“Тошкент-Аэро” ихтисослаштирилган божхона комплекси ходимлари тилла ва заргарлик буюмларининг ҳаво йўллари орқали ноқонуний олиб ўтилишига оид бир нечта божхона қоидабузарликларини фош этишди.
“Истамбул-Тошкент” рейси бўйича парвозини якунлаган марғилонлик Э.Мариповнинг чангютгичи чанг билан биргаликда 1,4 кг оғирликдаги кумушдан тайёрланган заргарлик буюмларини ҳам “ютиб” юборганига нима дейсиз? Айни шу шаҳардан қайтган фарғоналик Д.Сидикжонованинг чўнтакларига эса қиймати 2,5 млн. сўмдан зиёд бўлган 159 гр. оғирликдаги тилла ва кумуш тақинчоқлар “оғирлик” қилди. Боиси, иккала қоидабузар ҳам заргарлик буюмларини белгиланган меъёрдан ортиқча, боз устига T-6 шаклидаги божхона баённомасида қайд этмасдан туриб олиб киришга уринишган.
Бакудан пойтахтимизга отланар экан, хоразмлик М.Кутлиева қиймати 11,3 млн. сўмдан ортиқ бўлган заргарлик буюмларини Тошкент халқаро аэропортидан яширинча олиб ўтиш режасини тузди. Аммо, режани тузар экан, қоидабузар назорат-рентген аппатларининг имкониятларини назарда тутмаган эди. Дастлаб унинг қўл юклари орасидан, шахсий кўрик давомида эса ички кийимларидан ҳам жами 229 гр. тилла ва кумуш тақинчоқлар топилди.
Шунингдек, божхоначилар Туркиядан қайтаётган йўловчилар наманганлик М.Шамсидинова томонидан қиймати 10 млн. сўмдан ортиқ 210 гр. ҳамда самарқандлик Ф.Тураева томонидан салкам 16 млн. сўмлик 237 гр. тилла тақинчоқлар божхона баённомасида кўрсатилмай ва божхона ходимининг оғзаки сўроғи пайтида маълум қилинмай олиб ўтишга уринишганлигини фош қилишди.
Эслатиб ўтамиз, Ўзбекистон Республикаси ҳудудига жисмоний шахслар томонидан товарларни акциз солиғи солинмасдан олиб киришнинг чекланган меъёрларига (Адлия вазирлигида 1998 йил 13 мартда 412-сон билан рўйхатдан ўтказилган) асосан акциз солиғи солинмасдан олиб кириш учун умумий оғирлиги 30 граммдан ошмайдиган қимматбаҳо металл ва қимматбаҳо тошлардан ясалган бештагача заргарлик буюмларига рухсат берилади. Ўрнатилган мазкур меъёрдан ортиқчасини олиб киришда эса жисмоний шахслар тегишли божхона тўловларини тўлаши талаб этилади.
Бундан ташқари, Адлия вазирлигидан 2004 йил 23 апрелда 1342 рақам билан рўйхатга олинган “Т-6 шаклидаги божхона декларациясини тўлдириш ва расмийлаштириш тартиби тўғрисида”ги Йўриқномага мувофиқ, божхона чегараларини кесиб ўтиш пайтида тўлдириладиган божхона баённомаларининг 5-бандида олиб ўтилаётган қимматбаҳо заргарлик буюмларининг миқдори аниқ кўрсатилиши шарт.
Шунингдек, аэропорт божхоначилари тилла қуймаларининг республикамиз ҳудудидан олиб чиқилишига оид қоидабузарликларни ҳам фош қилишди. Жумладан, Истамбулга йўл олган наманганлик З.Гаппарованинг парвоз олдидан безовталаниши божхоначиларда шубҳа уйғотди. Шундан сўнг аёл холислар иштирокида кўздан кечирилганда, у эгнидаги кийимлари остига яширинча олиб чиқиб кетиш учун қиймати 5 млн. сўмлик, оғирлиги эса 194 гр. бўлган турли шаклдаги қуйма тиллаларни бекитганлиги аниқланди.
Таъкидлаш жоизки, Ўзбекистон Республикаси Президентининг 1997 йил 10 октябрдаги “Товарлар (ишлар, хизматлар) экспортини мувофиқлаштириш бўйича қўшимча чора-тадбирлар тўғрисида”ги 1871-сонли Фармонига мувофиқ республикамиздан тилла ва заргарлик буюмларини экспорт қилиш фақатгина Вазирлар Маҳкамаси кўрсатмасига асосан Ташқи иқтисодий алоқалар, инвестициялар ва савдо вазирлиги томонидан бериладиган лицензия асосида амалга оширилади.
Ҳозирда юқоридаги ҳолатлар юзасидан божхона текширувлари ва суриштирув жараёнлари давом эттирилмоқда.
Рақамларга мурожаат қилсак, жорий йилнинг ўтган 4 ойи давомида Давлат божхона қўмитаси ходимлари томонидан ҳуқуқни муҳофаза қилувчи бошқа идоралар вакиллари билан ҳамкорликда аниқланган 78 та қонунбузарлик ҳолатларида қиймати 1 млрд 122 млн. сўмдан, оғирлиғи эса 24,4 кг.дан ортиқ бўлган тилла ва заргарлик буюмларининг ноқоннуний олиб ўтилишга чек қўйилди.
