Ҳар биримизнинг ака-укамиз, опа-синглимиз, хуллас, жигарларимиз бор. Уларни яхши кўрамиз, қадрлаймиз. Лекин оила қургач, яна бир инсон ҳаётимизга кириб келади. Баъзида биз жигарларимизми ёки иккинчи ярмимиз деган мушкул танлов олдида қоламиз. Баъзида эса шунчаки, жигарларимизга аввалгидан камроқ меҳр-оқибат кўрсата бошлаймиз. Нега шундай? Нега бир пайтлар бир кўрпа тагида катта бўлган қариндошлар оила қуриб, бир-биридан узоқлашиб кетади. Нега баъзида янги оилавий ришталар эскиларини заифлаштиради?
«УЙЛАНГАЧ, АКАМ ЎЗГАРИБ ҚОЛДИ...»
Ёшим 17 да. Оилада икки фарзандмиз. Акажонимни жуда яхши кўраман. У ҳам мени еру кўкка ишонмайди, меҳрибон, доим ҳимоя қилади. Ўтган йили уни уйлантирдик. Шундан кейин акам ўзгариб қолгандек. Энди ўқишдан кеч қолсам, хавотир олмайди, телефон қилмайди. Байрамларда мен эмас, келинойим билан боғларга, киноларга боради. Яқинда эса икки ойлик қизалоғини «менинг ягона маликам» деб эркалаётганини эшитиб қолдим. Илгари мени шундай атарди. Наҳотки, мен у мақомдан тушдим?
Малоҳат, 17 ёш
Нега ака ўзгариб қолди? Балки ўзгарган ака эмас, сингилнинг ўзидир? Балки, аксинча, сингил вазиятга мос равишда ўзгариши керакдир? Аввалги худбинлик, болаларча эркалик, дунё фақат менинг атрофимда айланади, деган фикрлардан воз кечиш пайти келди, сингилжон. Албатта, акангиз ҳаётига кириб келган, унга янги маъно бахш этган инсонларга вақт ва эътибор ажратади. Энди унинг масъулияти, мажбурияти кўпроқ. Сиз ҳам катта қиз бўлиб қолдингиз, акангиз ҳар дақиқада қўнғироқ қилишга зарурат йўқ деб ҳисоблаётгандир. У меҳрибон инсон экан, ичидаги меҳрни илгари фақат сизга армуғон этган, энди эса унинг меҳрига интиқ ва ҳақли бошқа инсонлар ҳам бор. Бу ҳаёт қонуни. Кун келиб сиз ҳам кимнингдир акаси (укаси, ўғли)га эга чиқасиз. Қайтар дунё, ҳозир сиз қилаётган муносабатни сизга нисбатан қайтармасликлари учун ўзингизни озгина ўзгартиринг ва мавжуд воқеликка кўнинг.
«КЕЛИНИМНИ ЁҚТИРМАДИМ...»
Укамни уйлантирганимизда мен ҳали турмушга чиқмаган эдим. Тинчгина ҳаётимиз бирдан бузилди. Келин билан ҳеч чиқиша олмадик. Бетартиб, бефаросатроқми, билмайман. Хуллас, кунора рўй берадиган зиддиятларда укам доим келин тараф. Тунов куни қулупнай мураббо қиляпмиз, ёрдам бериш ўрнига ясаниб олди, укам келиб, машинасида айлантиргани олиб кетди. Ойим «Индама, ҳали ёш, ўйнасин» дейди. Майли, индамайман, лекин нега укам мен тугул, онасига ачинмайди? Ойим икки букилиб, қулупнай тозалаяпти, у бўлса хотинини етаклаб олиб кетди. Ҳалитдан шунақа бўлса...
Мадина, 26 ёш
Аввал холис назар ташланг: укангизни қизғанмаяпсизми? Бу сўзларни сиз эмас, ичингиздаги рашк гапираётган бўлса, шу муаммо устида ишлаш керак. Лекин келинга ҳам бу уйнинг тартиб-қоидаларини тушунтириш лозим. Иложи борича эртароқ. Шундай ташлаб қўйсангиз, муносабатлар сиз эмас, у истаган йўлда ривожланади. Зиддиятлардан қўрқманг, уларсиз ҳеч бир оила йўқ. Аввал, укангизга аҳволни тушунтиринг, бирон жойга боришни ҳеч бўлмаса бир кун олдин режалаш, кетиш олдидан қайнонадан рухсат сўраш деган нарсаларни хотинига ўргатсин. Келин ҳали ёш, қўрқмай маслаҳат бераверинг. Фақат бу ўринда нимани айтишдан ҳам кўра қандай айтиш муҳимроқ. Гап оҳингингизда опаларча меҳр ва ҳамдардлик сезилиб турсин.
