Onamning yoshi 83da, ammo nima eb, nima ichganini bilmaydigan ahvolda. Turmush o`rtog`im va uch singlim onamning eyish-ichishiga, hatto yuvinishiga ham galma-galdan qaraymiz. Kenja ukam esa boshqa uyda yashaydi. U onamni notarial idoraga olib borib, vasiyatnomaga qo`l qo`ydirib olgan. Ammo onam o`z qo`li bilan vasiyatnoma yozadigan darajada emas. Bunday holatda mazkur vasiyatnoma qonuniy hisoblanadimi Shuningdek, vasiyatnomaga kiritilgan uy-joy hujjatlarida amaldagi o`zgartirishlar kiritilmagan bo`lsa ham notarial idora vasiyatnomani rasmiylashtirishi mumkinmi? (Sobir Musaev, Namangan shahri)
Ushbu holat yuzasidan javobni O`zbekiston Advokatlar palatasi mutaxassislari taqdim etishdi:
Javob: Agar onangiz ruhiy kasalligi yoki aqli zaifligi oqibatida o`z harakatlarining ahamiyatini tushuna olmaydigan yoki ularni boshqara olmaydigan holatda bo`lsa, uni O`zbekiston Respublikasi Fuqarolik kodeksining 30-moddasiga muvofiq, sud qonun hujjatlarida belgilab qo`yilgan tartibda muomalaga layoqatsiz deb topishi mumkin va onangizga vasiylik belgilanadi. Muomalaga layoqatsiz deb topilgan fuqaro nomidan bitimlarni uning vasiyi amalga oshiradi. O`zbekiston Respublikasi Fuqarolik kodeksining 119-moddasiga binoan, ruhiy kasalligi yoki aqli zaifligi sababli muomalaga layoqatsiz deb topilgan fuqaro tomonidan tuzilgan bitim o`z-o`zidan haqiqiy emas. O`zbekiston Respublikasi Fuqarolik kodeksining 121-moddasiga ko`ra esa, garchi muomalaga layoqatli bo`lsa-da, biroq bitim tuzish vaqtida o`z harakatlarining ahamiyatini tushuna olmaydigan yoki ularni boshqara olmaydigan holatda bo`lgan fuqaro tomonidan tuzilgan bitim shu fuqaroning yoki huquqlari yoxud qonun bilan qo`riqlanadigan manfaatlari bunday bitimni tuzish natijasida buzilgan boshqa shaxslarning da`vosi bo`yicha sud tomonidan haqiqiy emas deb topilishi mumkin. Keyinchalik muomalaga layoqatsiz deb topilgan fuqaro tomonidan tuzilgan bitimni, agar bitimni tuzish paytida fuqaro o`z harakatlarining ahamiyatini tushuna olmaganligi yoki ularni boshqara olmaganligi isbotlangan bo`lsa, uning vasiyi qilgan da`voga muvofiq sud haqiqiy emas deb topishi mumkin. Bundan tashqari, bitim tuzish paytida o`z harakatlarining ahamiyatini tushuna olmagan yoki ularni boshqara olmagan tarafga ikkinchi taraf, agar u o`zi bilan bitim tuzgan fuqaroning bunday holatda ekanligini bilgan yoki bilishi lozim bo`lgan bo`lsa, qilingan xarajatlarni, yo`qotilgan mol-mulkning yoki unga etkazilgan shikastning haqini to`lashi kerak. Shuningdek, Fuqarolik kodeksining 1130-moddasida ko`ra, tegishli shaklda tuzilmagan vasiyatnoma haqiqiy emas. Vasiyatnoma haqiqiy emas deb topilgan taqdirda, ushbu vasiyatnomaga binoan me`rosdan mahrum bo`lgan merosxo`r umumiy asoslarda me`ros olish huquqiga ega bo`ladi.
