Bugun O`zbekistonda amalga oshirilayotgan tinimsiz qurilishlarga qarmay, dunyoda ro`y berayotgan voqealar sabab uy-joy narxlari ko`tarilib bormoqda. Ijtimoiy tarmoqlarda esa yangi qurilayotgan uylarning sifati, yoki uy-joy qurilishi bilan shug`ullanadigan kompaniyalar tomonidan mizojlarga xonadonlar kechiktirib topshirilayotganliigi ko`plab muhokamalarga sabab bo`lmoqda. Xo`sh, yuqoridan keltirilgan vaziyatlarga duch kelmaslik uchun nimalarga ahamiyat berish kerak? Qaysi qurilish kompaniyalari bilan shartnomalar imzolash kerak? Yangi qurilayotgan uylarning sifatiga kimlar javob beradi? Shu va boshqa savollarga bugun AOKAda Qurilish vazirligi mutasaddilari ishtirokida xususiy tadbirkorlar tomonidan qurilayotgan uy-joylarni sotib olishda xaridorlarning huquq va majburiyatlariga bag`ishlangan matbuot anjumanida javob oldik.
— Ma`lumki so`nggi kunlarda uylar narxi keskin ko`tarilib ketdi. O`tgan yili (1 kv. uchun) 5-6 million so`m bo`lgan uylar hozir 9-10 million atrofida. Yaqinda matbuot anjumani o`tkazilganda qurilish materiallari umuman ko`tarilmaganligini aytishdi. Lekin bugun xususiy kompaniyalar tomonidan qurilgan uylar narxi keskin ko`tarilgan. Buni nima bilan asoslay olasiz?
Davron Adilov, Qurilish vazirining birinchi o`rinbosari:
— Uy-joylarni tan narxini shakllantirishda qurilish materiallari 40-45% tashkil etadi. Qolgan 50-55% xarajatlar bu qurilish-pudrat tashkilotlarining "hayotda qolish" xarajatlari ham bor. "Ko`zga ko`rinmaydigan" xarajatlar ham juda katta miqdorni tashkil etadi. Bundan tashqari qurilish materiallarini narxi oshmadi, deganimiz bilan logistika narxlari sezilarli darajada oshgan, ish haqqi oshgan. Ish haqqi oshishi inflyasiya bilan, narx-navoni oshishi bilan bog`liq masala. Bu qurilish mollariga aloqasi yo`q. Chunki bugun suvoqchi yoki bo`yoqchi xizmat haqqi bo`yoq yoki sement narxi bilan belgilanmaydi. Bu aholining turmush darajasidan kelib chiqadi.
— Xususiy tadbirkorlar tomonidan qurilayotgan uy-joylar narxi kimdir tomonidan nazorat qilinishi kerakmi yoki yo`qmi? Ikkinchidan, narx-navoni oshishiga qaysi omillar ta`sir qilyapti?
— Bugun xususiy tadbirkorlar tomonidan qurilayotgan uy-joylarning narxi oshib ketishi yuqorida aytilganidek aholini turmush darajasi oshib ketishi bilan bog`liq. Bu talab va taklifdan kelib chiqib shakllangan narx. Bugungi kunda biz tadbirkorlarga erkinlik berdikmi endi har taraflama chidashimiz kerak. Ular bugun qancha foyda qiladi, qancha zarar qiladi, bularni barchasini tadbirkor o`zi belgilaydi. Biz uy-joylarni narxini tartibga solish, hamyonbop qilishni faqat davlat dasturlariga kirilgan uylar bilan amalga oshira olamiz. Tadbirkorlarning faoliyatiga aralashmaymiz.
— So`ngi paytlarda yangi qurilayotgan uylar sifati bo`yicha ko`plab muhokamalar bo`lyapti. Aholi eng ko`p qaysi qurilish kompaniyasidan norozi bo`lyotgani haqida ma`lumot berolasizmi? Vazirlikda bu bo`yicha ro`yxat shakllanganmi?
Alijon Soatov, Qurilish sohasida nazorat inspeksiyasi boshlig`i o`rinbosari:
— Xususiy sektordagi qurilishida aksariyat xollarda buyurtmachi ham, pudratchi ham bitta tashkilot bo`ladi. Ularni muayyan bir doimiy sifatsiz quradi degan ro`yxat shakllanmagan, lekin bitta tashkilot ustidan ikki yoki uch tomonlama shikoyatlar kelmagan. Lekin ulish qo`shish yo`li bilan tashkilotlarni reestr ro`yxati shakllangan. O`sha reestrga adashmasam 100 ga yaqin ob`ekt kiritilgan. O`sha reestrga kiritilgan tashkilotlar bo`yicha hali e`tiroz bildirilmagan. Hali reestrga kirmagan tashkilotlar ham bor.
Sifat nazorati bo`yicha buyurtmachining texnik nazorati faoliyat olib boradi. Bugungi kunda ularni sertifikatlash masalasi qarori ko`rib chiqilmoqda.
Tadbir tugab, ko`chaga chiqar ekanmiz agentlik binosi oldida to`planib turgan bir qancha odamlarga ko`zimiz tushdi.
Ularning so`zlariga ko`ra, xususiy korxona bilan shartnoma imzolashgan, ularga ko`p qavatli uy qurib berishni va`da qilingan. Hali qurilishi bitmagan uyga esa aksariyat mijozlar 100 foiz to`lov amalga oshirgan. Qurilish vazirligi mutasaddilari ularni vazirlikka taklif etib, vaziyatni atroflicha o`rganilishini aytishdi. Biz ushbu vaziyatni kuzatishda davom etamiz.
Oybek Shukurov.
