4 апрель куни Самарқанд шаҳрида Президент Шавкат Мирзиёев раислигида "Марказий Осиё - Европа Иттифоқи" биринчи саммити бўлиб ўтди. Бу ҳақда Президент матбуот хизмати хабар берди.
Тадбирда Европа кенгаши Президенти Антониу Кошта, Европа комиссияси Президенти Урсула фон дер Ляйен, Қозоғистон Республикаси Президенти Қасим-Жомарт Тоқаев, Қирғиз Республикаси Президенти Садир Жапаров, Тожикистон Республикаси Президенти Эмомали Раҳмон, Туркманистон Президенти Сердар Бердимуҳамедов, шунингдек, Европа тикланиш ва тараққиёт банки ҳамда Европа инвестиция банки раҳбарлари иштирок этди.
Кун тартибига мувофиқ, Марказий Осиё давлатлари ва Европа Иттифоқи ўртасидаги кўп қиррали муносабатлар ва амалий ҳамкорликни ривожлантириш истиқболлари кўриб чиқилди, халқаро ва минтақавий сиёсатнинг долзарб жиҳатлари юзасидан фикр алмашилди.
Инвестициявий ҳамкорликни кенгайтириш ва товар айирбошлашни кўпайтириш, инновациялар, "яшил" энергетика, тоғ-кон, қишлоқ хўжалиги, транспорт, логистика ва рақамлаштириш соҳаларида қўшма дастур ва кооперация лойиҳаларини илгари суриш, маданият, туризм, фан, таълим ва бошқа устувор йўналишларда фаол алмашинувларни давом эттириш масалаларига алоҳида эътибор қаратилди.
Давлатимиз раҳбари тадбирни очар экан, Марказий Осиё ва Европа ўртасидаги чуқур тарихий илдизларга эга муносабатлар жадал ривожланиб, мустаҳкамланиб бораётганини мамнуният билан қайд этди.
Саммит арафасида бўлиб ўтган конструктив ва самарали учрашувлар икки минтақа манфаатлари йўлида шериклик ва амалий ҳамкорликни чуқурлаштиришга бўлган сиёсий ирода ва қатъиятни намоён этди.
Президентимиз Европа Иттифоқининг асосий сиёсий ва иқтисодий институтлари раҳбарларига Марказий Осиёда интеграция ва барқарор тараққиёт жараёнларини ҳар томонлама қўллаб-қувватлаётгани учун миннатдорлик билдирди.
Давлатимиз раҳбари таъкидлаганидек, умумий сиёсий ирода туфайли Марказий Осиёдаги чуқур трансформация жараёнлари барқарор ва ортга қайтмас тус олди. Ишонч ва яхши қўшничилик мустаҳкамланмоқда, кенг кўламли ҳамкорлик ва кооперация алоқалари кенгаймоқда.
– Бундан етти-саккиз йил аввал бунинг учун ҳатто шароит ҳам йўқ эди. Баъзи мамлакатлар ўртасидаги чегаралар ёпиқ эди. На савдо, на транзит, на бизнес, ҳеч қандай гуманитар алмашувлар йўқ эди. Муносабатлар шунчаки музлатиб қўйилганди, – деди Шавкат Мирзиёев.
Шу йил сентябрь ойида Тошкентда минтақадаги давлат раҳбарларининг еттинчи Маслаҳат учрашувини ўтказилади. Бу ҳамкорлик формати умумий кун тартибидаги барча долзарб вазифаларни очиқ ва конструктив ҳал қилишга хизмат қилмоқда.
Ўзбекистон етакчиси куни кеча тарихий воқеа - Қирғизистон ва Тожикистон ўртасидаги Давлат чегарасини делимитация қилиш масалалари тўлиқ тартибга солингани ва келишувлар имзоланганини алоҳида қайд этди.
