2022 йил Озарбайжон Республикасининг Президенти Илҳом Алиев томонидан Шуша йили деб эълон қилинган эди. Шу муносабат билан, “Шуша йили” билан боғлиқ хорижий мамлакатларда, хусусан, қардош Ўзбекистонда бир қатор хайрли ишлар, лойиҳалар амалга оширилди.
Суҳбатдошимиз Ўзбекистондаги Ҳайдар Алиев номидаги Озарбайжон Маданият Маркази директори Самир Аббасовдир.
Самир маллим, ўтган 2022 йилда “Шуша йили” билан боғлиқ сиз раҳбарлик қиладиган Озарбайжон Маданият Маркази тарафидан Ўзбекистонда қандай ишлар, лойиҳалар амалга оширилди?
Аввало, шуни қайд этиш жоизки, 2022 йил Озарбайжон Республикасининг Президенти Илҳом Алиев тарафидан “Шуша йили” дея эълон қилиниши, маданият пойтахтимиз Шушанинг дунёга довруғи яна бир карра достон бўлишига замин яратди, шу аснода Ўзбекистонда хайрли лойиҳалар, тадбирлар ташкил этилди.
Шушада Озарбайжон халқи яратган маданият, шеърият, обидалар ва машҳур шахсларни дунёга танитиш мақсадида кенг кўламли ишлар амалга оширилди.
Ўзбекистондаги Ҳайдар Алиев номидаги Озарбайжон маданият маркази лойиҳаси билан 2022 йил январь ойида Ўзбекистон Журналистлар уюшмаси ва «Ўзбекистон-Озарбайжон» дўстлик жамияти билан ҳамкорликда қардош мамлакатда Озарбайжон ҳақида эълон қилинган танловнинг асосий номинацияси Шушага бағишланган бўлиб, номинация “Шуша – Озарбайжоннинг маданий пойтахти” деб номланди.
Танлов натижасида Озарбайжоннинг маданий пойтахти Шуша шаҳри, унинг тарихи, маданияти, адабий ҳаёти ҳақида кўплаб мақолалар, телекўрсатувлар ўзбек матбуотида чоп этилиб, танловга тақдим этилди.
Жорий йилнинг 26 декабрь куни Ўзбекистондаги Ҳайдар Алиев номидаги Озарбайжон маданият марказида 2022 йил учун Ўзбекистонда Озарбайжон ҳақида эълон қилинган танлов якунланиб, ғолибларга фахрий ёрлиқ ва пул мукофотлари топширилди.
Шуша йили эълон қилиниши муносабати билан ўзбек журналистларининг Озарбайжонга медиа-турини ташкил этилиб, 21-26 октябрь кунлари “МенингЮртим 5” телеканали журналистларининг Ўзбекистондаги Ҳайдар Алиев номидаги Озарбайжон маданият маркази ташаббуси билан Озарбайжонга, ишғолдан озод қилинган вилоятларга медиа-турини ташкил этдик.
Медиа-тур Арманистон истилосидан озод қилинган Озарбайжоннинг Шуша, Фузули, Зангилон, Ағдам вилоятлари ва Ганжа шаҳрида амалга оширилди.
Журналист Манучеҳр Қаландарзода бошчилигидаги Шуша ҳақидаги
кўрсатувда Озарбайжон мусиқа ва шеърият бешиги бўлган Шуша шаҳри, Озарбайжон маданияти пойтахти “Кавказ консерваторияси” ҳақида кенг маълумотлар берилди.
Дастурда арманларнинг қарийб 30 йил давомида ишғоли остида бўлган Шуша шаҳрининг кўплаб бинолари, жумладан, машҳур тарихий меъморий ёдгорликларни вайрон қилингани, махсус бузғунчилик амалга оширилгани таъкидланган ва дастурда бу ҳақда кўплаб видеороликлар намойиш этилган.
