Men soatiga sakson kilometr tezlikda moshinani eldirib borardim, biroq tekis yo`lga chiqib olgach, tezlik ikki barobar kamdek tuyuldi.
Avtomobil radiosidan yangiliklarni tinglayotgan mallasoch yigitning ko`zlarida yovvoyilarcha o`t chaqnadi. Yangiliklar tugagach, yigitcha radioning ovozini o`chirdi.
– Hozircha uning ettita qurbonini topishibdi, – dedi yigit engagini silab.
– Eshitdim, – dedim bosh irg`ab.
Bir qo`limni ruldan bo`shatib, asabimni tinchlantirish uchun ensamni siladim.
Hamrohim menga qarab ayyorona kulimsiradi:
– Nega asabiylashyapsan?
Unga bir qarab oldim.
– Yo`g`-e, nega asabiylasharkanman?
Ammo u tirjayib o`tiraverdi.
– Polisiya Edmont atrofida ellik milya doirasidagi barcha yo`llarni to`sib qo`yibdi.
– Buniyam eshitdim.
Yigitcha hiringladi.
– U pixini yorganlardan.
Men uning tizzasida yotgan zanjirli sumkasiga nazar soldim.
– Uzoqqa ketyapsanmi?
U elka qisdi.
– Bilmasam.
Yigitcha pakanaroq, qiltiriqdan kelgandi. Tashqi qiyofasidan o`n etti yashar o`spirinni eslatar, ammo bundan besh yosh katta bo`lishi ham mumkin.
Yigitcha qo`lini ishtoniga artdi.
– Hech o`ylab ko`rdingmi, bu ishlarni qilishga uni nima majbur qilyaptiykin?
Men nigohimni yo`ldan uzmadim.
– Yo`q, o`ylab ko`rmagan ekanman.
U lablarini yalab oldi.
– Balkim butun umr kimdir unga jabr-zulm o`tkazgandir, nima qilish kerag-u, nimaga qo`l urmaslikni uning o`rniga hal qilishgandir. Vaqti kelib bu bosimga dosh berolmay qolgan.
Yigitcha yo`lga tikilib qoldi.
–Uning sabr-kosasi to`lib, portlagan. Axir hamma narsaning ham chegarasi bor.
Men oyog`imni tepkidan bo`shatdim. Yigitcha menga qaradi.
– Nimaga tezlikni pasaytiryapsan?
– Benzinim kam. Birinchi yoqilg`i quyish shahobchasigacha qirq milya bor. Keyinsiga, ehtimolki, tag`in qirq milya bordir.
Moshinani chetga burib, tizilib turgan uchta benzokolonkalar yonida to`xtadim. Yoshi o`tib qolgan kishi moshinani aylanib, men o`tirgan tomonga o`tdi.
– Bakni to`ldirib, moyni tekshirib qo`ysangiz, iltimos, – dedim.
Yigitcha atrofni ko`zdan kechirdi. Bu bug`doy dalasidagi yagona pastakkina bino edi. Oynalarni chang bosgan. Ichkaridagi devorga ilingan telefon arang ko`zga tashlanadi. Yigitcha norozi bo`lib, oyog`ini likillatdi.
– Chol uzoq timirskilandi-da. Kutishni yomon ko`raman.
U qariyaning kapotni ko`tarib, moyni tekshirayotganiga razm solib turdi.
– Nimaga sharti ketib, parti qolgan chollar yanayam uzoq umr ko`rgisi keladi-a? Undan ko`ra o`lib qutulishgani yaxshi emasmi?
Men sigareta tutatdim.
– Chol sening bu gapingga qo`shilmagan bo`lardi.
Yigit nigohini choldan uzib, ishshaydi.
– Anavi erda telefon bor ekan. Balki bitta-yarimtaga qo`ng`iroq qilishni istarsan?
Men og`zimdan pag`a-pag`a tutun pufladim.
– Yo`q.
Qariya xizmat joyiga qaytgach, yigitcha oynadan mo`raladi.
– Janob, radiongiz bormi?
– Yo`q. Shovqinni yoqtirmayman, – dedi qariya bosh chayqab.
– Gapingizda jon bor, janob. Osoyishtalik bo`lsa, umringiz uzayadi, – deb irshaydi yigitcha.
Yo`lga chiqqach, tezlikni yana saksongacha oshirdim. Yigitcha bir muddat mum tishlab o`tirdi, so`ng tag`in tilga kirdi:
– Etti kishini asfalasofilinga jo`natish uchun ozmuncha iroda-yu, matonat kerakmi?! Sen biron marta qo`lingga to`pponcha ushlaganmisan?
