Ukraina oziq-ovqat mahsulotlari, shuningdek, Rossiyada ishlab chiqarilgan oziq-ovqat va o`g`itlar urushga qaramay, jahon bozorlariga qaytarilishi kerak.
Bu haqda Birlashgan Millatlar Tashkiloti (BMT) Bosh kotibi Antoniu Guterrish juma kuni Indoneziyada tashkil etilgan G20 tashqi ishlar vazirlariga murojaatida aytib o`tdi, deya yozmoqda "Xalq so`zi".
«Biz Ukraina oziq-ovqat mahsulotlarini Qora dengiz orqali xavfsiz va ishonchli eksport qilish, shuningdek, Rossiya oziq-ovqat va o`g`itlari uchun jahon bozorlariga to`siqsiz kirishni ta`minlash yo`lini qidirmoqdamiz. Bu borada barcha tomonlar, jumladan, hukumatlaringiz bilan yaqindan hamkorlik qilmoqdamiz», dedi BMT rahbari.
Antoniu Guterrishning ta`kidlashicha, G20ning joriy yig`ilishi dunyo uchun juda og`ir pallada o`tmoqda.
«Xalqaro tartib izdan chiqib ketmoqda. Bosh kotibning qayd etishicha, iqlim inqirozi qayta tiklanmaydigan nuqtaga yaqinlashmoqda. «COVID-19» pandemiyasi millionlab odamlarning hayotiga zomin bo`ldi, ochlik va qashshoqlik kuchaymoqda, yillik rivojlanish yutuqlari yo`qoldi. Evropaning qoq markazida BMT Nizomiga zid ravishda urush boshlandi», deydi u.
Bosh kotibning qo`shimcha qilishicha, boy va qudratli davlatlar tomonidan yaratilgan adolatsiz global moliyaviy tizim rivojlanayotgan dunyoni barbod qilmoqda. Qashshoq mamlakatlar kreditlar uchun rivojlangan mamlakatlarga qaraganda ancha yuqori narx to`laydi va ularning iqtisodiyoti hajmi qisqaradi. Vaksinalarga teng bo`lmagan taqsimot tufayli «COVID-19» pandemiyasi uzayib, u azob-uqubat va ko`plab o`limlarga olib keldi.
Antoniu Guterrish vaziyatdan chiqish yo`lini ko`p tomonlama hamkorlikni mustahkamlashda ko`radi. «Bu keng tarqalgan oziq-ovqat tanqisligi, iqlim muammosi, keng qamrovli ochlik va qashshoqlikdan qochishning yagona yo`li», deydi Bosh kotib.
U shoshilinch ko`p tomonlama chora-tadbirlarning uchta yo`nalishini belgilab berdi: iqlimda favqulodda vaziyat, oziq-ovqat, energiya va moliyaviy inqiroz va pandemiyadan notekis tiklanish.
Antonio Guterresh iqlim inqirozini asosiy ustuvor yo`nalish deb hisoblaydi. Uning so`zlariga ko`ra, bu birinchi raqamli favqulodda vaziyat.
Jamoaviy o`z joniga qasd qilish
«Siz global issiqxona gazlari emissiyasining 80 foiziga mas`ul bo`lgan dunyoning etakchi iqtisodiyoti vakillarisiz. Iqlim inqirozining eng yomon oqibatlarini oldini olish mas`uliyati asosan sizning elkangizda», deydi BMT Bosh kotibi G 20 tashqi siyosati rahbarlariga murojaat qilib.
Olimlarning ta`kidlashicha, 2030 yilga borib, global isishni 1,5 darajadan past ushlab turish uchun global chiqindilar 2010 yilgi darajadan 45 foizga kamayishi kerak. Biroq, mamlakatlarning iqlim bo`yicha joriy majburiyatlari 2030 yilga borib atmosferaga chiqindi gazlar miqdorining atigi 14 foizga oshishiga olib keladi.
