Erkaklar salomatligiga xavf soluvchi 6 kasallik

Ayollardan farqli o`laroq, erkaklar orasida salomatlik borasida nimadir bezovta qilsa, shifokorga murojaat etadiganlar ko`p emas. Ularning aksariyati ish ko`pligi, vaqt tig`izligi yoki shunchaki xafsalasizlik tufayli kasallikni oyoqda o`tkazishadi. Keyin esa asta-sekin asoratlar bo`y ko`rsata boshlaydi. Shunday holat yuzaga kelmasligi uchun avvalo ayollar turmush o`rtoqlarining salomatligiga e`tiborli bo`lishlari lozim. Ana shunday e`tiborli ayollarni o`ylantirayotgan savollarga sahifamizda bugun oliy toifali shifokor-urolog Mirazim HAKIMOV javob beradi.

Prostatit

— Erim ko`p yillardan buyon haydovchi bo`lib ishlaydi. Kam harakatlik va bir joyda uzoq vaqt o`tirib ishlash natijasida prostatit kasalligi kelib chiqar ekan. Shu rostmi?

Muqaddas Ochilova, Samarqand shahri

Prostatit — prostata bezi yallig`lanishi. U o`tkir va surunkali turlarga ajratiladi. Bu kasallikning kelib chiqishiga sovqotish, muntazam o`tirib ishlaydigan mehnat turi, jinsiy yaqinlikdan tiyilish yoki o`ta faol jinsiy hayot, kamharakatlik, organizmdagi surunkali shamollash jarayonlari (surunkali bronxit, tonzilit), turli infeksiya va bakteriyalar ta`siri sabab bo`ladi.

Belgilari: tez-tez hojatga qatnash, peshob ajralish vaqtining qisqarishi.

Surunkali prostatitda ba`zan tana harorati 37 darajaga ko`tariladi, peshob ajratish og`riqli bo`ladi, chov orasi va bel sohasida og`riq seziladi.

O`tkir prostatitda isitma ko`tarilib, alahsirash, chov orasi va belda o`tkir sanchiqli og`riqlar kuzatiladi, peshob ajralishidagi og`riqlar kutilmaganda yuz beradi.

Tashxislash uchun shifokor tomonidan a`zo barmoq bilan paypaslab tekshiriladi, UTT, rentgen, kompyuter tomografiyasi tekshiruvlari amalga oshiriladi.

Prostatitni davolashda muolaja turi kasallik darajasiga ko`ra belgilanadi. Jumladan:

• antibakterial (preparatlar yordamida);
• mahalliy davolash turiga ko`ra — uqalash;
• elektr toki yordamida blokada qilish;
• siydik yo`liga dori yuborish orqali.

Asoratlari: agar kasallikka be`etibor bo`lib, o`z vaqtida davolanilmasa, erkakning hayot sifati yomonlashuvi, bepushtlik va eriktil disfunksiya kabi noxush holatlarga olib kelishi mumkin.

Maslahat: bir joyda o`tirib ishlaydigan mexnat turida turli noxush holatlarni oldini olish uchun vaqti-vaqti bilan o`rnidan turib, oyoq chigilini yozish tavsiya etiladi.Bu bilan qon tomirlarida ham qon aylanishi yaxshilanib, mushaklar faoliyatiga ham ijobiy ta`sir etadi. Shuningdne o`tirib ishlaydigan mehnat turidan so`ng albatta gigiena qoidalriga qat`iy rioya etish zarur.  

Prostata adenomasi

– Turmush o`rtog`imga prostata adenomasi deya tashxis qo`yishdi. Eshitishimcha, bunda qandaydir o`simta paydo bo`lar ekan. Bu o`simta xavflimi va u qanday davolanadi?

Sanobar Ahmedova, Olot tumani

Adenoma kasalligi asosan 40 yoshdan oshgan erkaklarda uchraydigan, prostata bezi ichida rivojlanadigan yaxshi sifatli o`simtadir. Bu o`simta boshqa a`zo va to`qimalarga tarqalmaydi.

Belgilari: peshob ajratishning qiyinlashuvi, tez-tez peshob ajratish, peshobning tutilib qolishi, chov, moyak xaltasi va oraliqda og`riq sezish.

