«O`g`lim onasi kimligini bilmaydi...»

Dilshod ismli bu yigit uch opa-singilning erkatoy ukasi edi. Bir uy ayollar orasida o`sgani uchunmi, tabiati ham halimdek, qarashlari muloyim, xullas, diydasi qattiqlardan emasdi. Shuning uchun ham uning do`stlari orasida qizlar ko`p. O`qigan, ishlagan joyida ham ayollar bilan tezda til topishardi. Ustiga ustak, hamma unga sirlari-yu dardini ishonib aytardi. Ko`pchilik do`stlari uning ayollarga qayishqoqligi, hurmat-e`zoz qilishini tushunmay, kalaka qilardi. Dilshod bunday gap-so`zlarga e`tibor bermas, ayol dardi-muammosi, quvonchi va qiziqishlari bilan har bir erkak kishi hisoblashishi kerak, derdi…

Maktabda o`qib yurganida qo`shni sinfdagi qizga ko`ngli tushib, uni zimdan kuzatib yurdi. Keyinchalik o`sha qiz bilan maktabga borib-keladigan, uzoq-uzoq suhbatlashadigan bo`ldi. Maktabni tamomlaganidan so`ng ajralmasik uchun birgalikda shaharga kelib, bitta oliy o`quv yurtiga hujjat topshirishdi. Bitta partada o`tirishdi, Dilshod uning uchun ham imtihon savollarini echdi, talaba bo`lishdi. Ikkisi hammaning ko`z o`ngida orasidan qil o`tmas do`st edilar. Ikkinchi bosqichda o`qib yurganlarida sevgan qizining atrofida katta kursda o`qib yuradigan yigit o`ralashib qoldi. Eng qizig`i, qiz ham o`sha yigitga befarq emasdi, endilikda Dilshodga ro`yxushlik bermay, o`zini olib qocha boshladi. O`zini qo`yarga joy topolmay qolgan Dilshod qizga ko`nglini ochdi:

— Shuncha yildan beri seni sevaman, har doim ortingdan yurganman, sen bilan birga o`qib, birga ishlashni, birga yashashni orzu qilganman. Meni tashlab ketma, iltimos.

Qiz esa kiprik qoqmay javob berdi:

— Dilik, hazillashyapsanmi? Men seni faqat o`rtoq sifatida ko`rganman. Ikkita qiz bir-biri bilan qanday do`st bo`lsa, xuddi shunday. Bu gapingni birov eshitmasin, hamma ustimdan kuladi.

Yoshlik qilibmi yo Dilshodning jiddiyligiga ishonmaymi, qattiq gapirib qo`ygan qiz yigit g`ururiga tegib ketdi. Dilshod o`ylab ham o`tirmay, o`qishini boshqa institutga ko`chirdi. Institutda o`qish bilan birga ishlay boshladi. Diplom  himoyasiga tayyorgarlik ko`rayotgan vaqtida hayotida kutilmagan voqea yuz berdi.

Bir kuni erta tongda ijara uyining eshigi tagida big`illab yig`lagan chaqaloq ovozi eshitila boshladi. Uyqusirab o`rnidan turib, eshikni ochdi va qahraton qishda yupqagina latta-puttalarga o`ralgan chaqaloq yotganini ko`rdi. Dilshod uni darhol qo`liga oldi-yu bir zum gangib qoldi, go`dak yo sovuqdan, yo qorni ochligidan chirqillab yig`lar, shunchalik ko`p yig`laganidan ovozi ham bo`g`ilib, yuzlari ko`kara boshlagandi. So`ng tepa qavatdagi qo`shnisining xotini ikki oy oldin ko`zi yoriganligi esiga tushib qoldi va bolani quchoqlab, yuqoriga ko`tarildi.

— Eshigimni ochsam, erda chaqaloq yotibdi. Sizlarning bolangiz emasmi? — deb so`radi salom-alik ham qilmay.