«Bu jamoaviy o`z joniga qasd qilish. Bizga qayta tiklanadigan energiya inqilobi kerak. Qazib olinadigan yoqilg`iga global qaramlikni tugatish birinchi raqamli ustuvor vazifadir», deydi Antonio Guterresh.
BMT rahbari qayta tiklanadigan energiya manbalariga o`tish uchun iqtisodiyoti rivojlanayotgan davlatlar atrofida moliyaviy va texnik yordam ko`rsatish uchun xalqaro koalisiyalar tuzishga chaqirdi.
«Boy davlatlar iqlim o`zgarishiga qarshi kurashni moliyalashtirish bo`yicha o`z majburiyatlarini bajarishi kerak. Bundan tashqari, moslashuv va erta ogohlantirish tizimlarini rivojlantirish uchun «radikal turtki» kerak» deydi u.
Moslashuvchanlik va tushunish
Antoniu Guterrish uch o`lchovli – oziq-ovqat, energetika va moliyaviy – inqiroz haqida gapirar ekan, Ukrainadagi vaziyat boshqa inqirozlarni kuchaytirishi va butun dunyoni ijtimoiy va iqtisodiy tanazzulga olib kelishi bilan tahdid solayotgani ta`kidladi.
«Oziq-ovqat narxlari har doimgidan yuqori. O`g`itlar narxi ikki baravardan oshdi. Bu yil global ochlik xavfi mavjud. Kelgusi yil bundan ham battar bo`lishi mumkin», deydi u.
BMT rahbarining ta`kidlashicha, o`g`itsiz, makkajo`xori va bug`doy etishmasligi barcha asosiy oziq-ovqat ekinlari, jumladan, guruch etishmasligiga olib kelishi va bu milliardlab odamlarga halokatli ta`sir ko`rsatishi mumkin.
«O`ta yuqori darajadagi energiya resurslari narxlari allaqachon elektr uzilishlari va yoqilg`i tanqisligiga sabab bo`lmoqda. Biz global oziq-ovqat va energiya bozorlarida barqarorlikni ta`minlashimiz va rivojlanayotgan iqtisodiyotlarni qo`llab-quvvatlashimiz kerak. Bunga erishish uchun jahon moliya tizimi o`z ixtiyoridagi barcha vositalardan moslashuvchanlik va tushunish bilan foydalanishi kerak», deydi Antonio Guterresh.
Bizga yangi global kurs kerak
Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh kotibi koronavirus pandemiyasining ta`siri haqida gapirar ekan, ko`plab rivojlanayotgan mamlakatlar halokatli iqtisodiy yo`qotishlarga uchraganini va shu bilan birga tiklanish uchun moliyalashtirish imkoniyatiga ega bo`lmayotganini ta`kidladi.
«Bizga rivojlanayotgan mamlakatlarga Barqaror rivojlanish maqsadlariga erishish uchun sarmoya kiritish imkonini beradigan yangi global kurs kerak», dedi Antonio Guterresh xalqaro qarz arxitekturasi shoshilinch islohot talab qilishiga ishora qilib.
BMT rahbari «COVID-19» vaksinalar, dori-darmonlar va testlarni ishlab chiqarishga qodir davlatlar sonini ko`paytirishga chaqirdi.
«Bizning murakkab va o`zaro bog`langan dunyomiz global muammolarni hal qilishda ko`p tomonlama yondashuvni talab qiladi. Biz insoniyatning dolzarb muammolarini birgalikda hal qilish uchun mavjud institutlarni birlashtirishimiz kerak», dedi Antonio Guterrish.
U o`z murojaatida G20, BMT Iqtisodiy va Ijtimoiy Kengashi, xalqaro moliya institutlari va Bosh kotib idorasi bilan yanada barqaror va inklyuziv global iqtisodiyotni barpo etish yo`lida ish olib borish uchun ikki yilda bir marta sammitlar o`tkazishni taklif qildi.
BMT rahbari o`z murojaati yakunida ko`p tomonlama munosabatlarni mustahkamlash barcha uchun tinchlik, barqarorlik va farovonlik sari yagona barqaror yo`l ekanini yana bir bor eslatdi.
