Rossiyada “Z adabiyoti” deb ataluvchi yangi fantastik janr yoshlar orasida keng tarqalmoqda. Bu janrda yozilgan asarlar, ayniqsa, 18–30 yosh oralig‘idagi yigitlarni harbiy xizmatga jalb qilishga undashi mumkinligi aytilmoqda.
“Z adabiyoti” nomi Rossiyaning Ukrainadagi urushini qo‘llab-quvvatlash ramzi bo‘lgan “Z” harfiga borib taqaladi. Bu janr asarlarida ko‘pincha “popadantsy” deb ataluvchi syujetlar uchraydi. Unda zamonaviy rus qahramonlari o‘tmishga qaytib, Rossiya tarixini o‘z foydasiga o‘zgartirishga harakat qiladi.
Nottingham Trent universitetining siyosiy kommunikatsiyalar bo‘yicha katta o‘qituvchisi Kolin Aleksandrning ta’kidlashicha, bunday asarlar yoshlarni harbiy xizmatga jalb qilish uchun mo‘ljallangan bo‘lishi mumkin. Uning so‘zlariga ko‘ra, urush davrida har bir mamlakat yoshlarni harbiy xizmatga jalb qilish uchun turli propagandaviy strategiyalarni qo‘llaydi.
“Z adabiyoti” asarlarida Rossiya qahramonlari yuksak fazilatli, chet elliklar esa yovuz sifatida tasvirlanadi. Masalan, Nikolay Marchukning “Qrim qozoni” asarida ukrainlar natsist sifatida ko‘rsatilgan. Mihail Mixeyevning “Oldingi zirhdagi oq Z” asarida esa rus agenti Ukrainaga kirib, g‘arb josusini qo‘lga oladi.
London universitetining kommunikatsiyalar bo‘yicha faxriy professori Nikolas O‘Shonesining fikricha, bu asarlar davlat tashviqotidan tashqarida yaratilgan bo‘lsa-da, ularning mazmuni Kremlning rasmiy pozitsiyasiga mos keladi. Uning aytishicha, bu asarlar Rossiyaning ikkinchi jahon urushidagi g‘alabasini faqat ruslar bilan bog‘laydi va boshqa xalqlarni kamsitadi.
Birmingem universiteti tadqiqotchisi Yaroslava Barbierining fikricha, bu asarlarni o‘qiyotgan yoshlar besh yil ichida askarga aylanishi mumkin. Uning ta’kidlashicha, Kreml tajovuzkorlikni kamaytirishga emas, balki uni rivojlantirishga harakat qilmoqda.
Rossiyada 18–30 yosh oralig‘idagi sog‘lom erkaklar bir yil harbiy xizmatni o‘tashi shart. Garchi qonun bo‘yicha chaqiruvchilar frontga yuborilmasligi kerak bo‘lsa-da, ularning bosim ostida jangovar shartnomalar imzolagani haqida xabarlar mavjud.
