"Мода"га айланаётган ошқозон кичрайтириш операцияси нажотми ёки?..

Ошқозон кичрайтириш ўзи қандай амалиёт?

Шуҳрат ҲАШИМОВ, 30 йиллик тажрибага эга олий тоифали жарроҳ:

• Ошқозон кичрайтириш жарроҳлик амалиётининг тиббий номи — бариатрия (метаболик жарроҳлик) бўлиб, бу Соғлиқни сақлаш вазирлиги томонидан семириш ва қандли диабетни даволаш учун тавсия этилган. Бариатрик жарроҳликдан сўнг беморлар сезиларли ва тез вазн йўқотишади.
• Бугун бу амалиётни "мутлақо хавфсиз" дея оламизми? 
• Шуни таъкидлаш керакки, бариатрик операция қилиш тўғрисида қарор сизнинг ҳаётингизни тубдан ўзгартирадиган танловдир. Жарроҳлик амалиётидан кейин инсон тўйиниши учун оз миқдордаги озиқ-овқат етарли бўлади. Вазни ўта оғир беморларда бу амалиётнинг хавфсизлиги бевосита жарроҳ тажрибаси ва иқтидорига, ишлатилаётган асбоблар сифатига ва бемор операция бўлаётган шифохона жиҳозланишига боғлиқ. Бариатриатрик жарроҳлик амалиётидаги хавф бошқа режали операциялар билан бир хил бўлиб, буни оддий аппендицит ёки холецистит билан тенг, дейиш мумкин. Бариатрик операциялардан кейин келиб чиқиши мумкин бўлган асоратлар хавфи юқори эмас (2-5% операция турига қараб).

Бариатрия нафақат семиришни даволайди. Овқат ҳазм қилиш трактини тузатиш ва кучли вазн йўқотиш туфайли семириш билан боғлиқ кўплаб жиддий касалликларга ҳам барҳам бериши мумкин. Масалан, қандли диабет, юқори қон босими, бўғимлардаги оғриқлар, юрак хасталиги кабилар шулар жумласидан...

—Агар жарроҳлик амалиётидан кейин ҳомиладор бўлса, ушбу давр қандай кечади?

— Ушбу амалиётни бошдан кечиргач, ҳомиладорликни режалаштиришни тана вазни меъёрлаштиргунча кутиш мақсадга мувофиқ.Яъни операциядан 1-2 йил ўтгандан кейин. Вазн тушиш вақтида беморларда энергия етишмовчилиги ҳисобига ҳомиладорлик оғирроқ кечиши мумкин.

Илмий изланишлар натижасига кўра,ошқозон кичрайтириш жарроҳлик амалиётидан сўнг 100 фоиз беморларда менструал дисфункция йўқолади.  78% ҳолатда тухумдон поликистози тузалади. Ҳомиладор бўлиш эҳтимоли 56% га ошади. 

Албатта, фарзанд узоқ кутилган бўлса, ҳомиладорликдан воз кечиш керакмас, мутахассислар кузатувида туғиш мумкин. Бизнинг тажрибада икки беморда операциядан кейинги биринчи 6 ойликда ҳомиладорлик бўлган ва иккала она ҳам, болалар ҳам соғ-саломат. 

БОШИДАН ЎТКАЗГАНЛАР ФИКРИ...

Ижтимоий тармоқларда айни шу масалада кичик сўровнома ўтказдик. Сўровномамизда ана шу амалиётни бошидан кечирганлар аҳоли вакиллари исмини сир сақлаш шарти билан фикрларини билдиришди.

“Операция жуда яхши ўтган, лекин...”

“Мен бу жарроҳлик амалиётини қўллаганимни сир тутганман, омма олдида айтолмайман. Операция жуда яхши ўтган, лекин бошида айбдорлик ҳисси мени қийнади. Келажакда нима бўлади, билмайман, аммо очкўзлик ҳисси йўқолиб, оз овқатга қаноатланиш пайдо бўлган. Бош айланиш, аллергия, қон босимим кўтарилишлари тўхтади. Ўзимда кучли энергияни ҳис қиляпман.”

“Овқат егандан кейин ошқозонимга ёрдамлашаман...”

“Ижобий томонлари кўп, фақат озгина ноқулайлик бор. Менимча, бу оддий апендицит амалиётида ҳам бўлса керак. Келажакдаги асоратлар ҳақида нимадир деёлмайман. Овқат егандан кейин салгина бўлса ҳам ўтиролмай қолиш кузатиляпти. Бироз туриб, юриб, енгил ҳаракатлар қилиб овқатни ҳазм қилишда ошқозонимга ёрдамлашаман. Яна бир салбий жиҳати кекириш. Қолаверса, қорним кучли дам бўлади...»

Озиш учун айнан мана шу усулни қўллаганлар орасида хонанда Феруза Жуманиёзова, Шаҳноза Отабоева, актриса Зуҳра Солиева, Муяссар Бердиқулова ва яна бир қанча сиз таниган машҳурлар бор.

“Бу жарроҳликни чирой учун қилмадим, сабаби...”

