Божхона ҳақидаги қонун ҳужжатларига риоя этилишини назорат қилиш, қонун ҳужжатлари бузилиши, жумладан, контрабанданинг олдини олиш, уни аниқлаш ва уларга чек қўйиш божхона ходимининг асосий вазифаларидан ҳисобланади. Бироқ “гуруч ичидаги курмак”лар дилни хира қилади...
44 ёшли М. Каримов ва 32 ёшли Д. Юлдашев Фарғона вилояти Божхона бошқармаси Андархон чегара божхона постининг божхона кўриги ва расмийлаштируви гуруҳи катта инспектори лавозимида ишлашган. Устомонлар 2018 йил 2 май соат 10:00 ларда Андархон божхона пости орқали Тожикистондан Ўзбекистонга жуда кўп миқдордаги сигарета маҳсулотларини В. Баратов бошқарувидаги транспорт воситасида олиб ўтишаётганида, ДХХга қарашли ҳарбий қисм ходимлари уларни пайқаб қолишган. Транспортда умумий нархи 1.143.000.000 сўмга баҳоланган, 2 турдаги жами 184.500 қути сигареталар борлиги аниқланган.
“ЮК КИМНИКИ ЭКАНИНИ АНИҚ БИЛМАЙМАН”
Судланувчи М.Каримов судда айбига тўлиқ иқрор бўлди.
— 2018 йил 1 май куни эрталаб Андархон божхона постидан телефон қилиб, Ўзбекистон тумани ҳокимиятига қишлоқларни асфальтлаштириш бўйича ишчи гуруҳига соат 08:30 ларда боришимни айтишди. У ерда йиғилиш ўтказилди ва туманда асфальт қилинмаган қишлоқ йўлларига шағал тўктириш бўйича топшириқ берилди. 21:00 гача ўша ерда бўлдим.
Пост бошлиғи соат 22:00 да қўнғироқ қилиб постда ходим етишмаётгани сабаб, постга етиб боришимни айтди. Бориб хизматни давом эттирдим. Эртаси куни соат 08:00 ларда олдин мен билан бирга ишлаган Мирзакарим исмли нафақахўр танишим парфюмерия маҳсулотлари ва сигарета маҳсулотларини постдан ўтказишга ёрдам беришимни сўради. Бир киши хориждан 300 долларлик товар олиб келиши мумкинлигини айтди. Сўнг 08:30 ларда “Isuzu” машинаси ҳайдовчиси В. Баратов постга келди. Юкни тезроқ постдан кўриксиз ўтказиш учун постнинг смена бошлиғи катта инспектори Д. Юлдашевга ҳолатни тушунтирдим. Д. Юлдашев бу юкларни божхона назоратидан яшириб ўтказиш учун пломба илиш кераклигини айтди. Ҳайдовчи В. Баратовга катта инспектор Д. Юлдашев қандай илиш кераклигини тушунтирди.
Ҳайдовчи шундан сўнг Тожикистонга пост орқали қайтиб чиқиб кетди. Шу куни соат 10:30 ларда В. Баратов юклари билан постга кириб келганида, катта инспектор Д. Юлдашев ўтказиб юборди. Чегарачилар кўрик ходими транспорт воситасидан гумонланиб, четга олишни сўради. Кўрикдаги чегара ходими ўзининг смена бошлиғини чақирди. Смена бошлиғи ҳайдовчига юк эгасини чақиртиришни айтди. Бир соат оралиғида унга нотаниш бўлган, ўзини юк эгаси Хайрулло, деб таништирган киши расмийлаштириш хонасига кирди.
Чегара смена бошлиғи ҳайдовчи В. Баратов, Ҳасан ҳамда Хайрулло исмли шахсларни ўз хонасига олиб кирди. Соат 14:30 ларда чегара смена бошлиғи В. Баратов, Ҳасан, Хайрулло билан бирга ташқарига чиқишди. Сўнг ДХХ ходимлари, божхона контрабандага қарши кураш бўлими ходимлари ҳамда Андархон божхона пости ходимлари машинани кўздан кечиришди. Шунда юк хонадан жуда кўп миқдорда сигарета маҳсулотлари борлиги аниқланди. Юк кимники эканини аниқ билмайман. Чунки юк божхона постида ушланганидан кейин ҳеч ким “юк меники”, деб келмади. Қилмишимдан пушаймонман.
“МАҲСУЛОТНИНГ БАРЧАСИ СИГАРЕТ ЭКАНИНИ БИЛМАГАНДИМ”
Судланувчи Д. Юлдашев судда айбига тўлиқ иқрор бўлди.