Бугунги кунда минтақада йирик инвестиция ва инфратузилма лойиҳалари биргаликда амалга оширилаётгани, уларни қўллаб-қувватлаш учун инвестиция фондлари ва компаниялари фаолият юритаётгани таъкидланди. Минтақа ичидаги савдо кўпаймоқда, чегараолди савдо зоналари ташкил этилмоқда. Буларнинг барчаси минтақанинг барқарор иқтисодий ривожланишига хизмат қилмоқда.
ЕТТБ прогнозларига кўра, жорий йилда минтақавий ялпи ички маҳсулот ҳажми 6 фоизгача ошади, бу бошқа минтақалардаги ўртача кўрсаткичлардан сезиларли даражада юқори.
Умумминтақавий ўзига хосликни шакллантириш, шунингдек, маданий-гуманитар ва таълим алмашинувини қўллаб-қувватлаш бўйича биргаликдаги ишлар алоҳида қайд этилди. Мамлакатларимизда етакчи миллий таълим муассасаларининг филиаллари очилмоқда. Хорижий сайёҳлар учун ягона Марказий Осиё визаси лойиҳаси илгари сурилмоқда.
Минтақа ва Европа Иттифоқи ўртасидаги ҳамкорлик сезиларли даражада фаоллашгани кузатилмоқда. Сўнгги етти йилда мамлакатлар ўртасидаги товар айирбошлаш ҳажми бир неча баробар ўсиб, 54 миллиард еврони ташкил этди. Самарали ҳамкорлик платформалари ишга туширилди. Барча муҳим йўналишлар бўйича вазирлар йиғилишлари, форумлар ва саммитлар мунтазам ўтказиб келинмоқда.
Ўзбекистон етакчиси ўрта ва узоқ муддатли истиқболга мўлжалланган ҳамкорликни янада ривожлантиришнинг устувор йўналишлари юзасидан ўз нуқтаи назарини баён қилди.
Аввало, сиёсий мулоқотни, кўп томонлама ҳамкорликнинг ҳуқуқий ва институционал асосларини мустаҳкамлаш муҳимлиги таъкидланди.
Марказий Осиё ва Европа Иттифоқи ўртасида стратегик шериклик ўрнатиш ҳақида қабул қилинаётган ҳужжат қоидаларини амалга оширишга қаратилган комплекс чора-тадбирларни биргаликда ишлаб чиқиш ва қабул қилиш зарурлиги кўрсатиб ўтилди.
Стратегик шерикликни аниқ қарорлар, лойиҳа ва дастурлар билан бойитиш мақсадида икки минтақамиз ўртасида шериклик ва ҳамкорлик бўйича тўлақонли Битимни имзолаш масаласини кўриб чиқиш таклиф этилди.
Ўзбекистон Президенти халқаро ва минтақавий кун тартибидаги муҳим масалалар бўйича умумий позицияларни ишлаб чиқиш учун ташқи сиёсат идоралари раҳбарлари учрашувларини доимий ўтказиб бориш; парламентлараро алоқаларни фаоллаштириш ва “Марказий Осиё – Европа Иттифоқи” парламентлараро ҳамкорлик форумини таъсис этиш ҳамда унинг илк тадбирини шу йил кузда Ўзбекистонда ўтказиш; етакчи таҳлил марказлари ҳамкорлигини кенгайтиришни таклиф этамиз.
Келишувларини ўз вақтида амалга оширишни таъминлаш бўйича тизимли ишлаш мақсадида навбатдаги йиғилишга қадар саммит котибияти функциясини Ўзбекистон ўз зиммасига олишга тайёрлиги билдирилди.
Иқтисодиёт ва технологик модернизацияга инвестициялар киритиш ўзаро ҳамкорликнинг устувор мезони сифатида белгиланди.
Бугунги кунда Европанинг етакчи компания ва банклари билан амалга оширилаётган лойиҳалар портфели 30 миллиард евродан ошди.