Qanday aniqlanadi? Rektal barmoqli ko`rik, adenoma o`lchamini aniqlash uchun UTT va urouflometriya tadqiqotlari o`tkaziladi.

Adenoma ikki usulda davolanadi: preparatlar va jarrohlik amaliyoti yordamida. Dori-darmonlar bilan davolash bez kichik o`lchamda bo`lganda tavsiya etiladi. Jarrohlik amaliyotida ham ikki xil usul mavjud: bezni uretra kanali orqali lazer yordamida va an`anaviy qorin orqali ochiq jarrrohlik amaliyoti yordamida olib tashlash.

Asoratlari: kasallik o`z vaqtida davolanmasa, adenoma bezi kattalashib, peshob yo`lini to`sib boradi. Shuningdek, buyrak etishmovchiligi, peshob suyuqligi cho`kmalari hisobiga siydik qopchasida tosh yig`ilishi va juda qattiq og`riqlarni keltirib chiqarishi mumkin.

Eriktil disfunksiya

–     Jinsiy hayotda erkakning ayol bilan qo`shila olmasligi va undan kelib chiqadigan asoratlar bepushtlikka olib kelishi mumkinmi?

Nozima Ibragimova, Toshkent viloyati

Erkakda ayol bilan qo`shila olmaslik, erkak ereksiyasining etishmasligi eriktil disfunksiya nomi bilan yuritiladi. Sog`lom hayot tarziga nomutanosib bo`lgan bu holat asoratlari bepushtlikka olib kelish ehtimoli ham yo`q emas.

Bu holatning kelib chiqishiga qandli diabet, yurak-qon tomir faoliyatidagi o`zgarishlar, spirtli ichimliklar, psixotrop moddalar, asabiylik, o`tkir kasalliklar, vitamin etishmasligi sabab bo`lishi mumkin.

Belgilari: jinsiy hayotda zaiflik, jinsiy yaqinlikka xohish kamayishi, kayfiyatning tez-tez o`zgarishi.

Davolash. Aksariyat erkaklar shifokorga ko`rinishdan shunchaki uyalishadi. Aslida esa kasallikning ilk belgilari sezilgan zahoti mutaxassisga murojaat etilsa, natijasi ijobiy bo`ladi. Kasallikni davolashda avval bir qator tekshiruvlar o`tkaziladi:

·      qon va peshob tahlili;

·      arterial bosim;

·      EKG;

·      qondagi qand miqdori;

·      gormonlar (testesteron, estradiol, ganodropin) miqdori.

Tekshiruv natijalari organizmda qaysi tomonlama muammo yuzaga kelganini ko`rsatsa, ana shu taraflama muolajalar o`tkaziladi. Aytaylik, gormonal buzilishlar bo`lsa, gormonlar miqdori me`yorlashtiriladi. Keyingi muolaja bemorning umumiy ahvoli va tahlil natijalariga ko`ra belgilanadi.

Asoratlari: eng ko`p uchraydigan asoratlardan biri sifatida bepushtlik yuzaga kelishi mumkin. Shuningdek, mazkur kasallik sabab erkak hayotining sifat darajasi kamayishi, ruhiy holat o`zgarishi va boshqa bir qator jiddiy kasalliklarga olib kelishi mumkin.

Varikosele

— Erim quruvchi bo`lib ishlaydi. Ish jarayonida og`ir yuklarni ko`tarishiga to`g`ri keladi. Yaqinda bir dugonam og`ir yuk ko`tarish erkaklarda varikosele degan kasallikni keltirib chiqarishini aytdi. Bu qanday kasallik o`zi?

Xurramoy Tosheva, Bo`ka tumani

Varikosele kasalligida chap yorg`oq vena qon tomirlari o`z funksiyasini bajara olmay, qon chiqishi sekinlashadi. Natijada qon tomirlari kattalashib ketadi.

Yuzaga kelish sabablari: qon tomir devorlarining tug`ma zaifligi;

moyak xaltasi va kichik tos tomirlarida qon bosimining yuqori bo`lishi (bunga og`ir yuk ko`tarish, qattiq kuchanish kabi holatlar sabab)

Belgilari: moyak funksiyasining buzilishi natijasida yoqimsiz og`riqlar, jinsiy yaqinlikdan so`ng a`zolarda og`riq. Ba`zan kasallik belgilarsiz ham kechishi mumkin.