Шуша ҳақидаги кўрсатувда Озарбайжонда Ватан урушида ҳалок бўлган аскарлар хотираси рамзи сифатида қабул қилинган, Озарбайжон армиясининг Ғалаба рамзи сифатида ҳам танилган «Харибулбул» гули ва унинг шаклидаги тимсол ҳақида сўз юритилди.
Тайёрланган дастурда ХВИИИ аср тарихий-меъморий ёдгорлиги – Озарбайжон шоираси ва жамоат арбоби Хуршидбону Нотавон ва шоиранинг саройи ҳақида ҳам маълумотлар ўз аксини топган.
Бошловчи M.Qalandarzoda ХВИИИ асрда яшаган Озарбайжон шоири ва давлат арбоби, Қорабоғ хонлигининг вазири Мулла Паноҳ Воқиф мақбарасини ҳам зиёрат қилди ва бинонинг Шуша шаҳри Арманистон қўшинлар томонидан босиб олинганидан кейин жиддий зарар кўрганини ҳамда фақат деворларигина қолганини маълум қилди. У шаҳар озод этилгандан сўнг Озарбайжон ҳукумати томонидан Воқиф музей-мақбараси мажмуаси қайта тикланганлигини ҳам тилга олган.
2. Шуша йили муносабати билан Озарбайжон маданият маркази томонидан Ўзбекистоннинг етакчи олий ўқув юртлари ва маданият муассасаларида Озарбайжон марказлари ва бурчаклари ташкил этилди. Илтимос, бу ҳақда ҳам ўз фикрларингизни билдириб ўтсангиз.
Ўзбекистондаги Ҳайдар Алиев номидаги Озарбайжон маданият маркази лойиҳаси билан пойтахтимиздаги тарихий «Турон» кутубхона-ахборот марказида ташкил этилган Қорабоғ бурчагига Озарбайжон маданиятининг бешиги Қорабоғнинг маданий мероси ва ёдгорликларига оид нашрлар, миллий гиламлар, сувенирлар, Қорабоғ либослари совға қилинди.
Ўзбекистонда ўтказилган Озарбайжон маданияти ва адабиёти кунлари доирасида Қорабоғ бурчагига ҳар икки давлатнинг маданият арбоблари, олимлари, зиёлилари, давлат вакиллари ташриф буюришади, бурчак доимий равишда нашрлар билан бойитиб борилмоқда.
Қорабоғ бурчагида таниқли қорабоғлиларнинг портретлари, плакатлар, Озарбайжон маданият маркази ҳунармандчилик бирлашмаси болалари томонидан яратилган “Хари булбул” иконаси иштирокчиларга тақдим этилди.
Жорий йилнинг 14 апрель куни Озарбайжон маданият маркази томонидан Ўзбекистоннинг Сурхондарё вилоятида ўтказилаётган Озарбайжон маданияти кунлари доирасида Термиз давлат университетида Хуршидбону Нотавон номидаги Озарбайжон марказининг очилиш маросими бўлиб ўтди.
Маросимда Ўзбекистон давлат вакиллари, Сурхондарё вилояти ҳокимлиги вакиллари, Озарбайжон Миллий Мажлиси Маданият қўмитаси раиси Ғанира Пашаева, Озарбайжондан ташриф буюрган меҳмонлар, Термиз давлат университети профессор-ўқитувчилари иштирок этди.
Ушбу марказда Хуршидбону Нотавоннинг катта портрети, шоира ҳаёти ва ижодига оид маълумотлар тахтаси, Шуша ва Қорабоғ билан боғлиқ баннерлар, расмлар ва фотосуратлар ўрнатилган.
Термиз давлат университетининг махсус залида Озарбайжон ва Ўзбекистон давлат байроқлари, мамлакатларимизнинг сиёсий хариталари, Шуша рамзи бўлган Харибулбул макети, Қорабоғнинг миллий аёллар ва эркаклар либослари билан безатилган.