Навбатдаги Тошкент инвестиция форуми доирасида икки минтақанинг инвестициявий имкониятларига бағишланган алоҳида сессия ўтказиш ва Европа компаниялари учун Ўзбекистонда Минтақавий саноат парки концепциясини тақдимот қилиш таклиф этилди.
Куни кеча Тошкент шаҳрида Европа инвестиция банки офисини очиш тўғрисида битим имзолангани, бу ЕИ мамлакатларидан Марказий Осиёга тўғридан-тўғри инвестициялар оқимини рағбатлантиришга хизмат қилиши мамнуният билан қайд этилди.
Давлатимиз раҳбари "яшил" энергетика, инновациялар, транспорт, инфратузилма ва аграр соҳадаги йирик минтақавий лойиҳаларни илгари суриш учун Инвестиция платформасини ишга тушириш ташаббусини илгари сурди.
Бундан ташқари, Ўзбекистон Президенти бир қатор бошқа ташаббусларни айтди. Инвестицияларни ҳимоя қилиш ва рағбатлантириш тўғрисида кўп томонлама битим имзолаш, "Марказий Осиё - Европа Иттифоқи" қўшма савдо палатасини ишга тушириш, Кичик ва ўрта бизнес, хотин-қизлар тадбиркорлиги лойиҳаларини қўллаб-қувватлаш бўйича қўшма минтақавий дастурни қабул қилиш шулар жумласидан.
Жорий йилда Ўзбекистон Транспорт боғлиқлиги бўйича навбатдаги иқтисодий форум ва Инвесторлар форумини ўтказишга тайёр.
Экспортчиларимиз салоҳиятини ошириш, стандартлаштириш ва сертификатлаштириш лабораториялари ва марказларини ташкил этиш учун Европа Иттифоқининг техник кўмагини кенгайтириш масалаларига ҳам эътибор қаратилди.
Стратегик минерал ресурслар соҳасида ҳамкорлик ва инвестицияларни чуқурлаштириш ўзаро манфаатли шерикликнинг яна бир истиқболли йўналиши сифатида қайд этилди.
Ўзбекистон бу борада Европанинг етакчи компаниялари билан ҳамкорлик қилиш бўйича ижобий тажрибага эга. Шу билан бирга, ушбу маҳсулотларни, шунингдек, тайёр саноат ва қишлоқ хўжалиги товарларини Европа бозорига етказиб бериш учун самарали транспорт йўлаклари мавжуд эмаслиги бу борадаги шерикликни кенгайтиришга тўсқинлик қилмоқда.
Шу маънода, Транскаспий транспорт йўлагини кенгайтириш ва ундан фойдаланиш учун мувофиқлаштирилган чора-тадбирлар ва қулай шароитларни ишлаб чиқиш зарурлиги таъкидланди.
– Ишонаман, ушбу вазифалар “Глобал дарвоза” умумевропа дастурининг мақсадларига тўлиқ мос келади, - деди давлатимиз раҳбари.
Шу мақсадда Евроиттифоқ шафелигида ушбу йўналишда жойлашган мамлакатлар транспорт вазирларининг учрашувини чақириб, ўзаро келишилган ёндашувларни ишлаб чиқиш таклиф қилинди.
"Яшил" энергетика ва экологик барқарорликка сармоя киритиш стратегик аҳамиятга эга.
Ўзбекистон Марказий Осиёдан Европага электр энергияси етказиб бериш бўйича халқаро лойиҳани тўлиқ қўллаб-қувватлаши таъкидланди.
Мамлакатимизда 2030 йилга қадар энергия балансида қайта тикланувчи энергия улушини 54 фоизга етказиш, 24 минг мегаватт "яшил" қувватларни ишга тушириш режалаштирилган.
“Тоза” энергия бўйича “Марказий Осиё – Европа Иттифоқи” шериклигининг йўлга қўйилиши билан ўзаро ҳамкорликнинг муҳим платформаси яратилиши мумкин.
