Ma`lumki, autizm — ruhiyatning buzilishi bilan bog`liq holat. Ushbu tashxis qo`yilgan jajji bemorlar tashqi olam, atrofdagilar bilan muloqot qilishni istamaydi. Yolg`izlikni xush ko`radi. Bir xil xatti-harakat va so`zlarni takrorlaydi.
Autizmga chalingan bola o`z olamida yashaydi. Fikrlashi boshqalarnikiga o`xshamaydi. Ularning xatti-harakatlarida hissiy kechinmalar asosiy o`rin tutadi.
Qayd etilishicha, kasallik ko`p hollarda 3 yoshgacha bo`lgan bolalarda paydo bo`ladi. Ammo uning ilk belgilarini aksariyat ota-onalar o`z vaqtida payqay olmaydi. Yaqqolroq alomatlar esa 2-3 yoshli bemorlarda ko`zga tashlanishi ehtimoli yuqori.
Autizmning ilk bosqichlarida bola ota-onaning ayrim harakatlariga javob qaytarmaydi. Atrofdagi odamlar, qarindosh-urug`lar, ularning farzandlari bilan do`stona va iliq munosabatlar o`rnata olmaydi. Jonsiz buyumlar va odamlarga ham bir xil munosabatda bo`ladi.
Kasallikka xos asosiy simptomlardan yana biri bemor bolalarning o`zgalar ko`zlariga tik qaray olmasligidir. Bunday holatda ular nigohlarini olib qochishga harakat qilishadi.
Nutqdagi nuqsonlar, intellektual o`yinlarni o`ynay olmaslik, uyqu buzilishlari, tajovuzkorlikka moyillik va qo`rquv ham autizm belgilari bo`lishi mumkin.
AQShning Vashington universiteti olimlari tomonidan bolalarda uchraydigan autizm kasalligiga erta tashxis qo`yish imkonini beruvchi maxsus ko`z testi ishlab chiqildi.
“Ushbu xastalikka chalingan bolalarga tibbiy amaliyotda taxminan 4 yoshligida aniq tashxis qo`yiladi", — deydi AQShda o`tkazilgan yuqoridagi tadqiqot rahbari Jorjina Linch.
— Lekin bu ancha kech muddat. Vaholanki, bunday bemorlarda 18-24 oyligidayoq tegishli muolajalar boshlansa, ularning sog`lom hayotga qaytishi oson kechadi”.
Tadqiqot mualliflari tomonidan ishlab chiqilgan sinov testlari juda sodda. Uni hatto uy sharoitida ham bajarish mumkin. Buning uchun bolaning yorug`likka bo`lgan munosabati kuzatib borilsa, kifoya.
Masalan, qorachiqlar odatda yorug` muhitda kengayadi. Nur kamroq tushadigan sharoitda esa yana o`z holiga qaytadi. Yuqoridagi testni bajarishda ushbu jarayonning sodir bo`lish tezligini baholash muhim.
Olimlarning izohlashicha, bu refleks autizm tashxisi qo`yilgan bolalarda sekinroq kechadi va qorachiqlarning asl hajmiga qaytishi uchun ko`proq vaqt talab etiladi.
