Shavkat Mirziyoev meva-sabzavotchilik klasterlarini tashkil etish bo`yicha ko`rsatma berdi

O`zbekiston Respublikasi Prezidenti Shavkat Mirziyoev raisligida 9 dekabr kuni meva-sabzavotchilikka ixtisoslashgan klasterlar tashkil etish, meva-sabzavotlar etishtirish sifati va eksporti hajmini oshirish masalalari muhokamasiga bag`ishlangan videoselektor yig`ilishi o`tkazildi. 

Agrar sohada hosildorlik va mehnat unumdorligini yanada oshirish maqsadida Prezident farmoni bilan O`zbekiston Respublikasi qishloq xo`jaligini rivojlantirishning 2020-2030 yillarga mo`ljallangan strategiyasi qabul qilindi. Unda ishlab chiqarishni diversifikasiya qilish, qulay agrobiznes muhitini va yuqori qo`shilgan qiymat zanjirini yaratish, sohada ilg`or texnologiyalarni qo`llash bo`yicha qator muhim chora-tadbirlar belgilandi. 

Qishloq xo`jaligi tarmoqlarida klaster tizimi yaxshi samara bermoqda. Xususan, shuning natijasida paxtachilikka yangi texnologiyalar kirib keldi, hosildorlik o`tgan yilgiga nisbatan 20-30 foizga ko`tarildi, moddiy manfaatdorlik oshdi. Joriy mavsumda paxta hosilining 73 foizi paxta-to`qimachilik klasterlari hissasiga to`g`ri keldi. 

Mamlakatimiz meva-sabzavotchilik tarmog`i ham katta salohiyatga ega. Lekin bundan oqilona foydalanilmayapti. 

Statistik ma`lumotlarga ko`ra, yurtimizda yiliga 21 million tonnadan ortiq meva-sabzavot etishtiriladi. Lekin, ularning bor-yo`g`i 1,5 million tonnasi eksport qilinadi.

Chunki tashqi bozorlarda raqobatbardosh bo`lgan mahsulot etishtirmaymiz. Bog` va tokzorlarda hosildorlik juda past. Masalan, xorijiy davlatlarda bir gektar intensiv bog`dan 70-100 tonna, ayrim mevalardan 130 tonnagacha hosil olinsa, yurtimizda bir gektardan 10-30 tonna, an`anaviy bog`-tokzorlarda esa 4-5 tonna mahsulot olinadi.

Mahsulotni saralash, qadoqlash, qayta ishlash va eksport qilish bo`yicha 31 ta agrologistika markazi tashkil etilgan. Lekin aylanma mablag`lar etishmasligi va doimiy mahsulot yo`qligi oqibatida ularning aksariyati mavsumiy ishlab, mavjud quvvatlardan bor-yo`g`i 10-15 foiz foydalanmoqda, xolos.

Marketing yo`qligi, jahon bozoridagi holat o`rganilmasligi oqibatida eksport talablariga javob beradigan mahsulotlar etarli miqdorda etishtirilmayapti. Dehqon, qayta ishlovchi va eksportchi korxonalar o`rtasida tizimli hamkorlik yo`lga qo`yilmagan. Mirishkor ekinlarni o`z bilganicha joylashtirib, etishtirilgan mahsulotini sota olmayapti, eksportyor esa meva-sabzavot qidirib yuribdi. Bu xorijlik xaridorlar bilan uzoq muddatli hamkorlik qilishga salbiy ta`sir etadi.

Davlatimiz rahbari shu bois meva-sabzavotchilikda ham klaster tizimini yo`lga qo`yish zarurligini ta`kidladi. Sohada ko`p yillik tajribaga ega, mahsulotlarni saqlash va qayta ishlash infratuzilmasi bor tadbirkorlarni bunga jalb qilish yaxshi samara berishi qayd etildi.

Mutasaddilarga mahsulot etishtiruvchi bilan klaster korxonasi o`rtasidagi munosabatlarni huquqiy jihatdan mustahkamlash, ikki tomonning ham manfaatlarini ta`minlash bo`yicha topshiriqlar berildi. 

Dehqonlarga moddiy resurslar va avans mablag`larini o`z vaqtida etkazib berish, samaradorligi past bog`-rog`larni yangilash, hosildorlikni oshirish klasterlarning asosiy vazifasi bo`lishi kerakligi ko`rsatib o`tildi.

Xorijiy ekspertlarni jalb qilib, klaster tashabbuskorlari uchun qisqa muddatli o`quv kurslari tashkil qilish, o`z navbatida, klasterlar tomonidan fermerlar uchun ilg`or texnologiyalarni qo`llash, eksportbop mahsulotlar etishtirish va hosildorlikni oshirish bo`yicha amaliy seminarlar o`tkazish muhimligi ta`kidlandi. Har bir viloyatdagi oliy ta`lim muassasalarida ixtisoslashgan kafedralar tashkil etish yuzasidan ko`rsatma berildi. 

Prezidentimiz klasterlar tashkil qilishda ularni aylanma mablag`lar bilan ta`minlash masalasiga alohida e`tibor qaratdi. Faoliyatini yo`lga qo`yib olguncha ularga moliyaviy ko`maklashish, xususan, Tadbirkorlik faoliyatini qo`llab-quvvatlash davlat jamg`armasi hisobidan zarur mablag`lar ajratish choralari belgilandi. 

Klasterlar tomonidan tashkil qilinadigan intensiv bog`, tokzor hamda issiqxonalarni aholi va tadbirkorlarga imtiyozli shartlar asosida berish, bog`-rog`lar hosilga kirib, egasi daromad ko`rguncha ularga kredit to`lovlari bo`yicha engillik yaratish muhimligi qayd etildi. 

Qishloq xo`jaligi vazirligi, Investisiyalar va tashqi savdo vazirligiga har bir tumanda etishtiriladigan mahsulotlar hajmi, turi, sifati va eksportbopligini chuqur tahlil etgan holda, ekinlarni diversifikasiya qilish vazifasi qo`yildi. 

Davlatimiz rahbari bo`sh turgan erlar, samarasiz bog` va tokzorlar o`rnida hosildor plantasiyalar tashkil etish, meva-sabzavotlarni eksportyorlar talabi asosida etishtirish va eksportni kengaytirish asosiy vazifa bo`lishi zarurligini ta`kidladi. 

Yig`ilishda muhokama qilingan masalalar yuzasidan soha mutasaddilari va viloyat hokimlari axborot berdi.