Лойиҳаларни молиялаштириш ва "углерод кредитлари" бозорини ривожлантириш масалаларини ишлаб чиқиш учун ишчи гуруҳ тузиш таклиф қилинди.
Инсон капиталига йўналтирилаётган инвестициялар икки минтақа ҳамкорлигини ривожлантиришда муҳим ўрин тутади.
Юқори малакали мутахассислар тайёрлаш бўйича "Эразмус плюс" дастури доирасида минтақа мамлакатлари учун махсус квоталар жорий этилиши ушбу мақсадга эришишга хизмат қилади.
Бундан ташқари, Марказий Осиё мамлакатлари билан илмий-таълим соҳасидаги ҳамкорликни кенгайтириш мақсадида Ўзбекистонда "Уфқ - Европа" дастури офисини очишга тайёр.
Сунъий интеллект, "катта маълумотлар", рақамлаштириш ва космик тадқиқотлар соҳасида илмий-технологик алмашинув бўйича қўшма дастур ишлаб чиқиш ташаббуси илгари сурилди.
Ўзбекистон Президенти минтақа мамлакатларини Европанинг рақамли таълим соҳасидаги Ҳаракатлар дастурига киритиш, шунингдек, етакчи олий таълим муассасалари ўртасидаги шерикликнинг "йўл харитаси"ни амалга ошириш бўйича таклифлар билдирди.
Европалик мутахассислар иштирокида "Лазги" миллий балети саҳналаштирилгани, шунингдек, Европанинг энг йирик музейларида Марказий Осиё тарихий мероси кўргазмалари ташкил этилгани маданият соҳасидаги ҳамкорликнинг ёрқин намунасидир.
Жаҳон аудиториясини минтақамизнинг бой маданияти билан таништириш борасидаги саъй-ҳаракатларнинг давоми сифатида Самарқандда бўлиб ўтадиган ЮНЕСКО Бош конференциясидан Марказий Осиё халқлари санъатини тарғиб этишда фаол фойдаланиш муҳимлиги алоҳида таъкидланди.
Жорий йилда Бухорода "Марказий Осиё - Европа Иттифоқи" биринчи туризм форумини ўтказиш ҳам режалаштирилган.
– Европа Иттифоқи мамлакатлари тажрибасини жорий этиш асосида “Бир тур – бутун минтақа” концепциясини амалга ошириш, шунингдек, минтақамиз сайёҳлари учун виза режимини соддалаштириш масаласини кўриб чиқишда европалик шерикларимизнинг кўмагига таянамиз, - деди Шавкат Мирзиёев.
Терроризм, экстремизм, радикализм, кибержиноятчилик, наркотрафик ва ноқонуний миграцияга қарши курашишда ҳамкорлик қилиш долзарб аҳамиятга эга.
Европалик ҳамкорларнинг терроризмга қарши кураш масалалари бўйича мулоқотни йўлга қўйиш таклифи қўллаб-қувватланди.
“BOMCA” ва “CADAP” дастурлари доирасидаги амалий ҳамкорликни, шунингдек, Афғонистонда тинч тараққиётни таъминлаш масалалари бўйича маслаҳатлашувларни давом эттириш муҳимлиги қайд этилди.
Давлатимиз раҳбари илгари сурилган ташаббус ва келишувларни амалга ошириш механизмларини жорий этиш мақсадида Бош вазирлар ўринбосарлари даражасида "Марказий Осиё - ЕИ" форматида Шериклик қўмитасини таъсис этиш ва ҳар йили учрашувлар ўтказишни таклиф этди.
Йиғилишда делегациялар раҳбарлари икки минтақа ўртасидаги амалий ҳамкорликни кенгайтириш бўйича таклифлар билдирди.
Биринчи саммит якунида икки минтақа ўртасида стратегик шериклик ўрнатишни назарда тутувчи Қўшма декларация ва ўта муҳим минераллар соҳасида ҳамкорлик тўғрисида декларация қабул қилинди.
