Ўзбек халқи ниҳоятда болажон. Бу – одамларнинг қон-қонига сингиб кетган, миллатимизга хос эзгу фазилат. Шундан бўлса керак, савдо расталарида одатда болажонлар учун ишлаб чиқарилган кийим-кечаклар, жумладан, мавсумий пойафзаллар савдоси харидорлар билан гавжум бўлади. Афсуски, харидорлар кўпинча маҳсулотнинг айнан ташқи кўринишига эътибор қаратишади, бироқ унинг стандарт талабларига жавоб бериш-бермаслиги ҳақида ўйлаб кўришмайди.
Бутунжаҳон Соғлиқни сақлаш ташкилотининг маълум қилишича, бугунги кунда ер юзидаги ҳар тўртинчи аёл ва ҳар олтинчи эркак сифатсиз ёки “қўлбола” пойафзал кийиш оқибатида юзага келадиган касалликлардан азият чекмоқда, ҳар йили мактаб ёшидаги болаларнинг 65 фоизи шу сабаб ясситовонлик хасталигига дучор бўлмоқда. Статистикага кўра, икки ёшда 24 фоиз, тўрт ёшда 32 фоиз, олти ёшда эса 40 фоиз болалар контрафакт маҳсулотлар ўлжасига айланишмоқда.
Бундан ташқари, замонавий тиббиётда фақат “бежирим” кўриниши билан эътиборни жалб қиладиган, аммо, стандарт талабларидан мутлақо йироқ ҳамда тегишли гигиеник ва мувофиқлик сертификатига эга бўлмаган болалар пойафзаллари кичкинтойларда оёқ бармоқларнинг нотўғри ривожланиши, гипергидроза (оёқ терлаши) ва тоғай ҳосил бўлиши каби кейинчалик жиддий асоратлар қолдирадиган ортопедик касалликларни юзага келтириши исботланган.
Албатта, ҳамма ҳам фарзандини катта ҳаётга соғлом қадам қўйишини истайди. Хўш, болалар учун ҳар томонлама қулай ва сифатли пойафзал харид қилиш учун нималарга эътибор қаратиш керак?
БОҒИЧЛИ ПОЙАФЗАЛ — ГЎДАК УЧУН АФЗАЛ!
Гўдак илк одимларини ташлаши билан, табиийки, ота-она унга мос пойафзал харид қилишга ошиқади. Таъкидлаш жоизки, боланинг биринчи оёқ кийими унда кўпроқ ҳаракат қилиш, юришга рағбат ва қизиқиш уйғотади. Шунинг учун, маҳсулот, энг аввало, гўдак учун хавфсиз ҳамда қулай, жумладан, пойафзалнинг таг қисми нисбатан енгил ишланган бўлиши лозим. Акс ҳолда, боланинг ҳаракатланиши қийинлашади ва унда мустақил юришга бўлган иштиёқ сўнади.
Шунингдек, бир ёшдан етти ёшгача бўлган болалар учун пошнадан юқори - орқа қисми қаттиқ ҳамда табиий материаллардан ишланган пойафзалларни харид қилган маъқул. Бу - гўдак оёқчаларининг товон қисми тўла шаклланишига ёрдам беради.
Бугунги кунда юртимиздаги бозор ва савдо расталарида боғча ёшидаги болалар учун мўлжалланган турли хил кўринишдаги пойафзалларни учратиш мумкин. Сўнгги пайтларда ота-оналар фарзандларига кўпроқ боғичсиз оёқкийимлар харид қилишмоқда. Аслида, эндигина юришни ўрганаётган болажонлар оёқ мушакларининг янада мустаҳкамланиши учун боғичли пойафзаллар фойдалироқ эканлиги аниқланган. Шу ўринда яна бир тавсия. Пойафзал харид қилаётганда унинг олд томони, яъни уч қисми билан болангизнинг оёғи ўртасидаги оралиқ масофа бир сантиметрдан кам эмаслигига ишонч ҳосил қилинг. Бу, айниқса, қиш мавсумида муҳим аҳамиятга эга. Боиси, этикда ҳосил бўлган бўшлиқ ўзида иссиқ ҳаво тўплайди ҳамда бола оёқларини совуқдан ҳимоя қилади.
УЧЛИ ТУФЛИДАН ЭҲТИЁТ БЎЛИНГ!
Кейинги йилларда ер юзининг турли ҳудудларида иқлимнинг кескин ўзгариши ҳеч кимни ажаблантирмай қўйди. Шу боис болаларга кўпроқ ҳар қандай иқлим шароитига мослаштирилган, бир вақтнинг ўзида оёқнинг терлашига ҳам, совуқ қотишига ҳам йўл қўймайдитган пойафзаллар олиб берган яхши.
