Bu yondashuv hukumatning 2025-yil 31-mart kuni qabul qilgan qarorida belgilandi va u mamlakat energetika tizimida muhim burilish bosqichini boshlab bermoqda.
Ma’lumot o‘rnida: Ushbu qaror ortida turgan asosiy mantiq — narxlarni bosqichma-bosqich va izchil ravishda oshirib borish orqali resurslardan oqilona foydalanishni shakllantirish, energetika tizimini iqtisodiy barqarorlik sari yo‘naltirishdir.
Yangi tariflar qanday bo‘ladi?
Yangi tizimga ko‘ra, elektr quvvatining ijtimoiy normasi bo‘yicha o‘zgarishlar kiritiladi. Ilgari bir oylik ijtimoiy norma 200 kVt/soat etib belgilangandi. Endilikda esa 201 dan 500 kVt/soatgacha bo‘lgan sarf uchun alohida tarif joriy qilinadi.
Oddiy iste’molchilar uchun 1 kVt/soat energiya 800 so‘m, bu oldingi rejalashtirilgan 1000 so‘mdan arzonroq. Ko‘p qavatli uylarda yashovchilar va elektr plitasi ishlatiladigan xonadonlar uchun 1 kVt/soat energiya 400 so‘m bo‘ladi.
Bunday yondashuv bilan hukumat aholining haddan ortiq energiya sarfini kamaytirishga da’vat qilmoqda.
Gaz narxlari ham ko‘tariladi
Joriy yilning 1-mayidan boshlab tabiiy gazning narxi yangilanadi:
— 1 kub metr gaz uchun narx 650 so‘mdan 1000 so‘mga oshiriladi.
— Qish mavsumida iste’mol normasi 100 dan 500 kub metrga ko‘tariladi.
Bu o‘zgarishlar davlat tomonidan gaz ta’minoti barqarorligini ta’minlash va zarur sarmoyalarni jalb qilish maqsadida amalga oshirilmoqda.
Hukumat pozitsiyasi: Narx oshsa ham, subsidiyalar saqlanadi
Narxlarning oshirilishi ijtimoiy qatlamlar uchun og‘ir bo‘lishi mumkinligini anglagan hukumat subsidiya siyosatini saqlab qolmoqda.
2025-yilda energetika sohasiga 12,3 trillion so‘m subsidiya ajratilishi belgilangan.Bu yondashuv ijtimoiy himoya prinsiplariga sodiqlikni anglatadi.
Subsidiyalar kamida 2028-yilgacha davom ettiriladi va shu muddat davomida energetika tizimida bozor mexanizmlari to‘liq shakllantirilishi rejalashtirilgan.
Uch yillik barqaror narx rejasidan – yillik indeksatsiyaga
Ilgari elektr va gaz narxlari 2026-yildan boshlab kamida uch yil davomida o‘zgarmasligi rejalashtirilgan edi. Ammo hozirda yondashuv o‘zgardi. Endi narxlar har yili inflyatsiyaga qarab yangilanadi, lekin 10 foizdan oshmaydi. Hukumatga ko‘ra, bu qaror iqtisodiy barqarorlik va shaffoflikni ta’minlashga qaratilgan.
Prezident aralashuvi: Tariflarning kuchga kirishi surildi
Prezidentning topshirig‘i bilan tariflarning kuchga kirish vaqti 1-apreldan 1-mayga surildi. Bu o‘zgarish aholiga yangicha tizimni tushunish, unga moslashish va byudjetini qayta rejalashtirish imkonini beradi. Shuningdek, bu hukumatning iqtisodiy qarorlar qabul qilinayotganda ijtimoiy omillarni ham hisobga olayotganini ko‘rsatadi.
O‘tgan yilgi o‘zgarishlar: Bugungi qarorlar uchun asos bo‘ldimi?
Eslatib o‘tamiz, narxlar bosqichma-bosqich oshirish yondashuvi 2023-yilning may oyida boshlangan edi. Dastlab elektr energiyasi narxi 295 so‘mdan 450 so‘mga (ya’ni +52,5 foizga) oshirilgan. Tabiiy gaz narxi esa 380 so‘mdan 650 so‘mga (+71 foizga) ko‘tarilgan edi.
Bugungi qarorlar ham aynan o‘sha bosqichli islohotlarning davomidir. Hukumat endilikda uzoq muddatli strategiyani tanlab, tizimni mustahkamlashga bel bog‘lagan.
Ijtimoiy tarmoq faollari qanday munosabat bildirdi?
Mavzu internet foydalanuvchilari orasida ham muhokamalarga sabab bo‘ldi. Jumladan, iqtisodchi va bloger Otabek Bakirov yangi tarif tizimini keskin tanqid ostiga oldi.
“Tariflar oshirilishining davom etishi bu energetika islohoti deb nom olgan jarayonlar ma’no-mazmunini butkul yo‘qotganidan darak beradi. O‘zbek iqtisodiyoti o‘zi busiz ham yuqori bo‘lmagan raqobatbardoshliligini yo‘qotishda davom etaveradi”, — deydi Otabek Bakirov
“Endilikda tariflar erkin bozorga o‘tishdan avvalgi ko‘prik emas, samarasiz va qimmatlashtirilgan loyihalar uchun tovon, tinimsiz o‘sayotgan qarzlarga xizmat ko‘rsatish uchun aholi va biznes cho‘ntagidan mablag‘larni sug‘urib olinadigan vositaga aylanib qoldi,” — deya qo‘shimcha qilgan u.
Energetika sohasidagi narxlarning yilma-yil yangilanib borishi — bu shunchaki iqtisodiy qaror emas. Bu bir tomondan, aholiga resurslarni tejashga o‘rgatish bo‘lsa, boshqa tomondan, energetika tizimini moliyaviy jihatdan sog‘lomlashtirish, investitsiyalar uchun ochiqlik yaratishga xizmat qiladi.
Ammo bu o‘zgarishlar fonida aholining haqiqiy daromadlari, ijtimoiy himoyasi, subsidiyalar kabi nozik jihatlar ham inobatga olinayotgani muhim jihat sifatida qolmoqda.
Kelgusi yillarda bu qarorlar energetika tizimini barqaror va mustahkam qilishda qanday rol o‘ynaydi, buni vaqt ko‘rsatadi.
