Ўзбекистоннинг туман ва шаҳарлари 2023 йил 1 январдан 5 тоифага бўлинган бўлиб, у ерларда жойлашган корхоналарга солиқ имтиёзлари ва субсидиялар қўлланилади. Бу ҳақдаги фармон Президент томонидан 2022 йил 30 декабрда имзоланди.
Шаҳар ва туманларнинг тоифаларга бўлиниши билан ушбу фармоннинг 1-иловасида танишиш мумкин.
Ҳужжат "ҳудудлар ўртасидаги иқтисодий тенгсизликни камайтириш, туман ва шаҳарларни ривожлантиришга янгича ёндашувларни жорий этиш мақсадида" қабул қилинди.
Хусусан, 2023 йил 1 январдан 2026 йил 1 январгача бўлган даврда табақалаштирилган солиққа тортиш тартиби жорий этилади, унга мувофиқ:
а) 5-тоифага кирувчи ҳудудларда рўйхатдан ўтган ва фаолият юритаётган тадбиркорлик субъектлари (йирик солиқ тўловчилар, доимий фаолият кўрсатувчи муассасалар, бюджет ташкилотлари ва давлат корхоналари, шунингдек, устав капиталида (капиталида) давлат улуши 50 фоиз бўлган юридик шахслар бундан мустасно) тўлайди:
- фойда солиғи, айланма солиғи ва ижтимоий солиқ — 1 фоиз солиқ ставкаси бўйича;
- юридик шахсларнинг мол-мулкига солинадиган солиқ ва юридик шахслардан ер солиғи — ушбу солиқлар бўйича ҳисобланган сумманинг 1 фоизи миқдорида солиқ ставкаси бўйича;
б) 5-тоифага кирувчи ҳудудларда рўйхатдан ўтган ва фаолият юритаётган якка тартибдаги тадбиркорлар қатъий белгиланган миқдорда жисмоний шахслардан олинадиган даромад солиғини тўлашдан озод қилинади;
в) 4-тоифага кирувчи ҳудудларда рўйхатдан ўтган ва фаолият юритаётган тадбиркорлик субъектлари учун (йирик солиқ тўловчилар, доимий фаолият юритувчи муассасалар, бюджет ташкилотлари ва давлат корхоналари, шунингдек, устав капиталида (капиталида) давлат улуши 50 фоиз бўлган юридик шахслар бундан мустасно) қўшилган қиймат солиғининг базавий солиқ ставкаси 3 фоиз миқдорида белгиланади. Шу билан бирга, қонун ҳужжатларида назарда тутилган ҳолларда ушбу солиқ бўйича пасайтирилган солиқ ставкалари сақланиб қолади;
д) Қорақалпоғистон Жўқорғи Кенгеси ва вилоятлар Халқ депутатлари кенгашларига 4-тоифага кирувчи соҳалар бўйича пасайтириш коэффитциентларини жорий этиш ҳуқуқи берилади:
- Солиқ кодексида белгиланган юридик шахсларнинг мол-мулкига солинадиган солиқнинг ва юридик шахслардан олинадиган ер солиғининг энг кам миқдори — 0,3 гача;
- якка тартибдаги тадбиркорлар учун қатъий белгиланган миқдорда шахсий даромад солиғи — 0,5 гача.
2023 йил 1 январдан бошлаб Тадбиркорликни қўллаб-қувватлаш давлат жамғармаси томонидан:
а) умумий белгиланган шартлар доирасида 4 ва 5-тоифаларга кирувчи ҳудудларда рўйхатдан ўтган ва фаолият юритувчи кичик тадбиркорлик субъектлари:
- тижорат банкларининг кредитлари ва лизинги бўйича фоиз ставкасининг асосий ставкадан ошадиган, лекин Марказий банкнинг асосий ставкасининг 40 фоизидан ортиқ бўлмаган қисмини қоплаш учун компенсация;
- тижорат банклари кредитлари суммасининг 75 фоизигача, лекин 2,5 миллиард сўмдан ортиқ бўлмаган миқдорда кафиллик;
б) таваккалчилик даражасидан келиб чиққан ҳолда, кичик тадбиркорлик субъектлари учун ушбу жамғарманинг улар томонидан илгари олинган кредитлар бўйича фойдаланилган кафолатларидан қатъи назар, муайян умумий миқдорлар ва шартлар доирасида қўшимча кредитлар бўйича кафолат.
Шунингдек, аҳоли ва тадбиркорларга бериладиган субсидиялар миқдорини ошириш, туман ва шаҳарлар тоифалари бўйича тадбиркорлик чора-тадбирлари ҳам тасдиқланди. Улар фармоннинг 2 ва 3-иловаларида келтирилган.
Фармонга кўра, барча турдаги субсидиялар «2+1» тамойили бўйича амалга оширилади: улар дастлабки икки йилда берилади ва агар ушбу субсидияларни баҳолаш натижаларига кўра уларнинг самарадорлик кўрсаткичлари ижобий деб эътироф этилса, уларнинг амал қилиш муддати қўшимча бир йилга узайтирилади.
Муддати белгиланмаган субсидиялар 2025 йил 1 январгача жорий қилинган деб тан олинади.
Фармонда қайд этилишича, субсидиялар қуйидаги ҳолларда Марказий банкнинг асосий ставкаси бўйича ушбу субсидиялар берилган кундан эътиборан ҳисобланган фоизлар (пенялар) билан уларни олувчилардан қайтарилиши керак:
- берилган субсидиялардан нотўғри фойдаланиш;
- субсидияларни қўллаш шартларига риоя қилмаслик;
- субсидиялар олиш учун сохта ҳужжатлар тақдим этиш.
Шу билан бирга, ҳисобланган фоизлар (пеня) миқдори берилган субсидия миқдорининг ярмидан ошмаслиги керак.