Озарбайжон марказида махсус кутубхона ташкил этилган бўлиб, бу ерда совға қилинган нашрлар орасида Буюк Йўлбошчи Ҳайдар Алиев ҳаёти ва фаолияти, Президент Илҳом Алиев раҳнамолигида мамлакатимизнинг иқтисодий ривожланишига оид китоблар, “Қорабоғ ҳақиқатлари” туркумида Ҳайдар Алиев жамғармаси томонидан рус ва инглиз тилларида чоп этилган нашрлар, шунингдек, Озарбайжон маданияти ва арман истилоси ҳақидаги кўплаб китоблар жой олган.
Бундан ташқари, тўпламдан Озарбайжон маданият маркази томонидан Тошкент шаҳрида Озарбайжон тарихи, давлатчилиги, маданияти ва адабиётига оид ўзбек тилида нашр этилган китоблар ўрин олган.
Таъкидлаш жоизки, залда Озарбайжон шоир ва ёзувчилари портретлари, Қорабоғ адабий муҳитига оид бурчаклар, миллий сувенирлар ўрнатилган.
Озарбайжон марказида Озарбайжон бўйича алоҳида кутубхона фаолият юритади, икки давлат ўртасидаги маданий-адабий алоқаларга бағишланган учрашувлар ва очиқ дарслар ўтказиш режалаштирилган, келгусида озарбайжон тилини ўрганиш бўйича онлайн курслар ташкил этилиши кўзда тутилган.
3. Ҳурматли Самир Аббосов, сиз амалга ошираётган лойиҳа ва тадбирлар кўп тармоқли бўлиб, маданиятнинг турли соҳаларини қамраб олади. Маданият марказингиз ташаббуси ва ташкилотчилигида Қорабоғда ўтказилган 19-асрдаги «Мажлиси-фаромушон» шеърий учрашувларини Озарбайжон ва Ўзбекистон ёш шоирлари орасида ташкиллаштириш лойиҳаси ҳақида ҳам маълумот берсангиз.
Озарбайжон ва Ўзбекистон ёш шоирлари иштирокида икки асрдан сўнг ҳар икки мамлакат ёш шоирлари ўртасида «Мажлиси-фаромушон» шеърият учрашувини қайта тиклаш лойиҳасини илгари сурдик.
Ушбу шеърият учрашувидан кўзланган асосий мақсад Қорабоғда Озарбайжон халқи яратган маданият, адабиёт, шеъриятни дунёга ёйиш, истеъдодли ёш шоирларимизни юзага чиқариш, шеъриятнинг долзарб масалалари юзасидан фикр алмашиш, адабий алоқаларни кенгайтириш ва Турк дунёси шоирлари ўртасида ҳамжиҳатлик, улар ўртасида ҳамкорлик алоқаларини яратишдир.
Орадан 28 йил ўтиб, жорий йилнинг 17 апрель куни Арманистон истилосидан озод қилинган Озарбайжоннинг маданият пойтахти бўлган Шуша шаҳрида Озарбайжон ва Ўзбек шоирлари иштирокида «Мажлиси-фаромушон» шоирлар учрашуви расман очилди.
Очилиш маросимида Озарбайжон Маданият вазирлиги, икки мамлакат Ёзувчилар уюшмаси мутасаддилари, шоир ва санъат вакиллари иштирок этди.
Меҳмонлар, шоирлар даставвал Қорабоғ адабий мактабининг таниқли намояндалари Мулла Паноҳ Воқиф мақбараси, шунингдек, Хуршидбону Нотавон саройи ҳамда Шуша шаҳри марказига ўрнатилган ҳайкалларини зиёрат қилдилар, ҳайкал пойига гул дасталарини қўйишди.
Расмий чиқишлардан сўнг Мулла Паноҳ Воқиф мақбараси олдида Озарбайжон халқ шоири Наримон Ҳасанзода, шоир Илғор Фаҳми, Саймон Аруз, Ўзбекистон Ёзувчилар уюшмаси раиси ўринбосари, ўзбек шоири Ғайрат Мажид, таржимон-адабиётшунос олим Бобохон Шариф иштирокида Ватан, Қорабоғ, адабиёт, санъат, Турк дунёси, бирлик, ҳамжиҳатлик мавзуларида шеърлар ўқилди.
