bo`ladi. Palataning ishlashi engillashadi. Bu shunday tizimki, agar men o`z ijod mahsulimdan manfaat ko`radigan bo`lsam, birinchidan, men ijodimini ikki xissa ko`paytiraman va sifatli kontent bilan shug`ullana boshlayman. Ko`pincha biz muxlisning talabiga ko`ra yoki ozgina moddiy-texnik bazamizga yordam bo`ladi, deya qaysidir asarni ijro qilishni xohlamasak ham, rozi bo`lamiz. Qisqa qilib aytganda, bugungi xonandalar kesimida aytadigan bo`lsam, ular san`at uchun emas, kechirasizlar-u, ular to`y uchun ijod qilyapti. Chunki to`ydan manfaat bor. Buni ham to`g`ri tushunish kerak. Shunga moslashib ijod qilishga majbur bo`lishyapti. Lekin intellektual mulkdan manfatdor bo`lsa, u holda boshqacha qarashlar bilan ijod qilishni boshlashadi. Etuk san`at asarlarini yaratishga bel bog`laydi”, - dedi vazir.
BU MAVZUDAN ZADA BO`LGAN ODAMLAR BOR
U mualliflik huquqi respublikamizning dunyo hamjamiyatidagi imidjiga ham 1-bo`lib ta`sir qiladigan jiddiy masala ekanligini urg`ulab o`tdi. “Kecha ijtimoiy tarmoqlardagi izohlarni o`qib chiqsam, ko`p fikrlar “Ha, endi falonchining qo`shig`ini aytgan bo`lsa nima qilibdi?” – degan fikrlarga ham ko`zim tushdi. Shu o`rinda ijtimoiy fikrlar ham shakllanishi kerak. Anchadan beri uzil-kesil o`z echimini kutayotgan yana bir masalani uzil-kesil echish vaqti keldi. Uni yana orqaga tashlab, paysalga solib bo`lmaydi. Intellektual mulk shunaqa narsaki, u muallifning qo`liga kelib tushmayotgani bilan, qaerdadir aylanyapti. Shuning uchun mana shuning o`zanini to`g`irlash, egasiga etib borishni ta`minlash ma`nosida juda bir isloh qilinishi kerak bo`lgan masala bu. Men yaxshi bilaman, gapirilaverib-gapirilaverib, bir qadam oldinga yurmasdan, echilmasdan, o`lda-jo`lda bo`lib, bu mavzudan zada bo`lgan odamlar bor. Lekin bu safar tizimli hal qilishga bel bog`laganmiz”, - dedi.
Ozodbek Nazarbekov borada ancha dadil qadamlar tashlanganini, jumladan, teatrlardagi sahna namoyishlariga p`esalar yozgan ijodkorlarga bu yil birinchi marta jami 2.8 mlrd. so`m qalam haqi mablag`lari berilganini ma`lum qilib, mualliflik huquqi masalasida ilgariga siljishlar borligiga ishora qildi.
Birozdan keyin O`zbekiston xalq artisti Yodgor Sa`dievning telekanal ko`rsatuvlariga chiqadigan ijodkorlar uchun gonorar berish tizimini qaytarish haqidagi taklifi va Palataning qaerdan mablag` topishi, mualliflik huquqi qanday himoyalanishi, nega aynan uch nafar san`atkorlar tanlab olingani haqida ma`lumotlar beramiz.
