Аввал хабар қилганимиздек, 22-24 июль кунлари Самарқанд шаҳрида Ўзбекистон маданий меросини сақлаш, ўрганиш ва оммалаштириш бўйича Бутунжаҳон жамиятининг VI Конгресси бўлиб ўтди. Унда дунёнинг мамлакатидан 350 нафардант ортиқ олимлар, мутахассислар, ОАВ вакиллари иштирок этди. Хусусан Тожикистон Республикасидан бир қатор олимлар ва журналистлар таклиф этилди.
Бутунжаҳон жамияти бошқаруви раиси Фирдавс Абдухолиқов қўшни мамлакатдан ташриф буюрган олимлар билан мулоқот қилди. Тожикистонлик олимлар суҳбат асносида мамлакатнинг музейлари, кутубхоналари, олий таълим муассасаларида Ўзбекистон билан боғлиқ жуда кўплаб осори атиқалар мавжудлигини таъкидлашди.
Маълумки, ўзбек ва тожик халқлари асрлар давомида битта минтақада, ёнма-ён, аҳил-иноқ ҳаёт кечириб келишган. Шу боис, уларнинг маданияти, ҳаёт тарзи, урф-одатларидаги фарқлар деярли кўзга ташланмайди. Жуда кўп маданий мерос намуналар ҳатто халқаро миқёсда халқларимизнинг муштарак мероси сифатида эътироф этилган. Наврўз байрами, Шашмақом, палов оши сингари қадриятларимиз ўзбек ва тожик халқлари номоддий маданий мероси сифатида ЮНЕСКО рўйхатига киргани ҳам шундан далолат беради.
Айни пайтда тожикистонлик таниқли олим, филология фанлари доктори. Фанлар академиясининг Индира Ганди номидаги кутубхонаси директори Шодимуҳаммад Сўфизода айни пайтда “Ўзбекистон маданий мероси жаҳон тўпламларида” туркумидан Тожикистонда сақланаётган Ўзбекистонга оид қўлёзмалар устида иш олиб бормоқда.
“Тожикистон фондларида туркий тилдаги китоблар билан бирга Самарқанд. Бухоро, Қўқон, Хива, Тошкент шаҳарларида кўчирилган, форс-тожик тилидаги минглаб қўлёзмалар сақланади, - дейди Шодимуҳаммад Сўфизода. – Бу асарлар ҳар икки халқнинг бебаҳо хазинаси саналади. Уларнинг аксарияти ҳали етарлича ўрганилмаган. Мазкур лойиҳа ана шу улкан бойликни ўрганиш ва тарғиб қилишда катта аҳамият касб этади”.
“Кутубхонасида эски ўзбек тилидаги ўнлаб қўлёзмалар мавжуд, - дейди Тожикистон Миллий кутубхонаси директори Жумахон Хол Файзализода. - Хусусан, Ҳазрат Навоийнинг ҳаётлик пайтида кўчирилган девонлари, Сўфи Оллоёрнинг “Саботул-ожизин”, Хиромийнинг “Баҳром ва Гуландом” манзумалари, Султонхон Адо девонининг нодир нусхалари сақланмоқда. Ушбу нодир асарларни тадқиқ этишда Бутунжаҳон жамияти олимлари билан ҳамкорлик қилишга тайёрмиз”.
Тожик олимлари билан музокаралар асносида Душанбеда Соҳибқирон Амир Темур ҳақида эски ўзбек тилида бундан тўрт аср аввал битилган нодир қўлёзма ҳам борлиги маълум қилинди. Келгусида ана шундай асарларнинг факсимил нусхаларини чоп этиш, бугунги алифбода нашр қилиш юзасидан ҳам фикр алмашилди.
