Urolog-androlog shifokor – Shavkat Usmonov maslahat beradi:
O`g`il bolalarning jinsiy a`zolaridagi ba`zi xastaliklarni ota-onalar goho sezmasligi, shifokorga murojaat etmasligi mumkin. Aksariyat hollarda vaqt boy berilib, kasallik rivojlanishda davom etadi. Oqibati esa ma`lum: oila qurilgach, bepushtlikdan aziyat chekiladi.
Masalan, orxitni olaylik. Bolalikda orttirilgan dardlardan biri bo`lib, u ko`pincha, o`g`il bola yiqilganida yoki biror joyga urilib, jinsiy a`zolari lat egach, kelib chiqadi. Qattiq jarohatlanish tufayli moyak ezilishi mumkin. Orxit xastaligida moyakning bir tomoni qizarib og`riydi, shishadi, bolaning tana harorati ko`tariladi. Moyak yorilganida bir tomoni shishib, ko`kimtir tusga kiradi, og`riq tobora zo`rayaveradi.
Orxitning infeksion turi, ko`pincha, tepkidan so`ng paydo bo`ladi. Moyak kattalashadi, teri ostiga suv yig`ilib, qichishadi. Ba`zan suv yig`ilgan pufaklar yoriladi, lekin moyakni bosib ko`targanda og`rimaydi. Bu vaqtda bemorga dori-darmon berilsa, u sog`ayib ketadi.
Moyakning o`z ildiziga o`ralib qolishi ham bolalarda ko`p kuzatiladi. Ba`zan qattiq sakrash yoki qaltis harakat oqibatida moyak o`z ildizi atrofida o`ralib, kattalashadi, chov sohasi qattiq og`riydi. Vena tomirlarining siqilishi tufayli bu joyda modda almashinuvi buziladi.
Ektopiya moyaklarning joyiga tushmay, boshqa a`zolarga o`tib ketishidir. Bunda moyak, ko`pincha, qovuq, bel yoki chov sohasiga, ayrim vaqtlarda olat tagiga tushib qoladi. Bola darhol shifokorga olib borilsa, u go`dakka ozor bermay turib, moyakni o`z joyiga – yorg`oqqa tushirib qo`yadi. Bordi-yu, ota-ona bu holga beparvo bo`lsa, “adashib” qolgan moyak rivojlanmay, asta-sekin o`smaga aylanib ketadi.
A`zoning chala o`sishi gormonlarga bog`liq holda kechib, bunda bolaning tashqi jinsiy a`zolari rivojlanishdan to`xtaydi va o`smay qoladi. Bemorning qorni va bel sohasiga yog` to`planadi, ko`krak bezlari o`sib, ovozi noziklashadi, qiliqlari qizlarnikiga o`xshab boraveradi. Bunday paytda bemor bola shifokorlar nazoratida bo`lsa, tegishli muolajalardan keyin nuqsonlar yo`qoladi.
Varikosele (urug` tizimchasi venasining kengayishi va uzayishi) o`smirlarda uchrab, qaltis harakat yoki muntazam jismoniy zo`riqish ham bu kasallikka turtki bo`lishi mumkin.
Kriptorxizm (moyaklarning o`z o`rnida bo`lmasligi bilan kechadigan tug`ma xastalik) bola ona qornida ekanidayoq kuzatiladi.
Aziz ota-onalar, shu singari dardlar paydo bo`lganini sezishingiz bilanoq, bolani urolog-androlog shifokorga ko`rsating va o`g`lingiz xastalik rivojlanmasidan burun muolajalarni olsin. Aks holda yuqorida ta`kidlanganlarning har biri jiddiy holat hisoblanib, o`z vaqtida bartaraf etilmasa, bora-bora bepushtlikni keltirib chiqaradi. Zero, bolani kichikligidanoq asrab avaylash lozim. Uni yiqilish, lat eyish hamda turli yuqumli xastaliklardan ehtiyotlang. Shunda sog`-omon va durkun bo`lib ulg`ayadi.
G. JAMILOVA yozib oldi.
