Qozog`istonning qadimiy muzeylaridan biri – A.Kasteev nomidagi Davlat san`at muzeyida hayoti va ijodi O`zbekiston bilan bog`liq bo`lgan qozoq rassomlarining noyob kartinalarini saqlamoqda. Bu to`plam janr va uslub jihatidan juda rang-barangdir. Rassomlar o`zlarining kartinalari va grafik suratlarida O`zbekiston madaniyatining o`ziga xosligini, beqiyosligini aks ettirganlar.
Muzeyning xorijiy san`at bo`limi boshlig`i Galina Sirlibaeva mazkur to`plam haqida so`zlab berdi. Shuningdek, u A. Kasteeva nomidagi Davlat san`at muzeyida saqlanayotgan Markaziy Osiyo madaniy merosiga bag`ishlangan illyustrasion kitob-albom muallifidir. O`zbekiston madaniy merosini o`rganish, saqlash va ommalashtirish bo`yicha Butunjahon jamiyati ushbu kitobni nashr etish ustida ish olib bormoqda.
Galina Sirlibaevaning so`zlariga ko`ra, bugungi kunda muzeyda XX asr Qozog`iston san`ati mumtoz namoyandalariga aylangan 14 nafar mo`yqalam ustasining asarlari saqlanmoqda. Ularning o`zbek mavzusiga bo`lgan qiziqishi turli janrdagi 68 ta asarda o`z ifodasini topadi.
O`zbekistonning tarixiy o`tmishi, arxitektura yodgorliklarining ulug`vorligi va betakrorligi, o`zbek xalqining tabiati, turmushi va urf-odatlari qozoq rassomlarini ham o`ziga tortadi. Asarlarning aksariyati 1960 yillarda yaratilgan.
– 1960 yillarda Qozog`istonda grafika san`atining favqulodda gullab-yashnashi kuzatildi. Bu davrda mashhur ustaga aylangan ko`plab rassomlar faol ishlay boshladilar, ular ham o`z ijodida O`zbekiston mavzusiga murojaat qildilar. Grafik to`plam turli xil texnikalar bilan ajralib turadi. Ishlar linogravyura, yog`och, monotip, litografiya, akvarel texnikasida bajarilgan. Misol tariqasida Andrey Dyachkinning “O`zbekiston bo`ylab” turkumini va taniqli grafik rassom Evgeniy Sidorkinning “O`zbek qizi portreti”ni keltirishim mumkin. Qozog`istonning eng keksa grafik rassomi Valentin Antoshchenko-Olenev Xiva va Buxoroga bag`ishlangan bir necha turkum linogravyuralar, shuningdek, “Buxoro xalq ko`ngilochar o`yinlari” turkumiga kiritilgan ajoyib asarlarni yaratdi. Qozoq akvareli bo`yicha eng yirik usta Uke Ajiev O`zbekistonga bir necha bor tashrif buyurganini uning respublikaning qadimiy shaharlariga bag`ishlangan keskin individual akvarel rasmlari tasdiqlaydi.
Qozog`iston rassomlari O`zbekistonning umumiy badiiy qiyofasini yaratishga o`z hissalarini qo`shdilar, ular an`anaviy mavzularni yangi rakurslardan, o`ziga xos individual talqinda ko`rsatishga muvaffaq bo`lishdi, – deydi Galina Sirliboeva.
Davlat san`at muzeyi xorijiy san`at bo`limi mudiri. A.Kasteeva o`zbek rassomlarining noyob asarlarini ham aytib o`tdi. Shunday qilib, to`plam O`rta Osiyo respublikalari orasida eng ko`p qamrovli va ko`pmillatli hisoblanadi. U ijodiy shaxslarning keng doirasi va janr xilma-xilligi bilan ajralib turadi. Bular portret va landshaft, natyurmort va tematik kompozisiyalardir.
Muzeyda o`zbek rassomlarining bir necha avlodlari mahorati deyarli to`liq namoyish etilgan. Bular asli farg`onalik bo`lgan A.Volkov, O`zbekiston SSR xalq rassomi bo`lgan qozoq rassomi O`.Tansiqboev, yoshligidan Toshkentda yashagan N.Qoraxon, 1927 yilda 15 yoshida Samarqandga ko`chib kelgan Sh.Axmarovning turli yillardagi rasmlaridir. Keksa avlod estafetasini 1950-1960 yillardayoq san`at sohasiga kelgan rassomlar – R. Ahmedov, B. Boboev, V. Burmakin, Yu. Taldikinlar davom ettirdilar.
Bu noyob rasmlarning barchasi yaqin kunlarda “O`zbekiston madaniy merosi jahon to`plamlarida” turkumidagi “Abilxon Kasteev nomidagi Qozog`iston Respublikasi Davlat san`at muzeyi to`plami” nomli yangi illyustrasiyali kitob-albomda chop etiladi. Ta`kidlanganidek, kitob muallifi muzeyning xorijiy san`at bo`limi boshlig`i Galina Sirlibaevadir.
– “O`zbekiston madaniy merosi jahon to`plamlarida” kabi keng ko`lamli xalqaro loyihada ishtirok etish taklifi uchun minnatdorlik bildiramiz. Bu bizga o`zbek ijodkorlari merosini chuqur o`rganish, ularning har biri ijodining o`ziga xos xususiyatlarini his qilish, ushbu ajoyib to`plamni yaratish yo`llarini izlash va tahlil qilish imkonini berdi, – deydi kitob-albom muallifi.
O`zbekiston madaniy merosini o`rganish, saqlash va ommalashtirish bo`yicha Butunjahon jamiyati raisi Firdavs Abduxoliqov A.Kasteev nomidagi Davlat san`at muzeyi to`plami haqidagi jild “Markaziy Osiyo durdonalari” turkumidagi kitob-albomlar qatoriga kiradi. Ushbu nashrlar Qozog`iston, Qirg`iziston, Tojikiston, Turkmaniston va Afg`oniston muzeylaridagi to`plamlarga bag`ishlanadi.
– Butunjahon jamiyati Markaziy Osiyo xalqaro instituti bilan hamkorlikda “Markaziy Osiyo durdonalari” turkumi ustida ishlamoqda. Taklif va tashabbuslarni amalga oshirish bo`yicha yo`l xaritasi O`zbekiston Prezidenti Shavkat Mirziyoev tomonidan Markaziy Osiyo davlatlari rahbarlarining uchinchi maslahat yig`ilishida e`lon qilingan. Geografik yaqinlik tufayli mamlakatlarimiz madaniy taraqqiyotida ko`plab aloqa ildizlariga ega. Savdo va boshqa turdagi munosabatlar natijasida O`rta Osiyo mamlakatlari muzeylari O`zbekiston hududida yaratilgan san`at ashyolarining saqlovchisiga aylandi. Shu bilan birga, o`tmishda bizning hududlarimiz bir xil davlat tuzilmalari tarkibida bo`lgan. Hozirda mulkdor davlatlar merosiga aylangan ana shunday davr yodgorliklari tarixiy o`tmish chegaralar va madaniyatlar mushtarakligidan dalolat bermoqda o`quvchilarimiz uchun ham qiziqish uyg`otmoqda, – deydi Firdavs Abduxoliqov.
Ta`kidlash joizki, loyiha homiysi ko`p yillardan buyon O`zbekistonda amalga oshirilayotgan ilmiy va madaniy tashabbuslar hamda loyihalarni qo`llab-quvvatlab kelayotgan «Eriell Group» neft xizmatlari kompaniyasi hisoblanadi.
