Hayot kutilmagan tuhfalari va takliflari bilan insonlarni sinaydi. Baxtni his qilish, haqiqatni anglash uchun vaqt kerakligining hikmati shunda. Fursat etib anglaysiz...
TO`RTINChI QIZ
«Men o`zimni uchayotgandek his qildim. Yo`q, qo`llarim qanotga aylanmagan, qizim qanotim bo`lib qolgan.
— Buncha aqlli qiz bo`lmasa, ismi nima ekan?
— Robiya, — qizalog`imni bag`rimga tortdim.
— To`rtinchi qizingizmi? — ayol qo`llarini biz tomon uzatib, qizimning yuzlaridan silab qo`ydi.
— Ha, to`rtinchi, — deya aqlliginamning sochlaridan o`pdim.
— O`shanda gaplaringizga farishtalar omin degan ekan, — dedim tug`ruqxonaga shirguruch pishirib kelgan qaynonam ahvolimni so`rashi bilan.
— Qizimiz Robiya ham hammaning mehrini qozona oladigan, siz bilan o`g`limga rahmat olib keladigan farzand bo`lsin, — deya u kishi chaqaloqni qo`llariga oldi.
— Odobi o`zidek chiroyli ekan, — yoshi kattaroq ayol shunday deya suhbatga qo`shildi-yu, Robiyani duo qildi».
— O`qituvchilar sizni juda maqtashdi. Shuncha bilim bilan o`qishga kech kirganingiz qiziq, — dedi u sinovchan boqib.
— Naq besh yil oldin shu universitet tomidan yiqilganman, — hazil aralash javob qildim.
— Demak, ancha tayorlangansiz. Endi besh yillik tajribaga ega abiturientning bilimlari bekor ketmasligi kerak, vaqtida foydalanish lozim, — u stolni chertdi.
— G`afur, juda baland dorga osilgansan, — ustozim bir kuni meni qayg`urish asnosidaogohlantirdi. — Birinchi yil o`qishga kirishing kerak, shuning uchun nimadir qilish shart.
Robiyaga homiladorligimdayam qaynonam shu shifoxonada davolanayotgandi. O`shanda Robiya ismli hamshiraga mehri tushgandi. Bir kuni ko`rgani kelsam, uni maqtay ketdi.
— Qiz chaqaloq tug`ilsa, Robiya qo`yamiz ismini, — dedi havasmand qaynonam.
Indamay qoldim, ammo qaynonam xafa bo`lganimni sezmadi. U Robiyaxoning qo`li engil hamshiraligi, har doim kattayu kichikka yordam berishi, katta yoshlilarni o`z onasidek parvarishlashi haqida tinmay gapirishda davom etardi.
Men o`g`il kutayotgandim. Ichimdagi xavotir tufayli UZIga tushishga shoshmayotgandim.
Oy kunim etib, doyalar «Holva muborak» deganida qaynonamni yomon ko`rib ketdim.
Tug`ruqdan keyin ancha payt tushkun holatda yurdim. To`qqiz oy kutganim o`g`il farzand emasligi meni o`ksitardi. Bora-bora erimning «Bizni jannatiy qiladi qizlarimiz», deya bolalarimizni erkalashlari, chaqaloq va uning atrofida parvona qizaloqlarimning shirin qiliqlari tushkunlikni bulutdek tarqatdi.
Bugun qaynonamning shifoxonadan chiqishini kutib o`tirar ekanmiz, to`rt yashar qizimiz ukasi o`yinqaroqlik bilan otib yuborgan yaltiroq qog`ozlarni yig`ib, chiqindi chelakka tashlab keldi.
TAKRORLANMAGAN IMTIHON
«Imtihonlar tugab, oxirgi «5» sinov daftarchasiga qo`ngan, elkamdan tog` ag`darilgan. Xushkayfiyatda universitet hovlisida turarkanman meni fakultet dekani chaqirayotganini eshitib, shoshib qoldim. Xonasiga kirganimda doim qosh-qovog`i uyub yuradigan dekanimiz meni favqulodda ochiq chehra bilan qarshi oldi. Hatto, o`tirish uchun o`rindiqni ko`rsatdi. Qiziq?!
Xayolimda orzuga cho`milgan xayollar aylana boshladi. Menga biror ish taklif qilmoqchi shekilli. Lekin dekan bildirgan taklifni ish deb bo`lmasdi. Bu g`irt ko`zbo`yamachilik!
...Besh yil oldin liseyni tugatayotganimda hamma meni o`qishga, albatta, kiradi, derdi. Matematika fanini o`zlashtirishga qiynalayotgan tengdoshlarimga dars ham o`tardim. Bu bilan bilimim mustahkamlanib borardi. Hujjat topshirish uchun poytaxtga bir guruh o`quvchilar repetitorimiz boshchiligida keldik.
Imtihon oldida ming bilimingizga ishonmang, xasga ham, cho`pga ham yopishasiz. Buni abiturientlar yaxshi tushunishadi. Men ham boshqa kursdoshlarim kabi o`qituvchimiz topib kelgan «shpargalka»dan foydalanishga ko`ndim.
Imtihon kuni esa yil davomida to`plagan bilimlarimni sinovdan o`tkazishimga fursat ham bo`lmadi. Boshlanishi bilan qo`lga tushdim. Bizga tayinlangan nazoratchi qattiqqo`lgina ekan, test savollari varaqasini olib qo`ydi — o`qishdan yiqildim.
Alam ustida to`rt yil o`qishga umuman topshirmadim. O`qituvchim bizni chalg`itganidan jahlim qattiq chiqqandi. Beshinchi yil singlimni o`qishga tayyorlash asonosida darsliklar, testlarga ko`z yugurtirdim. Singlim «Agar senga boshingni qotirmasdan o`qishga kirish yo`lini taklif qilishsa, rozi bo`larmiding?» degan savolimga yo`q deya qat`iy javob bergach, adolatsizlikka rozi bo`lib, o`zim xatoga yo`l qo`yganimni tushunib etdim.
Bugun dekanimizning «Abituriet bo`lib imtihonda qatnashasan» degani men uchun sinovli taklif edi. Qani, pul uchun nohaqlikka rozimisan degan taqdirning taklifi. Albatta, YO`Q!»
Shoira ShAGIAІMEDOVA
