Avval xabarberganimizdek, Evropada xavfsizlik va hamkorlik tashkiloti (EXHT) va O`zbekiston Jurnalistlarni qayta tayyorlash markazi rahbari Gulnora BOBOJONOVA hamkorligida tashkil qilingan Germaniya safaridagi tashrifimiz davomida Germaniya Federativ Respublikasidagi ta`lim tizimi bilan ham qiziqdik...
U erdagi ta`lim tizimi deyarli barcha respublikalarniki bilan bir xil. Maktabda ta`lim olish bepul, biroq o`qish majburiy. Bordiyu 1 kun sababsiz dars qoldirsa, qonunchilikka ko`ra, 300 evrodan 1 200 evroga jarima to`lar ekan. Bavariyaning ta`lim tizimi haqida to`liqroq ma`lumot olish uchun Myunxendagi Franz Mark gimnaziyasi dinshunoslik fanidan dars beradigan o`zbek o`qituvchisi Habiba Hamdamovaga yuzlandik...
— Bola betob bo`lib qolsa, qanday yo`l tutiladi?
— Agar bola betob bo`lib qolgan bo`lsa, dars boshlangunga qadar qo`ng`iroq qilib maktab rahbariyatini xabardor qilib qo`yish shart. Yo`qsa, maktab rahbariyatining o`zi ota-onaga qo`ng`iroq qiladi. Bog`lana olmasa, polisiyaga murojaat qiladi. Bola betobligi sabab, 2 kundan ortiq maktabga borolmasa shifokordan tibbiy ma`lumotnoma olib borishi shart. Yo`qsa, bu holatda ham ota-onaga moddiy chora ko`riladi.
Germaniyada ta`lim tizimi juda yaxshi yo`lga qo`yilgan. Masalan, 3 yoshdan 6 yoshgacha bo`lgan bolalarga bog`cha tizimi joriy qilingan. Biroq bolani bog`chaga berish majburiy emas. Bog`cha tarbiyalanuvchilari 6 yoshga to`lganda haftada 2 marotaba maktab bilan tanishtiruv darslari yo`lga qo`yiladi. Ya`ni, 2 nafar tarbiyachi 6 yoshdagi bog`acha tarbiyalanuvchilarini haftada 2 marta maktabga olib boradi. Bu esa bolalarni maktabga moslashishiga qulay imkoniyatdir. U erda 3 soat dars o`tiladi, bunda harf o`rgatiladi. Bir so`z bilan aytganda, bog`cha va maktab o`zaro hamkorlikda ishlaydi.
— Asli matkablar necha turga bo`linadi?
— Boshlang`ich maktab – 1-4-sinflarni o`z ichiga oladi. Bu maktabga bolalar 6 yoshdan qabul qilinadi. 4-sinfda topshirgan imtixon natijalarining o`rtacha ko`rsatgichiga qarab, o`quvchilar 3 xil maktabga yo`naltiriladi. Aniqrog`i, Bavariyada 5-sinfdan boshlab o`qish uchun, 3 xil maktab joriy qilingan:
1. Oddiy o`rta maktab - asosan qoniqarli baho oladigan o`quvchilar ta`lim oladi.
2. Real maktab - 4 bahoga o`qiydigan o`quvchilarni qabul qiladi. Real maktab asosan ijtimoiy-gumanitar yo`nalishga ixtisoslashtirilgan.
3. Gimnaziya - aniq va qisman ijtimoiy-gumanitar fanlar jamlamasidan iborat maktab. Anglaganingdek, Gimnaziyada a`lo bahoga o`qiydigan o`quvchilar tahsil oladi.
— Yozgi ta`til ham farqlansa kerak?
— Bavariyada yozgi ta`tillar kam, lekin har bir yarim oyda 6-7 kundan 2 haftagacha ta`til beriladi. Mazkur ta`tillar o`rgangan bilimlari yodidan chiqib qolmasin, degan maqsadda joriy qilingan. Yozgi ta`til esa 45 kun atrofida bo`ladi.