— 2018 йил 1 май куни 09:00 да Андархон божхона постида смена бошлиғи сифатида хизматни бошладим. 2 май соат 07:30 ларда А. Исамиддиновнинг ўрнига М. Каримов сменада иш бошлади. М. Каримов соат 08:00 ларда бир танишини постдан ўтказиш керак бўлган совуни ва оз миқдорда сигарети борлигини айтиб, ўтказишда ёрдам беришимни сўради. Юкларни туширмай, ўтказиб юборишга рози бўлдим. Қандай ўтказиш йўлини сўради, 3-4 кун олдин бир машинадан олиб қолинган, бошқа бир юк учун ишлатилган пломбани беришим, келадиган машинанинг юкхонасини шу пломба билан пломбалашни айтдим. М. Каримов постдан юкни олиб ўтадиган ҳайдовчини постга чақирди. Учаламиз хонага кирганимизда, М. Каримов постдан юкни ўтказадиган ҳайдовчи шу киши эканини айтди. 2018 йил 28 апрелда М. Ҳайдаров томонидан постдан Ўзбекистонга ҳаракатланган транспортдан ечиб олинган ва шу кунгача шкафнинг ичида турган пломбани ҳайдовчига бериб, уни илиш тартибини тушунтирди. Кейин М. Каримов ҳайдовчига божхона постига юк билан кириб келганида чегарачиларнинг саволига қандай жавоб бериш кераклиги, яъни машинанинг ичида атир совун борлиги, юкнинг ҳужжатлари эгасидалигини айтишни, чегара ходимларига қўрқмасдан, дадил жавоб беришни тушунтирди. Сўнг хонадан чиқиб кетдим, бироздан сўнг иккови ҳам чиқиб кетди. Орадан тахминан 45-50 дақиқа ўтганидан сўнг, соат 10:00 лар атрофида Андархон чегара божхона постига “Isuzu” транспорти “навес”ни тагига кирмай, транспортни рўйхатга олиш камерасининг қаршисига қўйган вақтда унинг давлат рақам белгисини кўрдим. Сўнг транспорт божхона кўригидан ўтказиш жойига қўйилди. Ҳайдовчи машина ва ўзига тегишли бўлган ҳужжатларни чегара ходимига рўйхатдан ўтказиш учун берди. Шу вақт ҳайдовчи билан бирга эдим. Чегара ходими машинада нима борлигини сўради. Ҳайдовчи машинада атир совун борлиги, юкхона пломбаланганини маълум қилди. Чегара ходими юкка тегишли ҳужжатларни тақдим этишни талаб қилганида, ҳайдовчи ҳужжатлар юк эгасидалигини айтди. Чегара ходимлари ҳайдовчига юкни эгаси ҳужжатлари билан келганидан кейин транспорт ҳаракатланишига рухсат беришини айтди. Ҳайдовчи кимгадир қўнғироқ қилиб, вазиятни тушунтирди ва чегарачига юкни эгаси келаётганини билдирди. Транспортни божхона постидан ўтказиб юбориш мақсадида чегара ходимига ҳозир тадбиркорларга енгиллик берувчи қонунлар қабул қилингани, пломбаси бор машинани тўхтатиш мумкин эмаслиги, тадбиркор эртага устимиздан шикоят қилиши мумкинлиги ёки автотранспортни пост ҳудудига қайтариб юбориш кераклигини айтдим. Лекин чегара ходими машина шу ерда қолиши, юкни эгаси ҳужжатларни олиб келиши лозимлигини айтди. 1-2 соат вақт ўтгач, бир киши келиб ўзини Хайрулла, деб таништирди, юкни эгаси экани, машинада атир совун борлиги, агар бошқа нарса бўлса юк уники эмаслигини айтди. Соат 16:00 ларда ДХХ Бешариқ тумани бўлими ходимлари етиб келганидан сўнг чегара-божхона ходимлари биргаликда транспорт воситаси юкхонасини очишди. Машинада сигарета борлиги аниқланди. Бироздан сўнг божхона бошқармаси контрабандага қарши курашиш бўлими ходимлари ҳам келиб, ҳолатни расмийлаштиришди. Соат 20:00 ларда тамаки юкланган машина, ҳайдовчи В. Баратов, машинанинг ҳақиқий эгаси Ҳасан исмли киши, ўзини Хайрулла, деб таништирган кишини божхона бошқармасига олиб кетишди. М. Каримов юкни ноқонуний ўтказишдаги ёрдами учун манфаатдор эканини айтмаганди. Танишимнинг юки, дегани учун ёрдам қилмоқчи бўлгандим, совун ва сигарета маҳсулоти олиб ўтилади, деб ўйлагандим. Маҳсулотнинг барчаси сигарета экани ва кимга тегишлилигини билмагандим. Қилмишимдан пушаймонман.
Фаррух АБДУРАИМОВ, жиноят ишлари бўйича Фарғона тумани суди раиси:
— М. Каримов ва Д. Юлдашевга Жиноят кодексининг 182-моддаси 2-қисмининг “а, г” бандлари билан 45-модда қўлланилиб, 3 йил муддатга божхона идораларида ишлаш ҳуқуқидан маҳрум этилиб, энг кам ойлик иш ҳақининг 450 баравари миқдорида, яъни 77.508.000 сўм жарима жазоси тайинланди.
Садоқат АЛЛАБЕРГАНОВА, журналист
