61-Мюнхен хавфсизлик конференцияси "Мулоқот орқали тинчлик" шиори остида бошланди, аммо у яна бир томонлама форматда ўтмоқда. Форум раҳбари Кристоф Хойсген АҚШнинг йирик делегациясини ва Европа Иттифоқининг етакчи сиёсатчиларини қутлар экан, Россиядан фақат мухолифат вакиллари таклиф қилинганини таъкидлади.
Асосий мавзу Украинадаги ҳарбий ҳаракатларни тўхтатиш бўйича музокаралар бўлиб, улар келажакдаги Европа хавфсизлиги учун йўналишни белгилаши мумкин. Украиналик делегацияга бўлган олқишлар узоқ давом этганини инобатга олсак, конференциянинг про-Украина кун тартибига эгалигини яна бир бор кўриш мумкин.
Хойсген қонун устуворлиги "жунгли қонуни" ўрнини эгаллаши кераклигини эслатди, бу сўзлар шубҳасиз Россия президенти Владимир Путинга қаратилган. Аммо бу гап остида АҚШнинг собиқ президенти Дональд Трампга ҳам ишора бор, чунки унинг сиёсати халқаро қоидаларга шубҳа билан қарайди. Савол шундаки, асосий ўйинчилардан бири жараёндан четлатилган бўлса, Мюнхен конференцияси ҳақиқий музокара майдонига айланиши мумкинми?
Конференцияда 40 дан ортиқ давлат раҳбарлари иштирок этмоқда, жами 150 та давлатдан делегатлар қатнашмоқда. Бу йилги конференцияда тўртта асосий катта мавзу кўтарилди: Украина уруши, Яқин Шарқдаги можаро, Европа хавфсизлиги ва НАТО тақдири. Учинчи йилдирки, бу конференцияга Россия таклиф қилинмади, бу ташкилотчиларнинг Россияга нисбатан муносабати салбийлашганини кўрсатади.
Украина президенти Владимир Зеленский уруш бошланганидан буён илк марта Мюнхенга ташриф буюрди. Унинг Германия канцлери Олаф Шольц билан учрашуви самарали бўлди, натижада Германия Украинага 1,1 миллиард еврога тенг янги ҳарбий ёрдам тақдим этилишини эълон қилди. Ҳарбий ёрдам пакети доирасида Украинага 36 та зирҳли ва ғилдиракли гаубица, 120 мингта снаряд, иккита Skynex зенит тизими ва IRIS-T ҳаво ҳужумидан мудофаа тизими учун ракеталар берилади.
БМТ бош котиби Антониу Гутерриш конференцияни очиб, халқаро ҳуқуққа нисбатан муносабат ва Яқин Шарқдаги вазиятга эътибор қаратди. У Исроил ўзини мудофаа қилсин, лекин бундай ваҳшийликлар эвазига эмас, деб таъкидлади. Бирор бир жангари гуруҳ билан курашиш натижасида қайсидир миллат оммавий қирғин қилинмаслиги кераклигини айтди.
Хитой ташқи ишлар вазири Ван И Ғазодаги уруш ҳақида гапираркан, Хитой ўт очишни тўхтатиш тарафдори эканини айтди. Унинг сўзларига кўра, можарони ҳал қилиш учун ҳудудда икки давлат тузилиши шарт. Вазир дунёдаги можароларда тинчликка эришиш учун Вашингтон ва Пекин ўртасида ҳамкорлик жуда муҳимлигини таъкидлади.
Германия мудофаа вазири Борис Писториуснинг айтишича, иттифоқчилар Россияга қарши узоқ йиллик қарама-қаршиликка тайёр туриши керак. У, афсуски, яқин ўн йилни иккига бўлинган Европада яшашга мажбурмиз: бир томонда – эркин ва демократик Европа, иккинчи томонда – авторитар ва урушқоқ Россия, деди.
Шундай қилиб, Мюнхен хавфсизлик конференциясида асосий эътибор Украинадаги уруш ва Европа хавфсизлигига қаратилган бўлса-да, Россиянинг иштирок этмаслиги ва халқаро ҳамжамиятнинг турли муносабатлари форумнинг бир томонлама мулоқотга айланганини кўрсатмоқда.
Конференция 16 февралга қадар давом этади.
Абдуллоҳ Саййид
