Dunyoda qasi mamlakatda eng yuqori maosh beriladi?

Doimiy yashash uchun yangi vatan yoki mamlakatni tanlashda o`sha hudud fuqarolarining farovonlik darajasini bilish juda muhimdir. Dunyodagi o`rtacha ish haqi qisman sodir bo`layotgan voqealarning mohiyatini aks ettiradi. Xo`sh, dunyo mamlakatlarida o`rtacha maosh qanchani tashkil qiladi? Ular fuqarolarining yaxshi sharoitda yashashlariga etarlimi? Turkum materiallarimizning navbatdagi sonida dunyo mamlakatlarida o`rtacha maosh qanchani tashkil qilishi bo`yicha ma`lumotlarni taqdim etamiz. 

Xalqaro Mehnat Tashkiloti muntazam ravishda o`rtacha ish haqi bo`yicha qaysi davlatlar reytingini tuzadi va e`lon qiladi. Bir kishining bir oylik o`rtacha daromadi qanchalik yuqori bo`lsa, reytingdagi chiziq shunchalik yuqori bo`ladi.

Iqtisodiyoti kuchli va barqaror yoki mu­vaf­faqiyat­li rivojlanayotgan dunyoning 70 dan ortiq mamlakatlarida vaziyat o`rganilmoqda.

1-o`rin. ShVEYSARIYa 

Evropaning qoq markazida joylashgan mamlakat fuqarolar erkinligi, turmush darajasining yuqoriligi, hukumat shaffofligi va inson taraqqiyoti bilan haqli ravishda faxrlanadi. Bu erda farmasevtika, musiqiy asboblar, maxsus kimyo sanoati va aniq o`lchov uskunalarini ishlab chiqishda yuqori  o`rinlarda turadigan mamlakat hisoblanadi. Shveysariya fuqarosi haftasiga o`rtacha 35 soat ishlaydi. Biroq ular mehnat samaradorligi yuqoriligi sababli yillik daromadi ham shunga yarasha. Deylik, mamlakatda o`rtacha oylik maosh 6244 dollarni tashkil qiladi. Yillik daromad esa 74 928 dollar. Albatta, soliqlar hisoblanganda bu raqamlar sezilarli darajada kamayadi.

2-o`rin. DANIYa

Daniyada ayniqsa, eng mashhur shaharlari — Kopengagen va Orxusda yashash juda qimmatga tushadi. Biroq maoshlarning yuqoriligi mamlakatdagi bunday baland yashash xarajatlarini qoplay oladi, deyish mumkin. Daniyada o`rtacha ish haqining eng yuqori miqdori 6192 dollarni tashkil etadi. Jumladan, shifokorlar, o`qituvchilar, muhandislar, bank xodimlari, jurnalistlar kabi sohalarga yuqori maosh beriladi. Mamlakatda yillik daromad 74 304 dollar bo`lib, yaxshi yashash uchun etadi. 

3-o`rin. LYuKSEMBURG

Evropaning eng boy mamlakatlaridan biri bo`lgan Lyuksemburgda kimyo sanoati, rezina, sanoat mashinasozligi, po`lat va moliyaviy xizmatlar eksporti bo`yicha yuqori o`rinlarni egallaydi. Bu erda har bir soha vakili ish soatidan kelib chiqib, yuqori maoshga ega bo`ladi. To`g`ri, soliqlar ham birmuncha mablag`ni tashkil qiladi. Shunga qaramay, yashash tarziga to`siq bo`lmaydi. E`tiborlisi shundaki, mamlakat fuqarolari soliq hisobidan umumiy sog`liq sug`urtasi va bepul ta`limga ega bo`lishadi. Deylik, Lyuksemburgda o`rtacha maosh oyiga 5854 dollarni, yillik daromad 70 240 dollarni tashkil etadi. 