Tashxislashda shifokor ko`rigi, UTT dopler tekshiruvi, rentgen ko`rsatmasi zarur.

Davolash. Kasallikning engil ko`rinishida shifokor tomonidan konservativ davolash buyuriladi. Jarrohlik amaliyotida esa 2 xil ko`rinish mavjud: kengaygan tomir olib tashlanadi yoki tomir plastik usul bilan tiklanadi.

Asoratlari: agar kasallik vaqtida davolanmasa, moyak kichiklashib, o`z funksiyasini yo`qotadi.

Uretrit

— Yaqinda erim qattiq shamolladi. Ahvoli yomonlashgach, shifokorga ko`rinsak, shamollash bilan bir qatorda siydik yo`lida ham yallig`lanish yuzaga kelganini aytishdi. Bu xavfli emasmi?

Munavvar Akbarova, Olmaliq shahri

Erkaklarda siydik kanali yallig`lanishining tibbiy atamasi uretrit deb atalib, o`tkir va surunkali ko`rinishga ega.

Yuzaga kelish sabablari: jinsiy yo`l bilan yuqadigan kasalliklar, noinfeksion turdagi yallig`lanish, buyrakda tosh yig`ilishi, a`zolardagi yuqumli xastaliklar, siydik kanaliga ta`sir etuvchi jarohatlar, allergiya, bakteriyalar (stafilokok, streptokok...)

Tashxislash uchun quyidagi tekshiruvlardan o`tish kerak: peshob suyuqligi namunasi, UTT, siydik yo`lidan chiqadigan suyuqlikni mikroskop orqali tekshirish.

Davolash: pala-partish jinsiy yaqinlik natijasida kasallik boshqa odamga ham yuqadi. Xastalik o`tkazib yuborilganda peshob yo`lidan yiring yoki qon aralash suyuqlik kelishi kuzatiladi. Agar uretritga oid o`zgarishlarni sezsangiz, bee`tibor bo`lmang. Yo`qsa, kasallik surunkali tusga aylanishi mumkin. Shifokor tahlil natijalariga ko`ra kerakli muolaja turini (antibakterial yoki mahalliy davolash) belgilaydi.

Buyrak tosh kasalliklari

— Xo`jayinim og`ir ishda ishlamasa-da, bel og`rig`idan ko`p shikoyat qiladi. Ba`zida bel va qovuq sohasini sanchiqli og`riq bezovta qiladi. Bu nimadan bo`lishi mumkin?

Muxarram Axrorova, Sirdaryo viloyati

Erkaklarning bel sohasidagi og`riqlar mushak-nerv tolalari shamollashi bilan bog`liq bo`lishi mumkin. Ammo bu holat qattiq sanchiqli emas, nafas olganda ham u bilan birga kechadigan og`riqqa yaqin bo`ladi. Ko`pincha beldagi og`riq buyrakda qum, tuz va tosh yig`ilishi bilan ham izohlanadi.

Belgilari: bel sohasidagi sanchiqli og`riqlar, kasallik o`tkazib yuborilganda peshobning qon aralash kelishi, tana harorati ko`tarilishi, peshob yo`llaridagi surunkali yallig`lanish jarayonlarining avj olishi.

Yuzaga kelish sabablari: peshob ajratish tizimidagi surunkali kasalliklar (sistit, prostatit, adenoma, pileonefrit), ovqat hazm qilish tizimidagi surunkali xastaliklar (kolit, gastrit...), organizmda suv miqdori tanqisligi (asosan achchiq, sho`r mahsulotlarni iste`mol qiladiganlar orasida ko`proq uchraydi), avitominoz.

Tashxislash uchun shifokor tomonidan quyidagi tekshiruvlar buyuriladi: klinik tekshiruv (barmoqli paypaslanish), UTT, peshob ajratish yo`lini rentgen qilish.

Davolash. Agar tosh buyrakning o`zida kichik o`lchamda bo`lsa, maydalab, peshob ajratish yo`li orqali chiqarib yuboradigan va og`riqni kamaytiradiga preparatlar buyuriladi. Biroq buyrakdagi tosh o`lchami kattalashgan bo`lsa, jarrohlik amaliyoti o`tkazilishi mumkin. Har qanday muolajadan so`ng albatta qat`iy parhezga rioya qilish zarur.