– Menimcha, har bir odam ushlagan bo`lsa kerak.
U tishining oqini ko`rsatdi.
– Birontasiga qurol o`qtalmisan?
Men uning o`z so`zlaridan ilhomlanib, chaqnayotgan ko`zlariga boqdim.
– Odamlarni dahshatga solish zap ish-da, – dedi u. – Agar qo`lingda qurol bo`lsa, katta odamga aylanasan.
– Ha, sen endi pakana emassan.
Yigit sal-pal qizardi.
– Sendan boshqasining qo`lida qurol yo`q ekan, demak, sen dunyodagi eng qudratli odamsan.
– Kimnidir o`ldirish uchun kuchli asab kerak, – dedi yigitcha. – Ko`pchilik buni bilmaydi.
– Qurbonlarning bittasi besh yoshli bolakay ekan, – dedim. – Bunga nima deysan?
Yigit lablarini yaladi.
– Balki bu tasodifdir?
Men boshimni sarak-sarak qildim.
– Boshqalar bunday deb o`ylamaydi-da.
Yigit bir lahzaga kalovlanib qoldi.
– Nimaga u norasida go`dakni o`ldiroladi, deb o`ylayapsan?
Kiftimni uchirdim.
– Biron nima deyish qiyin. Bir marta qotillikka qo`l urdingmi, u yog`iga o`rgangan ko`ngil o`rtansa qo`ymas. Balki qaysidir lahzalarda unga qurbonlarining jinsi, yoshi ahamiyatsiz bo`lgandir. Ular bor-yo`g`i qurbonlar.
Yigitcha bosh irg`adi.
– Balki odam o`ldirishdan lazzatlanar. Asosiysi — birinchi qadam, u yog`i silliq kechaveradi.
U besh daqiqacha jim ketdi.
– Polisiya uni hech qachon ushlolmaydi. Chunki u ilonning yog`ini yalagan.
Bir zumga ko`zimni yo`ldan uzdim.
– Hamma uni bilsa, butun mamlakat uni tanisa, bunisiga nima deysan?
Yigitcha ozg`in elkasini qisdi.
– Balki bu narsa uni tashvishga solmas. U o`zini to`xtatolmagan. Endi u odamlarning nazdida zo`r odamga aylandi.
Bir milcha jim ketdik, keyin yigitcha:
– Radiodan uning tashqi qiyofasiga berilgan ta`rifni eshitdingmi? – deb so`radi.
– Albatta. Bir haftadan beri shu haqda tinmay javrashyapti.
U menga jiddiy qiyofada tikildi.
– Meni moshinangga o`tqizishdan cho`chimadingmi?
– Yo`q.
U makkorona tirjayishda davom etdi.
–Nima balo, asablaring temirdanmi?
Bosh chayqadim.
– Yo`q. Biror bahonayi-sabab bo`lmasa, qo`rqmayman.
– Men o`sha ta`rif-u tafsivlarga juda mos kelaman-da.
– Bu turgan gap.
Yo`lning chek-chegarasi ko`rinmaydi, atrof biyday dala, kimsasiz. Yigitcha hiringladi.
– Men quyib qo`yganek o`sha qotilga o`xshayman. Hamma mendan cho`chiydi. Bu esa menga moydek yoqadi.
– Menimcha, sen ermak qilgansan.
– Oxirgi ikki kun ichida polisiyachilar meni shu yo`lda uch marta ushlab, olib ketishdi. Xuddi qotil kabi men ham mashhur bo`ldim.
– Bilaman, – mdedim. – Hali sen bundanam mashhur bo`lasan. Seni shu yo`lda topaman, deb tahmin qilgandim.
Tezlikni pasaytirdim.
– Nima deb o`ylaysan, men ular ta`riflagan qotilga o`xshaymanmi?
Yigit nafratomuz kulimsiradi.
– Yo`q. Sening sochlaring qo`ng`ir. U esa men kabi mallasoch.
Men jilmaydim.
– Ammo-lekin sochlarimni bo`yashim mumkin-ku.
Yigitcha nima voqea ro`y berishini anglab, ko`zlari kosasidan chiqquday olayib ketdi.
Yigitcha sakkizinchi qurbon bo`ladi.
Jek Richi
Rus tilidan Saidjalol Saidmurodov tarjimasi.
