O`zbekiston Respublikasi Prezidenti Shavkat Mirziyoevning tashabbusi va qo`llab-quvvatlashi tufayli, “O`zbekneftgaz” AJ va uning tizimida yangi davr - ustuvor vazifalar hamda istiqbolli rejalarni amalga oshirish jarayoni boshlandi. Sababi, "gazni – suyuqlikka" texnologiyasi asosida dunyodagi etakchi zavodlardan biri bo`lgan “Uzbekistan GTL”da ishlab chiqarish turi kengaymoqda.
“Uzbekistan GTL” zavodida yangi turdagi mahsulotlar ishlab chiqarish, uning sifatini doimiy ravishda nazorat qilish maqsadida, “O`zbekneftgaz” AJ Boshqaruv raisi Mehriddin Abdullaev boshchiligida “Ishchi guruh” tashkil qilingan bo`lib, doimiy ravishda sintetik yoqilg`i mahsulotlari ishlab chiqarilishi holatini o`rganish, mahsulotlarni saqlash, sotish hamda etkazib berish jarayonlari o`rganib kelinmoqda.
Quvonarlisi esa, Boshqaruv raisi boshchiligidagi “Ishchi guruh” a`zolarining tashrifi davomida yana bir yangi turdagi mahsulot ishlab chiqarilishiga start berildi. Nafaqat O`zbekiston, balki jahon tarixida ilk bor, “Uzbekistan GTL” zavodida xalqaro standart (ASTM D-7566) va texnik talablariga mos bo`lgan sintetik aviakerosin mahsuloti ishlab chiqarilishi yo`lga qo`yildi.
Sintetik kerosinning 23 ta asosiy fizik-kimyoviy va texnik parametrlari to`liq talab darajasiga etkazildi. Asosiy parametrlardan biri bo`lgan muzlash harorati xalqaro standart talab darajasiga (-47°S) etkazish ishlari yakunlandi.
Bugungi kunga qadar, “Uzbekistan GTL” zavodi tomonidan IATA, ASTM International, Def Stan xalqaro tashkilotlarining aviasiya yoqilg`isi uchun xom ashyo sifatida GTL kerosinini sintetik komponent sifatida foydalanishga ruxsat etilganligi to`g`risida ijobiy xulosalar olingan.
GTL zavodida ishlab chiqarilgan sintetik kerosinining birinchi partiyasi namunasi olinib, xalqaro aviasohani tartibga soluvchi tashkilot (IATA) tavsiyasiga ko`ra, muvofiqlik sertifikatini olish uchun SGS kompaniyasining Estoniya, Belgiya va Fransiyadagi laboratoriyalariga tahlil va tegishli xulosa olish uchun yuborildi.
Boshqaruv raisi avvalo joriy yilning 15 iyun kuni “Uzbekistan GTL” zavodida O`zbekiston tarixida birinchi sintetik nefti, 2022 yil 29 iyun kuni O`zbekiston neft-kimyo sanoati tarixida ilk bor sintetik dizel, keyinchalik “GTL” sintetik naftasi ishlab chiqarish yo`lga qo`yilganini ta`kidlab, mutaxassislarning yana bir izlanishi samara berganini hamda tabiiy gazdan sintez qilish yo`li bilan Jahon tarixida ilk bor sintetik aviakerosin ishlab chiqarilganini rasman ma`lum qildi.
Bundan tashqari, Boshqaruv raisi boshchiligidagi “Ishchi guruh” a`zolari tomonidan tashrif chog`ida import o`rnini bosuvchi neft mahsulotlari va uglevodorod xomashyolarini ishlab chiqarilishi, mahsulotni saqlash, sotish hamda etkazib berish jarayonlari o`rganildi.
Sintetik aviakerosin ishlab chiqarish hajmini oshirish, xalqaro standart (ASTM D-7566) hamda texnik talablarga rioya qilgan holda sintetik aviakerosin ishlab chiqarilishini nazorat qilish bo`yicha mas`ullarga topshiriqlar berildi.
“Uzbekistan GTL” zavodining to`liq ish rejimiga o`tilgani sabab, sintetik yoqilg`i mahsulotlarining ishlab chiqarish hajmini bosqichma-bosqich oshirib borish hamda mahsulotlarning yuqori sifatda bo`lishini ta`minlash kerakligi ta`kidlab o`tildi.
Shuningdek, ishlab chiqarish hajmini oshirib borish natijasida mahsulot tannarxining arzonlashishiga erishish bo`yicha vazifalar belgilab berildi. Joriy yilning 14 sentyabr kunidan boshlab O`zbekiston respublika tovar-xom ashyo birjasi orqali sotuvga joylashtiriladigan sintetik dizel yoqilg`isining bir tonnasi boshlang`ich narxi 13 mln. 897 ming 109 so`mgacha arzonlashtirilishi belgilandi.
So`nggi ikki oy ichida ikkinchi marotaba narx arzonlashtirilib, joriy yilning 29 avgust kuni sintetik dizelning boshlang`ich narxi 15 mln. 550 ming 500 so`mdan 14 mln. 504 ming 378 so`mgacha kamaytirilgan edi.
Zavoddagi 11 mingga yaqin uskuna va asosiy ishlab chiqarish qurilmalarining sinxron ishlashini ta`minlash bo`yicha qilinayotgan ishlar holati ham o`rganildi va texnologik jarayonlarda mehnat qilayotgan muhandislar, yosh mutaxassislar bilan ochiq suhbat qilindi.
Zavodning ishlab chiqarish sexlari boshliqlari va rahbar xodimlar ishtirokida ishchi yig`ilish o`tkazildi va sintetik yonilg`i mahsulotlarini ishlab chiqarilishi uzluksizligini ta`minlash, iste`molchilarga o`z vaqtida va sifatli yonilg`i mahsulotlarni etkazib berilishini bo`yicha zaruriy ko`rsatmalar berildi.
Bugungi kunga qadar esa GTL majmuasi jami 55 ming tonna sintetik dizel yoqilg`isi va 20,5 ming tonna sintetik nafta ishlab chiqarilgan bo`lib O`zbekiston respublika tovar-xom ashyo birjasi orqali kunlik ravishda iste`molchilarga etkazilmoqda.
Eslatib o`tamiz, “Uzbekistan GTL” majmuasida yiliga umumiy qiymati 1 milliard AQSh dollari yoki 12,8 trillion so`mdan ortiq import o`rnini bosuvchi neft mahsulotlari va uglevodorod xom ashyolari ishlab chiqarilish rejalashtirilgan.