«ЎЗ УКАМ ЮРАГИМГА НИШ САНЧИДИ»
Ота-онам ўтиб кетишган, укам иккимизни тоғаларим катта қилишди. Мен ўзимни ўнглаб, ишларим юришиб кетгач уй сотиб олдим ва укам билан ўша ерда яшай бошладик. Уйландим, фарзандли бўлдим, хотиним укамни ўз фарзандидек кўриб, оқ ювиб, оқ таради. Фарзандларим туғилса ҳам, укамга меҳрим бўлинмади, уни тўнғич фарзандимиздек катта қилдик. Аммо уйлангач укамнинг феъли тамоман ўзгарди. Аввалига овсинлар чиқиша олмади. Кейин укам аралашиб, онадек ўстирган келинойиси билан уришадиган бўлди. Яқинда эса менга тик гапиришгача борди. Очиғи, қаттиқ тегди. Ўша куни юрагим хуруж қилиб, «тез ёрдам» чақирдик. Энди унинг рўзғорини бўлак қилиб бермоқчиман.
Абдураҳмон, 35 ёш
Укангиз нотўғри иш қилди, деб ҳар ким ҳам айта олади. Аммо энди қандай чора кщриш керак деган саволга фақат ўзингиз тўғри жавоб топишингиз мумкин. Менимча, бу ўринда укангизни ҳаддан ортиқ папалаб ўстирганингиз роль ўйнаяпти. У ота-онасиз ўсгани учун эмас, меҳрибон акаси паноҳида бўлгани учун, юмшоқ қилиб айтганда, вазиятга тўғри баҳо бера олмайдиган бўлиб қолган. Қолаверса, шу ёшгача аёл меҳрини тўла ҳис қилмаган. Келинойиси сиздан ва болаларидан ортса, унга эътибор берган. Аёли эса укангиз учун ҳақиқий меҳр манбаига айланган. Мен уни оқламоқчи эмасман, шунчаки, бундан кейин у ҳеч қачон сиз илгари билган одам бўлмаслигини айтмоқчиман. Ҳатто ота-она ҳам вақти келса, фарзандларининг рўзғорини бўлак қилиб беришади, яъни уларни қўйиб юборишади. Укангизни қўйиб юборинг. Вақти келиб, нотўғри иш қилганини англайди. Умуман, сиздаги юрак хуружига фақат укангиз айбдор бўлмаса керак. Шунча йиллик масъулият юки, қийинчиликлар етмагандек, охирги пайтда оилангизда бўлаётган нотинчликлар ошиб тушган. Уйингиз тинч бўлсин, укангизнинг рўзғорини ростан ҳам бўлак қилиб беринг. Ундан ранжиманг, у асло нонкўрлик қилмади, шунчаки ўзи кўрган ва эшитган нарсалар ҳамда асл ҳақиқат ўртасидаги фарқни англай олмади. Унга вақт беринг.
«ОПАЖОН, МЕНИ УНУТИБ ҚЎЙДИНГИЗ...»
Катта опам 14 ёш бўлганида мен туғилганман. У мен учун иккинчи онадек эди. Мени қўлида кўтариб катта қилган, боғча, мактаб, тўгаракларга олиб борган, кийимлар, ўқув қуроллари олиб берган, ҳар куни мактабга кетаётганимда пул берган... Хуллас, отам йўқлигини билдирмаган, онамнинг ёнида туриб, мени вояга етказишда кўмаклашган азиз инсоним. 12 ёшга тўлганимда опамни узатдик. Шундан кейин у уйимизга кам келадиган бўлди, мен яқин инсонимни йўқотиб қўйгандек мунғайиб қолдим. Жиянларим туғилгач эса опам умуман менга эътибор бермайдиган, ҳатто туғилган кунимда телефон орқали ҳам табрикламайдиган бўлди. У мени эри ва фарзандларига алмаштириб юборди.
Маъруф, 18 ёш
Опангиз бир умр ёнингизда қолсинми эди? Сиз бир умр уйланмай унинг учун ҳаётингизни бағишлай олармидингиз? Ҳозир туйиб турган ҳиссиётларингиз таъсирида «ҳа» деб жавоб берсангиз ҳам айтаманки, бу нотўғри ҳаёт тарзи бўлар эди. Ҳаммамиз кун келиб ўз оиламизни қурамиз, ҳаётимизда жигарларимиздан ташқари жигарпораларимиз ҳам пайдо бўлади. Сиз улғайинг, укажон. Маънан улғайинг. Онангизга кўпроқ эътибор беринг, тиргак бўлинг. Опангизга эса миннатдорликдан бошқа туядиган ҳамма ҳисларингиз нонкўрликдир. Уларни унутинг, опангизни тушунинг ва унга ёрдам беринг. У сизни алмаштирмади, шунчаки, ҳаёт олдига қўйган муҳим вазифаларни ҳал қиляпти, холос. Бир кун сизнинг олдингизда ҳам шундай вазифалар кўндаланг бўлади. Шунда, аминманки, опангиз яна кўмакка шошилади.
Шаҳноза ТЎРАХЎЖАЕВА .
Манба: «Sug'diyona» газетаси