Qo`shnisi jonholatda bolani qo`liga oldi va xotinini chaqira boshladi.

— Nargiz, Nargiz, bu yoqqa chiq?!

Ayoli hovliqib yugurib keldi.

— Nega baqirasiz, uyg`otib yuborasiz. Sizga xalaqit bermasin, deb mehmonxonada uxlatayotgandim. Tinchlikmi, iya, bu kimning bolasi? — ayol yig`layotgan bolani qo`liga oldi.

— Rostdan ham bu sizning bolangiz emasmi? — deb so`radi xayolida mingta o`y g`ujg`on o`ynayotgan Dilshod.

— Yo`q, ana o`g`limiz uxlab yotibdi...

Xullas, bola qo`shniniki emasligi aniq edi. Dilshod birdaniga hammasiga tushundi. Nargiza bolani darhol issiq uyga olib kirib, uni o`rab-chirmadi, yig`lab to`xtamayotgan bolaga termulib turib, chiday olmadi, eridan ruxsat so`radi. Eri ikkilanib turib, “bolaga nimadir bo`lmasin, mayli, roziman”, dedi. Nargiza kimligi, kimnikiligi, qaerdanligi noma`lum bolaga ko`krak tutdi. Bola issiq og`ushda uzoq emib uxlab qoldi.

Dilshod esa bu paytda qo`shnisi Farhodning ma`nodor nigohlariga dosh berolmay, boshini egib o`tirardi.

— Aka, nega aynan mening eshigim tagiga tashlab ketishgani haqida har xil xayolga borayotgandirsiz. O`zim ham hozir hech narsa bilmayman, — deya oldi zo`rg`a.

— Dilshodjon, mening nima deb o`ylashim muhim emas. Bolaning onasini bilsangiz yo bolani eltib bering, yoki ayolni uyingizga olib kelib, nikoh o`qitib yashang, — dedi.

Shirin uyquda yotgan qip-qizil jish bolani ko`tarib uyiga kelgan Dilshod uzoq o`ylab qoldi. Onasiga qo`ng`iroq qilib, shu bugunoq shaharga etib keling, maslahatli ish bor, dedi.

O`qishiga, ishga ham bormay, bola uyqudaligida yana qo`shnisinikiga chiqdi. Nargizadan so`rab-surishtirib, do`kondan bolalar sun`iy suti va tagligini sotib oldi.

Kechga qolmay, onasi va singlisi etib kelishdi. Dilshod bu vaqtgacha chaqaloqqa har uch soatda sun`iy sut ichirib turdi. Onasi va singlisi go`dakni ko`rib, hushlari boshlaridan uchishdi. Dilshod gapni qisqa qildi:

— Oyijon, ko`nglingizni xotirjam qiling, Xudoning oldida yuzim yorug`, bu mening bolam emas. Qasam ichishim ham mumkin. Lekin endi buni hech kimga berolmayman, chunki aynan menga tashlab ketishdi. Men bu bolani boqib olishimga ishonishdi. U endi mening o`g`lim bo`ladi!

— Onasi kimligini bilasanmi? Bola boqish oson ish ekanmi, o`g`lim? Sog`-kasal bo`lishi bor, eyish-ichishi bor, ta`lim-tarbiyasi bor! Sen bir talaba bo`lsang, o`ylab gapir gapingni! Dadang nima deydi, odamlar oldida yuzimiz, sha`nimiz qora bo`ladi, o`ylayapsanmi shuni?! Hech kimga bola sendanmasligini isbotlay olmaysan! Onasini top, qaerdan bo`lsa ham! — gapira-gapira onasining qon bosimi oshib ketdi. O`sha kuni hech kim mijja qoqmadi. Eshikni ham qoqib hech kim bola so`rab kelmadi.

