Бугун Ўзбекистонда амалга оширилаётган тинимсиз қурилишларга қармай, дунёда рўй бераётган воқеалар сабаб уй-жой нархлари кўтарилиб бормоқда. Ижтимоий тармоқларда эса янги қурилаётган уйларнинг сифати, ёки уй-жой қурилиши билан шуғулланадиган компаниялар томонидан мизожларга хонадонлар кечиктириб топширилаётганлииги кўплаб муҳокамаларга сабаб бўлмоқда. Хўш, юқоридан келтирилган вазиятларга дуч келмаслик учун нималарга аҳамият бериш керак? Қайси қурилиш компаниялари билан шартномалар имзолаш керак? Янги қурилаётган уйларнинг сифатига кимлар жавоб беради? Шу ва бошқа саволларга бугун АОКАда Қурилиш вазирлиги мутасаддилари иштирокида хусусий тадбиркорлар томонидан қурилаётган уй-жойларни сотиб олишда харидорларнинг ҳуқуқ ва мажбуриятларига бағишланган матбуот анжуманида жавоб олдик.
— Маълумки сўнгги кунларда уйлар нархи кескин кўтарилиб кетди. Ўтган йили (1 кв. учун) 5-6 миллион сўм бўлган уйлар ҳозир 9-10 миллион атрофида. Яқинда матбуот анжумани ўтказилганда қурилиш материаллари умуман кўтарилмаганлигини айтишди. Лекин бугун хусусий компаниялар томонидан қурилган уйлар нархи кескин кўтарилган. Буни нима билан асослай оласиз?
Даврон Адилов, Қурилиш вазирининг биринчи ўринбосари:
— Уй-жойларни тан нархини шакллантиришда қурилиш материаллари 40-45% ташкил этади. Қолган 50-55% харажатлар бу қурилиш-пудрат ташкилотларининг "ҳаётда қолиш" харажатлари ҳам бор. "Кўзга кўринмайдиган" харажатлар ҳам жуда катта миқдорни ташкил этади. Бундан ташқари қурилиш материалларини нархи ошмади, деганимиз билан логистика нархлари сезиларли даражада ошган, иш ҳаққи ошган. Иш ҳаққи ошиши инфляция билан, нарх-навони ошиши билан боғлиқ масала. Бу қурилиш молларига алоқаси йўқ. Чунки бугун сувоқчи ёки бўёқчи хизмат ҳаққи бўёқ ёки цемент нархи билан белгиланмайди. Бу аҳолининг турмуш даражасидан келиб чиқади.
— Хусусий тадбиркорлар томонидан қурилаётган уй-жойлар нархи кимдир томонидан назорат қилиниши керакми ёки йўқми? Иккинчидан, нарх-навони ошишига қайси омиллар таъсир қиляпти?
— Бугун хусусий тадбиркорлар томонидан қурилаётган уй-жойларнинг нархи ошиб кетиши юқорида айтилганидек аҳолини турмуш даражаси ошиб кетиши билан боғлиқ. Бу талаб ва таклифдан келиб чиқиб шаклланган нарх. Бугунги кунда биз тадбиркорларга эркинлик бердикми энди ҳар тарафлама чидашимиз керак. Улар бугун қанча фойда қилади, қанча зарар қилади, буларни барчасини тадбиркор ўзи белгилайди. Биз уй-жойларни нархини тартибга солиш, ҳамёнбоп қилишни фақат давлат дастурларига кирилган уйлар билан амалга ошира оламиз. Тадбиркорларнинг фаолиятига аралашмаймиз.
— Сўнги пайтларда янги қурилаётган уйлар сифати бўйича кўплаб муҳокамалар бўляпти. Аҳоли энг кўп қайси қурилиш компаниясидан норози бўлётгани ҳақида маълумот бероласизми? Вазирликда бу бўйича рўйхат шаклланганми?
Алижон Соатов, Қурилиш соҳасида назорат инспекцияси бошлиғи ўринбосари:
— Хусусий сектордаги қурилишида аксарият холларда буюртмачи ҳам, пудратчи ҳам битта ташкилот бўлади. Уларни муайян бир доимий сифатсиз қуради деган рўйхат шаклланмаган, лекин битта ташкилот устидан икки ёки уч томонлама шикоятлар келмаган. Лекин улиш қўшиш йўли билан ташкилотларни реестр рўйхати шаклланган. Ўша реестрга адашмасам 100 га яқин объект киритилган. Ўша реестрга киритилган ташкилотлар бўйича ҳали эътироз билдирилмаган. Ҳали реестрга кирмаган ташкилотлар ҳам бор.
Сифат назорати бўйича буюртмачининг техник назорати фаолият олиб боради. Бугунги кунда уларни сертификатлаш масаласи қарори кўриб чиқилмоқда.
Тадбир тугаб, кўчага чиқар эканмиз агентлик биноси олдида тўпланиб турган бир қанча одамларга кўзимиз тушди.
Уларнинг сўзларига кўра, хусусий корхона билан шартнома имзолашган, уларга кўп қаватли уй қуриб беришни ваъда қилинган. Ҳали қурилиши битмаган уйга эса аксарият мижозлар 100 фоиз тўлов амалга оширган. Қурилиш вазирлиги мутасаддилари уларни вазирликка таклиф этиб, вазиятни атрофлича ўрганилишини айтишди. Биз ушбу вазиятни кузатишда давом этамиз.
Ойбек Шукуров.
