— Homiladorlikning beshinchi oyidaman. Oxirgi paytlarda juda yig`loki bo`lganman, bo`lar-bo`lmasga yiglayveraman, asabiylashaveraman. Maslahat bering, nima qilay?
D.Toshkent shahri
Statistika bo`yicha homilador ayollarning qariyb 20 foizi engil yoki o`rta darajadagi depressiyaga moyil bo`lishadi. Xo`sh, homiladorlikda depressiyaga nima sabab bo`ladi? Uning bo`lajak ona va tug`ilajak bola salomatligiga qanday ta`siri bor? Depressiyadan qututish uchun nima qilish kerak? 9 oylik baxt og`ushida yurgan bo`lajak onalar bularni bilib qo`ysalar foydadan xoli bo`lmaydi. Chunki «raqib»ni engish uchun uni o`rganish nechog`lik muhimligi bor gap. Savollarga esa oliy toifali shifokor-ginekolog Muborak PIRIMQULOVA javob beradi.
Homiladorlik davridagi depressiya — salomatlikning shunday holatiki, unga bee`tibor qarash homiladorlikning ko`ngildagidek kechishi va homilaning normal rivojlanishiga ham ta`sir ko`rsatadi. Ya`ni ham ona, ham tug`ilajak bola uchun u yoki bu asoratlarni keltirib chiqaradi. Ko`ngilga taskin beradigan jihati shundaki, homiladorlikdagi depressiyani davolash va «jilovlash»ning imkoni bor.
Sabablari
- Munosabatlardagi muammolar;
- stressli vaziyatlar;
- haqorat yoki jarohat;
- ortiqcha e`tibor;
- ko`ngilsizliklarga oldindan o`zini tayyorlash;
- jismoniy o`zgarishlardan qo`rqish;
- bolani tarbiyalash bilan bog`liq moliyaviy chiqimlar;
- yonida turmush o`rtog`ining bo`lmasligi;
- homiladorlik bilan bog`liq asoratlar;
- rejalashtirilmagan, kutilmagan homiladorlik.
Xullas, bo`lajak onalarda depressiya yuzaga kelish sababi homiladorlik davrida miya tarkibini o`zgartiradigan gormonal muvozanatning buzilishi bilan izohlanadi. Lekin homiladorlarda depressiya yuzaga kelishiga nima sabab bo`lishidan qat`i nazar, unga «taslim bo`lish» mumkin emas!
Alomatlari
Depressiya holati turli salbiy hislar bilan namoyon bo`luvchi ruhiy-hissiy kechinmalar bilan bog`liq. Bu quyidagi belgilarda namoyon bo`ladi:
- lanjlik;
- o`zi va tug`ilajak farzandi uchun muntazam qo`rquv his qilish;
- injiqlik;
- toliqish;
- g`amginlik;
- xavotir;
- uyqusizlik yoki odatdagidan ko`ra ko`proq uxlash istagi;
- jizzakilik;
- qiziqishning so`nishi;
- ishtaha yo`qolishi yoki haddan ortiq eyish;
- diqqatni jamlay olmaslik;
- o`ziga bo`lgan bahoning tushib ketishi;
- umidsizlik;
- aybdorlik hissi;
- yig`loqilik.
Uzoq vaqt bunday holatda bo`lish ayolning o`zi uchun ham, homilasiga ham salbiy ta`sir ko`rsatadi. Axir bolaning rivojlanishida hissiyot va kechinmalarning ham muhim o`rni bor. Ular hatto bolaning tug`ilgandan keyingi rivojida ham ahamiyatli.
Qanday qutulish mumkin?
1. Agar homilador ayol toliqayotgan bo`lsa ham shunday hol kuzatiladi. Shunday paytda ba`zan homilador ayol iqlim almashtirishi unga ijobiy ta`sir ko`rsatadi. Biror dam olish maskaniga borish, biror hafta onasinikiga yoki boshqa yaqinlariga mehmonga yuborish ham foyda keltiradi. Shunda uning asablari tinchlanadi.
