NATO a’zosi bo‘lgan davlatlarda mudofaa xarajatlari keskin oshmoqda. Germaniya, Polsha, Fransiya va boshqa Yevropa davlatlari armiyalarini modernizatsiya qilishmoqda. Bu jarayonda kimlar yetakchi va bu harakatlar davlat byudjetlariga qanday ta’sir ko‘rsatmoqda?
Germaniyada mudofaa xarajatlari 160 mlrd yevrogacha oshishi mumkin
Germaniya tashqi ishlar vaziri o‘rinbosari Yoxann Vadeful AQSHning NATO davlatlaridan harbiy xarajatlarni YAIMning 5 foizigacha yetkazish talabi tarafdori. Ayni paytda Germaniyaning mudofaa byudjeti 90 milliard yevroni (YAIMning 2,1 foizi) tashkil etmoqda. Agar bu ko‘rsatkich 5 foizgacha oshirilsa, harbiy byudjet 160 milliard yevrodan oshib ketadi. Bu esa moliyaviy bosimni kuchaytirishi mumkin.
Hozirda Bundesverda 182 ming harbiy xizmatchi bor. Rasmiy Berlin bu sonni 2031 yilga borib 203 ming nafarga yetkazishni maqsad qilgan.
Polsha: Mudofaa YAIMning 4,12 foizigacha yetdi
Polsha Rossiyadan keladigan xavfga qarshi mudofaa salohiyatini yillar davomida mustahkamlab kelmoqda. 2024 yilda Varshava harbiy soha uchun YAIMning 4,12 foizini ajratdi. Bu — Yevropadagi eng yuqori ko‘rsatkichlardan biri. Polsha qurolli kuchlari 150 ming askardan iborat bo‘lib, ularga professional harbiylar hamda hududiy mudofaa kuchlari kiradi.
Rejaga ko‘ra, 2035 yilga borib ularning soni 300 ming nafarga yetkaziladi. Bundan tashqari, Polsha armiyasi zamonaviy harbiy texnikalar bilan ham kuchaytirilmoqda.
Fransiya mustaqil yadro qudratiga ega
Fransiya Yevropa Ittifoqidagi yagona yadro quroliga ega davlat bo‘lib, harbiy siyosatda mustaqillikni saqlab kelmoqda. Prezident Emmanuel Makron 2017 yildan buyon mudofaa byudjetini sezilarli darajada oshirdi.
Fransiya armiyasida 203 ming askar xizmat qiladi, yana 175 ming nafari harbiylashgan bo‘linmalar, jumladan, jandarmeriya tarkibida faoliyat yuritmoqda.
Buyuk Britaniya: Yagona yo‘nalish – texnologiyalar
Britaniya armiyasi nisbatan kichik hisoblanadi: 2025 yil 1 yanvar holatiga ko‘ra, jami 108 413 nafar harbiy xizmatchi mavjud. Ammo London inson resursi emas, yuqori texnologiyalarga urg‘u bermoqda. Dronlar, sun’iy intellekt va lazer tizimlari — Britaniya armiyasining asosiy yo‘nalishlari hisoblanadi. Qirollik dengiz floti va harbiy-havo kuchlari eng zamonaviy qurollar bilan jihozlangan.
Italiya: Kuchli havo kuchlari, ammo eskirgan quruqlik armiyasi
Italiya 2024 yilda mudofaa uchun YAIMning bor-yo‘g‘i 1,49 foizini ajratgan. Bu NATO talabidan kam (2%). Biroq mamlakat 165 ming askar, ikki ta aviatsiya kemasi hamda Eurofighter va F-35 qiruvchi samolyotlari bilan kuchli harbiy-havo kuchlariga ega.
Shu bilan birga, Italiya quruqlikdagi qo‘shinlari eskirgan texnikaga ega. Buni o‘zgartirish maqsadida bosh vazira Jorja Meloni Yevropadagi eng kuchli tank kuchlarini yaratmoqchi. Shu sababli Rheinmetall kompaniyasiga mingdan ortiq jangovar va ko‘p maqsadli tanklar buyurtma qilingan.
Yevropada harbiylashtirish jarayoni tobora jadallashmoqda. Har bir davlat o‘zining xavfsizligini ta’minlash uchun byudjetdan katta mablag‘ ajratmoqda. Ammo bu harakatlar iqtisodiy va siyosiy jihatdan muvozanatni qanday saqlab qoladi — bu hali ochiq savol bo‘lib qolmoqda.
