Ayni paytda “O`zbekkino” milliy agentligi faoliyatida tub burilish yasalmoqda. Buni nafaqat kinematografiya, balki animasiya, hujjatli filmlar, sohada kadrlar siyosati, modernizasiya jarayonlarida yaqqol kuzatish mumkin. Sohadagi yangiliklar, ko`pchilikning diqqat-e`tiborini o`ziga qaratgan muhim voqealar, yurtimiz va xorijlik kinoijodkorlar o`rtasidagi hamkorlik, erishilayotgan yutuqlar yurtimizda kino san`ati yangi bosqichga ko`tarilayotganidan dalolat bermoqda.
KINO SAN`ATMI, SANOATMI YoKI SIYoSAT?
Tahlil qilib ko`radigan bo`lsak, zamon talabiga javob beradigan kino mahsuloti bu savollarning barchasiga “labbay” deb javob berishi kerak. Negaki kino san`at asari darajasida bo`lsagina tomoshabin qalbini zabt etadi. Sifat jihatidan bozor talabiga muvofiq mahsulot bo`lolsa, u, albatta, sanoatdir. Millat qadr-qimmatini targ`ib qilib, omma tafakkuriga mafkura va axloq sifatlarini singdirishga xizmat qilsa, demak u siyosat.
Ayni kunlarda katta shov-shuvlarga sabab bo`layotgan “Qo`qon shamoli” filmi taqdimotiga yaqin turgan bo`lsak, ulug` jadidchi bobomiz Abdulla Avloniy hayoti va ijodiga bag`ishlangan “Avloniy” filmi ham tayyor bo`lish arafasida. Hozirgi kunda filmning montaj ishlari olib borilmoqda.
Ta`limdagi korrupsiyani o`zida aks ettirgan “Birinchi avgust” filmi ham ushbu mavsumda estafetaning dastlabki qatorlarida taqdim etiladi.
“QO`QON ShAMOLI”DAN BEBAHRA QOLMANG
(Film premerasi 14 noyabrda bo`lib o`tadi)
“Qo`qon shamoli” filmi tarix qatlaridagi bizga ma`lum va noma`lum sir-asrorlardan, xususan unda III asr avvalgi Qo`qon xonligining eng yorqin va ziddiyatli davri – Nodirabegim va Amir Umarxon zamonasi haqida hikoya qiladi.
Taxtu saltanat har doim fitnalar va fojialar makoni bo`lgan. Filmda ana shunday fitnalardan biri fosh qilinadi, ya`ni Amir Umarxonning taxtga o`tirishi tafsilotlari tamoman boshqacha rakursda ochib beriladi. Tarixda shu paytgacha Umarxon akasi Olimxonni o`ldirib, taxtga o`tirgan, keyin esa murg`ak jiyani Shohrux mirzoning ham hayotiga nuqta qo`yib, taxtni da`vogarlardan xoli qilgan, degan qarashlar mavjud. Ammo film ijodkorlari yangicha yondashuv va epizodlar orqali Umarxonni oqlashga harakat qilishadi.
“AVLONIY” YaRATGAN MAKTAB
(Film premerasi 26 noyabrda bo`lib o`tadi)
– Filmga O`zbekiston xalq yozuvchisi Tohir Malikning «Qaldirg`och» qissasi badiiy asos qilib olindi, – deydi film rejissyori Muzaffar ERKINOV. – Ssenariy ustida olti oy bosh qotirdik. Bu vaqt oralig`ida Tohir Malikning xonadoni o`z uyimizdek bo`lib qoldi. Abdulla Avloniy Afg`onistonga sayohatini kundaligiga kunma-kun yozib borgan ekan. Bu nodir qo`lyozma bizga real voqealarni tasavvur qilish, qissadagi to`qimalar bilan solishtirish, qahramon ruhiyatini yaxshiroq anglashga imkon berdi. “Qayga borsang g`olibi mag`lubni aylar poymol, Marhabo, ey hurriyat, sandan muruvvat ko`rmadim”, deya hayqirgan Abdulla Avloniyning ko`ngildan ko`chirmalarini o`qirkanman, ko`z oldimda siyosatning chirkin hiylalariga aldangan oqko`ngil inson siymosi gavdalanardi.
Abdulla Avloniy 1917 yildagi oktyabr inqilobini o`zgacha umid va xayrixohlik bilan qarshi oldi. Yangi tuzumga ishondi, maqtovlar bitdi, bu hayajonlar she`ru maqolalarga aylandi. Kommunistlarni “mazlumlarni qo`llab-quvvatlovchi”, “xalqni ma`rifatga boshlovchi” deb o`yladi. Hokimiyatning azaliy qurolsiz quroli – va`dalarga aldandi. Mazlumlar hayoti o`zgarmadi, erishilgan hurriyat esa millat uchun mag`lubiyatga aylandi. Aynan mana shu kezlari Avloniy kechirgan og`riqlar, azobli ichki kurash filmga ham ko`chirildi.
“BIRINChI AVGUST” – TA`LIMDAGI KORRUPSIYa HAQIDA
(Film premerasi 6 dekabrda bo`lib o`tadi)
Rejissyor Abduvohid G`anievning “Birinchi avgust” filmi tez kunlarda tomoshabinlarga taqdim etiladi. Filmni ko`rishga arziydigan jihatlari ko`p. Xususan kartina ta`limdagi korrupsiya ochib berilgan ilk filmdir. Unda talabaning oliy ta`lim dargohiga qo`ygan ilk qadamidayoq ko`zbo`yamachilik va adolatsizlik manzarasini ko`rishi, buning ta`siri tufayli kelgusi hayotida “Qush uyasida ko`rganini qiladi” qabilida ish tutishi tasvirlanadi.
Darhaqiqat biz odamlar bilan suhbatda “Test sinovlari o`yin bo`ldi”, “paravoz”, “bunker”, “tanka” kabi gaplarni ko`p eshitganmiz. “Birinchi avgust” filmida aynan test jarayonlarining qay darajada o`yin bo`lishi va bu o`yinlarning tepasida turgan kimsalar fosh qilinadi.
Filmda barcha zamonlar va davrlarda o`lmas mavzu hisoblangan muhabbat mavzusi ham alohida o`rin tutadi. Bu mavzu bosh qahramonlar Yigitali Mamajonov va Feruza Yusupova qahramonlari o`rtasidagi munosabatlarda namoyon bo`ladi.
Ushbu filmda Yigitali Mamajonovni oliy o`quv yurtlariga kirish testlarida "paravoz" vazifasini bajaruvchi xojatbaror "abiturient" obrazida ko`ramiz.
Xullas xorij kinosi ekranlarimizni ishg`ol qilib ulgurgan, bemalol o`z siyosatini yurgizayotgan bir paytda yangi taqdim qilinayotgan kartinalarni xalqimiz intizorlik bilan kutmoqda. Kelgusida ekranlarni ishg`ol qilgan xorij kinolariga raqobatbardosh milliy kinoasarlar yaratilib, ichki va tashqi kino bozoridan munosib o`rin olishiga umid va ishonch bor.
Manzura BEKJONOVA