2. Yaqinlarining munosabatini o`zgartirishi ham foydali. Bo`lajak onaga qaynonasi, turmush o`rtog`i va boshqa yaqinlari har doimgidan ko`ra shirinso`z, e`tiborli, mehrli bo`lishlari lozim.
3. Magne va yod etishmaganda ham homilador ayolda depressiya kuzatiladi. Shuning uchun shifokor bilan maslahatlashgan holda muntazam Magne V6 va yodid 200 qabul qilish o`rinli.
4. Homilador ayolda depressiya ikki haftadan ko`p vaqt davom etaversa, albatta davolovchi shifokorga murojaat qilish lozim. U tegishli tekshiruvlarni belgilaydi. Agar tekshiruvlar hech qanday somatik patologiyani tasdiqlamasa, shifokor parhez yozib berishi, muayyan jismoniy mashqlar belgilashi (masalan, suzish yoki yoga bilan shug`ullanish), e`tiborni tug`uruqqa tayyorgarlik jarayoniga qaratishni tavsiya etadi.
5. Agar yuqorida ko`rsatilgan choralar kutilgan samarani bermasa, antidepressantlar yoki psixoterapiya yordamida davolash taklif etiladi. Antidepressantlar yozib berish — eng oxirgi chora.
6. Psixoterapiya ayollarga zararli dorilar qabulisiz, ijobiy maslahatlar berish orqali homiladorlikda depressiyani yuzaga keltiradigan omillarni bartaraf etadi. O`zini tutish borasidagi bu terapiya orqali ayol hayotidagi stress darajasini pasaytirishga e`tibor qaratiladi.
7. Agar homilador ayolning turmush o`rtog`i yonida bo`lmasa, o`ziga, o`z kuchi va muvaffaqiyatiga bo`lgan ishonchni oshirishga harakat qilinadi.
8. Shuningdek, parhezli o`zgarishlar va huzur baxsh etadigan biror yangi yumush bilan mashg`ul bo`lish ham depressiyani davolashda katta ahamiyat kasb etadi.
Oldini olishning iloji bormi?
Albatta bor! Homiladorlikni rejalashtirish va homiladorlikkacha qo`shimcha parvarish, tayyorgarliklar depressiya boshlanishi «imkoniyati»ni kamaytirishga qodir. Ya`ni ayol homiladorlikkacha bo`lgan paytda bu davrda depressiya ham bo`lishi mumkinligi, u boshlansa, nima qilish kerakligini bilib olsa, o`zini turli o`zgarishlarga tayyor his etsa, ko`ngilsizliklarning oldi olinadi. Oila a`zolarining qo`llab-quvvatlashi, muntazam mashqlar, meditasiyalar, ozuqaviy va sog`lom ovqatlanish yordamida homiladorlik davridagi depressiya xavfini kamaytirish mumkin.
Bo`lajak onaning yaqinlariga tavsiyalar:
buni bilishingiz shart!
Chunki agar homilador ayol asabiylashaversa, unda depressiya davom etaversa, bu tug`ilajak bolaga ham salbiy ta`sir ko`rsatadi. Ayol homiladorligida Depressiyadan aziyat cheksa, bola asabiy, jizzaki bo`lib tug`iladi. Shuning uchun bo`lajak onaning qaynonasi, turmush o`rtog`i va barcha yaqinlari quyidagi tavsiyalarga amal qiling:
- uni avaylang;
- hatto o`zi ham tushunmayotgan erkaliklariga sabrli bo`ling;
- imkon qadar e`tiborli bo`lib, mehr Bering;
- shirin so`zlaringizni ayamang;
- farzandlari homilador ayolga farzandlari injiqlik qilavermasligini ta`minlang.
Xullas, muammoning echimi homilador ayol atrofidagi insonlarga, ularning munosabatiga bog`liq
Nilufar tayyorladi