2025 йилнинг 1 сентябрь куни Хитойнинг Тяньцзинь шаҳрида бўлиб ўтган Шанхай Ҳамкорлик Ташкилоти саммитида Ҳиндистон Бош вазири Нарендра Модининг Россия Президенти Владимир Путин ва Хитой раҳбари Си Цзиньпин билан ёнма-ён тушган суратлари Ҳиндистон ташқи сиёсатидаги бурилишни очиқ кўрсатиб берди.
Дональд Трамп АҚШ президентлигига қайтгач, Ҳиндистон билан алоқаларда салбий ўзгаришлар юз берди. Трамп ҳукумати Ҳиндистон маҳсулотларига 50 фоизлик бож солиғи жорий қилган ва Янги Деҳлини арзон рус нефтини сотиб олаётгани учун танқид қилган. Бу орада Трамп ўз эътиборини Хитой билан савдо келишувларига қаратган.
Шу фонда Моди АҚШ босими остида эмаслигини, балки ўзининг "стратегик автономия" сиёсатини давом эттираётганини намоён қилмоқда. Хусусан, у Россия билан алоқаларни мустаҳкамлашга ҳаракат қилмоқда ва Хитой билан аввалги йиллардаги кескинликларга қарамай, музокараларга очиқлигини кўрсатмоқда.
Трамп ва Ҳиндистон ўртасидаги совуқлик сабаблари:
- Тижорий босимлар: Трамп Ҳиндистон билан савдо мувозанатини танқид қилиб, божхона тўловларини оширди.
- Геосиёсий зиддиятлар: Трампнинг Покистон билан яқинлашуви ва бу мамлакатга нисбатан илиқ баёнотлари Ҳиндистонда норозилик уйғотди.
- Хитойга нисбатан келишув истаги: Трамп Хитой билан муҳим савдо келишуви имзолашга уринаётган бир пайтда, Қуад (Ҳиндистон, АҚШ, Япония, Австралия) хавфсизлик альянсини четга сурмоқда.
Ҳиндистоннинг жавоби:
- Моди СCО саммитига қатнашиб, Россия ва Хитой билан сиёсий яқинлик сигналини берди.
- Ҳиндистон ҳукуматининг фикрича, АҚШнинг сўнгги сиёсати бир томонлама ва адолатсиз.
- Трампнинг Ҳиндистонга нисбатан танқидларига жавобан Деҳли ўзига янги стратегик йўналишлар излаяпти.
Трамп даврида АҚШ-Ҳиндистон алоқалари муаммоли тус олмоқда. Ҳиндистон эса анъанавий иттифоқдошига тобеликни камайтириб, ўзининг глобал ўрнини мустаҳкамлаш учун Россия ва Хитой билан алоқаларни жонлантирмоқда. Бу эса Евросиё геосиёсатида муҳим ўзгаришлар юз бераётганидан далолат беради.