Oradan haftalar, oylar, hatto yillar o`tdi. Hammaning gap-so`zlariga, mish-mishlariga, g`iybatlariga qaramay Dilshod bolani hech qaerga olib bormadi, dadasi aytganidek, mehribonlik uyiga ham topshirmadi. Nimjon tug`ilgan chaqaloq tez-tez shamollab qolar, sal narsaga allergiya toshib ketar, ko`p  isitmalardi. Shifokorlar go`dakning onasi xomiladorligida ko`p dori ichgan, o`ziga qaramagan bo`lsa kerak, deb tashxis qo`yishdi. Dilshod nozikkina chaqaloqni “pahlavon o`g`lim” deb erkalab, qo`lidan qo`ymasdi. Xuddi onalardek kechasi uyg`onib bolaning qornini to`ydirar, tagligini alishtirar, kunduzi esa qo`shni Nargizaga bolasini tashlab, ishga borardi. Maosh olgan kuni teng yarmini Nargizaga enagalik qilgani uchun berar, topgan pulini o`zi emay, kiymay o`g`liga sarflardi. Taqdirga tan bergan ota-onasi, opa-singillari navbatma navbat shaharga kelib, bolani boqishda yordam berishardi. Haqiqatan ham rizq-barakani Xudo berarkan, Dilshod birinchilardan bo`lib magistraturaga o`qishga kirdi, ishga yarim kunga borsa ham mas`uliyat va sidqidildan ishlagani uchun tezda og`izga tushdi.

Magistrlik dissertasiyasini himoya qilgan kuni ikki yashar o`g`lini ham olib keldi. Hamma kursdoshlari, o`qituvchilari bolani erkalab, ko`tar-ko`tar qilishdi. Avvalgi institutida birga o`qigan yaqin kursdoshi Aziza ham uni tabriklagani etib keldi. Dilshod “mening o`g`lim” deb tanishtirgan bolani ko`rib, dong qotdi:

— Meni aldamang, Dilshod, bu bolaning onasi kimligini yuzi aytib turibdi. U hali turmushga chiqmagan-ku! — dedi.

— Onasi kimligini bilmayman, lekin bu mening o`g`lim ekanligi aniq. Boshqa bunday demang, — dedi qat`iy qilib.

Oradan olti oy o`tib, Aziza Dilshodga qo`ng`iroq qildi.

— Bilasizmi, Dilshod, ikki yil avval, u allaqayoqqa yo`qolib, so`ng imtihonlarni qayta topshirib, diplom himoya qilgani kelgan edi. Demak, bola uniki! Agar ikkalangizning bolangiz bo`lsa, nega turmush qurmaysizlar? Nima xalaqit beryapti? Balki yordamim kerakdir?

— Aziza, bola meniki, boshqa gapni eshitishni istamayman.

— U siz ketgandan keyin katta kursdagi bir yigit bilan ilakishib yurganini butun institut biladi, siz quruq tuhmatga qolganga o`xshaysiz, — dedi yana bo`sh kelmay Aziza.

Dilshod indamadi, Azizaga qattiq gapirmay “xotirjam bo`ling, men yaqinda uylanyapman, hech qanday muammom yo`q” dedi. Chindan ham o`sha yili yozda Dilshod o`zi birga ishlaydigan qizga og`iz soldi. Qiz hamma gapni ochiq-oydin bilmasa ham unga ishondi va ota-onasini ko`ndirdi. Ular turmush qurishdi. O`g`lini ostonadan topib olgan kunga to`rt yil to`lganda qizli bo`lishdi. Tug`ruqxonadan og`zi qulog`ida uyga qaytgan va marosimlarga tayyorgarlik ko`rayotgan Dilshodning qo`l telefoniga anonim xabar keldi: «Sizning yaxshi odamligingizni va bolamga yaxshi otalik qilishingizni va sirimni saqlashingizni bilardim. Meni kechiring, boshqa bezovta qilmayman».

Aziza ABDUSOBIT qizi