Шоирлар Мажлисида мақом усталаримиз Миралам Мираламов ва Камила Набиева иштирокида гўзал мусиқий чиқишлар, мақомлар ижро этилди.
«Мажлиси-фарамушон» шеърий учрашуви Озарбайжон давлат телевидениеси томонидан видеотасвирга олиниб, «Кўприк» дастурида намойиш этилди.
Шуни алоҳида таъкидлашни истардимки, ўтган йили биз ҳар икки давлат ёш шоирлари иштирокида онлайн форматда мазкур шеърият учрашувларини ўтказган эдик, тадбирда тақдим этилган шеърлар икки тилли лойиҳа шаклида таржима ва нашр этилади.
Бу йил Озарбайжон Маданият вазирлиги ва ТУРКСОЙ ташкилоти кўмагида Шуша шаҳрида Туркий Давлатлар Ташкилотига аъзо бошқа давлатлар шоирлари иштирокида ижодий учрашувлар ўтказишни режалаштирганмиз ва ишонамизки, лойиҳа дўстлик, биродарлик ва адабий алоқаларимизни мустаҳкамлашга ҳисса қўшадиган алмашинув ва ҳамкорлик платформасига айланади.
4. Шуша йили муносабати билан Ўзбекистондаги Ҳайдар Алиев номидаги Озарбайжон маданият маркази томонидан таниқли Озарбайжон шоираси Хуршидбону Нотавон асарларини ўзбек тилига таржима қилиш ва нашр этиш лойиҳаси амалга оширилди. Бу борада фикрингизни сўрамоқчиман.
Маълумки, Хуршидбону Нотавон ХИХ асрнинг атоқли Озарбайжон шоираси, машҳур Қорабоғ хоннинг қизи, серқирра истеъдод соҳибаси, шунингдек, шоира сифатида ҳам, моҳир рассом сифатида ҳам юксак эътироф этилган ва маданият ҳомийси сифатида шуҳрат қозонган. Озарбайжон Маданият Маркази лойиҳаси билан Хуршидбону Нотавон асарлари тўпланди ва таржимон Шахло Қосимова томонидан ўзбек тилига таржима қилинди.
Ўзбек тилида нашр этилган “Хуршидбону Нотавон Хуршидга етар бошим” нашрида Қорабоғнинг сўнгги хонининг қизи Хуршидбону Нотавон мероси илк бор ўзбек китобхонларига кенг кўламли бадиий таржимада тақдим этилди.
Нашрда шоиранинг ўзи тарафидан ишланган асарларнинг ва шахсий коллекциялари суратлари жой олган. Нашр юқори полиграфик услубда, иллюстрациялар билан тайёрланган. Ушбу нашрни тайёрлашда бизга ҳурматли академигимиз, Низомий Ганжавий номидаги адабиёт музейи директори Рафаэл Ҳусейнов яқиндан иштирок этди ва китобга “Қуёш хонимининг ушалган орзуси” деб номланган кириш сўзи ёзди.
Нашр ҳам озарбайжон, ҳам ўзбек тилларида бўлиб, ушбу лойиҳа ҳар икки давлатда катта қизиқиш билан кутиб олинди.
“Хуршидбону Нотавон Хуршидга етарбошим” нашри Ўзбекистонда бўлиб ўтган “ТАШКEНТ БООК ФEСТ” халқаро китоб кўргазмасида, шунингдек, Боку шаҳрида ўтказилган ВИИИ Халқаро китоб ярмаркасида тақдим этилди. Тақдимот маросимида Озарбайжон ва Ўзбекистон ҳукумати вакиллари, адабиёт ихлосмандлари, кўргазма иштирокчилари қаторидан жой олди.