Ўз навбатида, бу хилдаги баҳорги-кузги оёқкийимлар харид қилаётганда уларнинг нафақат ҳар жиҳатдан комфорт ва иссиқ бўлиши, балки кичкинтойларнинг жажжи оёқчаларини тасодифий кўлмакларда, сувли жойларда ҳам ҳимоя қила олишига эътибор қаратиш лозим. Чунки, одатда болажонлар бундай “ҳудудларда” сайр қилишни хуш кўради. Шунингдек, бу турдаги пойафзалларнинг тагчарми қалин бўлиши кераклигини ҳам назардан четда қолдирмаслик талаб этилади.
Бола оёқ кафтининг тузилиши катталарникидан фарқ қилади. Шу боис, уларга кейинги пайтларда урфга кирган ҳаддан ташқари учли туфлилар олиб бериш тавсия қилинмайди. Бу - қон айланишининг бузилиши ҳамда бутун оёқ юзасининг нотўғри ривожланиши каби салбий оқибатларни келтириб чиқариши мумкин.
Стандарт талабларига кўра пойафзалда бош бармоқ бошқа бармоқчаларга ўта зич жойлашмаслиги ва уларни сиқиб қўймаслиги лозим. Яъни, болалар туфлисининг уч қисми албатта кенг ишланган бўлиши зарур.
Таъкидлаш жоизки, ҳаддан ташқари тор ва учли туфлилар давлат стандарти талабларига мутлақо жавоб бермайди.
СИФАТСИЗ ЭТИК - ХУНУК ОҚИБАТ
Ботинка, этик ва калта кўнжли этиклар энг аввало, нам ўтказмаслик хусусиятига эга бўлиши зарур. Кўп ҳолларда ота-оналар фарзандларига оёқнинг “нафас” олишига имкон бермайдиган, таъбир жоиз бўлса, оёқ юзасида “парник эффекти” ҳосил қиладиган, энг ёмони, аллергик ва замбуруғли касалликлар қўзғаши мумкин бўлган резинали этиклар харид қилади.
Бутунжаҳон Соғлиқни сақлаш ташкилоти томонидан эълон қилинган маълумотларга кўра, ҳозирги кунда дунёда юқори оёқ терлаши, бошқача айтганда, гипергидроз касаллигига чалинган аҳоли сони икки фоиздан зиёдни ташкил этади. Албатта, бу расмий статистика. Аслида, бу кўрсаткич янада кўпроқ бўлиши ҳам мумкин. Бунинг асосий сабабларидан бири нотўғри, стандарт талабларидан мутлақо йироқ пойафзаллардан фойдаланишдир.
Бу ўринда ота-оналар, энг аввало, боланинг тез ривожланувчи оёқ кафтига зарар етказмайдиган пойафзалларни танлай билишлари лозим. Қишки оёқ кийимнинг тагчарми ҳар қандай сирпанчиққа бардош бериши ҳамда аниқ шаклга эга бўлиши керак.
Шуни ёдда тутингки, паст ҳароратда қайишқоқлик хусусиятини йўқотадиган полиуретан тагчармларга нисбатан, поливинилхлорид ва термоэластопласт материаллардан ишланган тагчармлар сифатлироқ, шунингдек, сирпанчиқларга чидамли ҳисобланади.
Бугунги кунда мамлакатимизда Президентимиз раҳнамолигида ёш авлодни ҳар жиҳатдан соғлом ва баркамол вояга етказиш масаласига давлат сиёсати даражасида эътибор қаратилмоқда. Хусусан, Вазирлар Маҳкамасиинг 2011 йил 28 апрелдаги “Сертификатлаштириш тартиботларини ва сифат мененджменти тизимларини жорий этишни такомиллаштиришга доир қўшимча чора тадбирлар тўғрисида”ги Қарорига мувофиқ, болалар пойафзаллари ва кийим-бошларининг мажбурий тартибда сертификатлаштириладиган маҳсулотлар рўйхатига киритилиши ҳам бежиз эмас. Бу, энг аввало, фарзандларимиз саломатлиги билан боғлиқ масала. Соғлом бола эса бахтли келажак демакдир.
Шундай экан, ота-оналар ҳам бу борада эътиборлироқ бўлиши, пойафзал харид қилаётганда, сотувчидан маҳсулотнинг стандарт талабларига мувофиқлигини тасдиқловчи сертификат ҳамда пойафзалнинг остки-устки қисмларини сунъий материаллардан тайёрлаш учун Соғлиқни сақлаш вазирлиги томонидан берилган тегишли рухсатнома кўрсатишни талаб қилишлари лозим.