Феруза ЖУМАНИЁЗОВА, хонанда: – Кўпчилик бариатрик жарроҳлик амалиётини чирой учун қилди, деб ўйлашади. Аммо бу саломатлигимни тиклашим учун ҳам зарур эди. Саломатлигимда ўзгариш бўлганини ҳеч қачон яширмайман. Қоматдаги ўзгариш ҳам фақат инсоннинг иштаҳаси билан эмас, балки соғлиғи билан ҳам боғлиқ бўлиши мумкин.

“Шифокорлар огоҳлантирган эди, чунки менда...”

Зуҳра СОЛИЕВА, актриса: – Семириш ҳар доим ҳам овқат кўп истеъмол қилишдан юзага келмайди. Бир неча йил аввал шифокорга мурожаат қилганимда, менда гармон бузилиши содир бўлаётганидан огоҳлантирган эди. Шу боис менга жарроҳлик амалиётини тавсия қилишди. Айни карантин даври кучайтирилган пайтда уйдан чиқмай, кунига 7-8 соат жисмоний машғулотлар билан шуғулландим. Энг алам қилгани, бир грамм ҳам вазн йўқотмадим. Кейин билсам, бу хасталикнинг сабаби бошқа экан. Текширувлардан сўнг камида қирқ килограмм вазн ташлашим кераклигини айтишди. Ошқозонни кичрайтириш операциясидан кейин илк ойда 15 кило вазн ташладим. Ҳозир қанчалик хурсандлигимни тасвирлаб беролмайман. Чунки аввалги кийимларимга иккинчи Зуҳра бемалол сиғадиган натижага эришдим.

ГАСТРОЭНТЕРОЛОГНИНГ ИЗОҲЛАШИЧА...

Гулноза ОЧИЛОВА, 25 йиллик тажрибаган эга олий тоифали гастроэнтеролог:

• Ҳозирда бу жарроҳлик амалиётига қизиқиш, талаб юқори. Аммо бу амалиётнинг салбий таъсирларини оддий тилда тушунтирсам, биринчи навбатда инсон танасида ошқозон тикка туриши керак эмас, ой шаклида ётган ҳолатда бўлиши лозим. Жарроҳлик амалиётида эса ошқозоннинг айнан ётган қисми кесилади. Ва натижада ошқозон тикка ҳолатда туриб қолади. Яъни ошқозон тўғридан тўғри ичакка улаб қўйилади. Йигирма беш йиллик тажрибамдан келиб чиқиб шуни айта оламанки, бир неча йилдан сўнг асоратлар барибир келиб чиқади. Бироз кўпроқ овқат еса жиғилдон қайнайди ёки юрак ўйнаб кетади. Мақтарли жойи шундаки, жуда ҳам семириб, ўз вазнини бошқара олмайдиган одамлар учун ҳаётини бошқатдан йўлга қўйишлари учун имконият. Аммо жарроҳлик амалиётида аввал мижознинг ёши, унинг жигар, юрак фаолиятларини яхшилаб текшириш керак. Жарроҳликнинг яқин ва узоқ даврдаги асоратлари бўлиши шубҳасиз. Яқин асоратларига айтиш мумкинки, қон кетиб қолиши, атрофдаги қон томирларга шикаст етиши мумкин.  Операциядан сўнг олти ой, бир йил ўтгач ҳам ошқозон яна кенгайиб кетиши ҳеч гап эмас. Бундан ҳеч ким қочиб қутулолмайди.

Биласизми, бу амалиётда инсондан катта ирода ҳам талаб қилинади. Ҳамма ҳам кам-камдан, тез-тез ейиш, бир пиёлагина таом истеъмол қилиш, кўпроқ юриш, овқатдан сўнг ўтирмаслик, жиғилдон қайнаш каби ҳолатларга дош бера олмайди. Бундан ташқари, ошқозоннинг шиллиқ қаватида яхши сўриладиган витамин Б 12, Д 3 бўлади. Жарроҳлик амалиётини қўллаганларда эса айнан мана шу витаминлар камайиб кетади. Инсонлар жарроҳлик амалиётини ўтказишдан аввал айнан мана шу асоратларни билиб қўйиши керак. 

Шифокор сифатида айтадиган гапим шуки, вазнингизни шу қадар назорат қила олишингиз қийин бўлса, марҳамат, бу амалиётни қўлланг. Аммо бутун умр дориларга, витаминларга боғланиб қолишингизни, “яна семириб кетсам-чи” деган қўрқув мияга келишини унутманг. 

Бир нарсани ишонч билан айта оламан, бу жарроҳлик амалиётидан кейин инсонлар эркинлигини йўқотиб, доимий равишда қўрқувда юришади! Энг аввало, руҳиятингизни тўғирланг ва иложи борича табиий йўллар билан озишга ҳаракат қилинг. 

Биз иложи борича соғлом фикрларни ва соҳа вакилларининг изоҳларини ҳукмингизга ҳавола қилдик. Албатта, танлов ҳамманинг ўзида. Ушбу жарроҳлик амалиётига қўл уришдан аввал халқ мақолида айтилганидек, етти ўлчаб бир кесишни тавсия қиламиз! 

Моҳигул ДИЁРХЎЖАЕВА