4-o`rin. NORVEGIYa

Norvegiyada neft, minerallar, baliqchilik va suv energetikasi bo`yicha etakchi o`rinda turadi. Umumiy salomatlik sug`urtasi va oliy ta`lim Norvegiyaning barcha fuqarolariga bir xil joriy qilinadi. Bu maqsadlarga 37 foizlik soliqdan tushadigan daromadlardan sarflanadi. Shunday bo`lishiga qaramay, yuqori maosh berilishi sababli, soliqlar fuqarolarni xavotirga soladi. Lekin Norvegiyaga ishlash uchun keladigan migrantlar ham ko`pchilikni tashkil qiladi. Har bir sohada ish yuritadigan migrant ish haqidan kelib chiqib, yuqori maoshga ega bo`ladi. Aytaylik, norvegiyaliklarning yillik daromadi 65 400 dollar. 

5-o`rin. ISLANDIYa

Sovuq o`lkalardan biri bo`lgan Islandiya ham har tomonlama rivojlangan va o`z ehtiyojlarini qop­lay oladigan mamlakat. Bu erda umumiy salomatlik sug`urtasi va oliy ta`limga yuqori darajada bo`lib, bepul imkoniyatlar taqdim qilinadi. O`qituvchi, shifokor, bank xodimi, menejer, muhandis kabi sohalarning o`rtacha maosh ancha balandligi ko`zga tashlanmoqda. Islandiyada yillik daromad 65 232 dollar ekanini ko`rish mumkin. 

6-o`rin: GERMANIYa

Germaniya so`zsiz Evropaning faxri hisoblanadi. U mintaqaning iqtisodiy jihatdan eng rivojlangan mamlakati. Mamlakat fuqarolari juda katta miqdorda soliq to`laydi. Aytaylik, maosh­larning 49,8 foizi hukumat jamg`armalariga o`tadi. Natijada barcha darajadagi tibbiy yordam va ta`lim bepul. Deylik, Germaniyada shifokorlar yillik daromadi 51 252 dollarni tashkil qiladi. Muhandis, bank xodimlariniki bundan biroz kamroq. 

7-o`rin: YaPONIYa

Yaponiya dunyoning eng rivoj­langan mamlakatlaridan biri. Shuning­dek, yapon xalqi juda mehnatkash ekanligi bilan ham boshqa millatlardan ajralib turadi.  Ya`ni ko`p ishlash ularda odat tusiga kirgan.  Yaponiyalik ishchilar yiliga o`rtacha 47 876 dollar maosh oladi.  Bu degani, oyiga taxminan 3900 AQSh dollari. Albatta, soliqlar ushlab qolinganda, raqamlar ancha pasayadi.

8-o`rin: AQSh

Amerika mahsulotlarni import-eksport qilishda dunyoda birinchi va ikkinchi o`rinda turadi. Mamlakatda soliq ham o`ziga yarasha — 31,6 foizni tashkil etadi. Ajablanarlisi shundaki, aksar mamlakatlardan farqli ravishda sog`liq sug`urtasiga ega bo`lishmaydi. Bu erda yillik daromad miqdori 47 052 dollarni tashkil etadi. Soliqlar ushlab qolinsa, bu raqamlar 41 400 dollarni tashkil qiladi. 

9-o`rin. AVSTRALIYa

Avstraliya iqtisodiy qudratga ega davlatlardan biridir. Mamlakat neft, minerallar va oziq-ovqat mahsulotlarini eksport qiladi. Avs­traliyalik esa daromadining 27,7 foizini soliq sifatida davlatga to`laydi. Buning evaziga bepul tibbiy xizmat va ta`limga ega bo`ladi. Haftasiga 36 soat ishlagan fuqaro yiliga 40 125 dollar maosh oladi.

QOLGAN MAMLAKATLARDA VAZIYaT QANDAY?

Ma`lumot uchun: ko`rsatilgan raqamlar soliqlarsiz ko`rsatilgan.

Izzat ABDUVAHOBOV tayyorladi