Avval xabar berganimizdek, 15-18 dekabr kunlari Toshkent shahrida «O`zbekistonning madaniy merosi – yangi Renessans poydevori” an`anaviy madaniy meros haftaligi o`tkazilmoqda.
Madaniy meros haftaligining uchinchi kunida yana bir ahamiyatli voqea bo`lib o`tishi rejalashtirilgan bo`lib, bu O`zbekiston madaniy merosini o`rganish, saqlash va ommalashtirish bo`yicha butunjahon jamiyatining milliy kinematografiya tarixi haqida eksklyuziv kitob-albomi chop etilishi bilan bog`liq. Ushbu albomga san`atshunos Nigora Karimova hamda Eljon Abbosov mualliflik qilishadi.
Nigora Karimova, san`atshunos:
— O`zbekiston "Kitob san`ati tarixi" deb nomlangan bu albomning hajmi katta bo`lib, 3 tilda — rus, o`zbek, ingliz tillariga tarjima qilingan. Kitob, asosan O`zbekiston kinematografiyasini, kino san`atining birinchi sarchashmalari, dastlabki kino namoyishlar va ularning tafsilotlari, ilk kino syomkalar hamda ilk kino namoyandalari hayoti va ijodidan boshlanadi. Hikoyani sarguzasht desak ham bo`ladi, chunki, kitob so`nggi yillarda suratga olingan filmlar bilan yakunlanadi. Kitobning birinchi bobi “O`zbek kinosining oltin beshigi – sarchashmalar” deb nomlansa, so`nggi bobi esa Mustaqillik davridagi o`zbek kinosining rivojiga bag`ishlanib “O`zbek kinosining yangi ufqlari” deb nomlanadi. Nega sarguzasht? Chunki kitobda ko`pdan ko`p ma`lumotlar, ya`ni deyarli bir asrga teng bo`lgan tariximizdagi 600 tadan ortiq film namunalari, 50 dan ziyod kino muallif, kino ijodkorlar ijod qilishgan va har bir davrda kino san`atining umuman ijtimoiy madaniy muhitning o`ziga xos tafsilotlari, xarakteristikalari berilgan. Men kitob muallifi bo`ladigan bo`lsam, O`zbekiston Kinofondi direktori, kinorejissyor Eljon Abbosov illyustrativ vizual qatlamini, vizual foto illyustrasiyalar qismini ta`minlab berdi.
Aytish kerakki, foto illyustrasiyalar hali hech qaerda namoyish etilmagan, ya`ni negativlarda saqlanib qolgan. Mana shu 3 mingga yaqin negativlarni raqamlashtirdik. Shuning bilan birga, yangi lavhalarni, biz bilgan, sevgan filmlarning hali unut bo`lmagan lekin o`sha ish jarayonlar portretlari, aktyorlarning, qahramonlarning portretlari qolaversa, o`sha noyob suratlar, ya`ni ilk kino teatrlarning suratlari, kino afishalari bilan boyitilgan.
Ushbu oltin to`plamning nashri O`zbekiston madaniy merosi haftaligi doirasida amalga oshirilgan bo`lib, birinchi navbatda, bu mana shu xalqimizning, umuman insoniyatning o`chmas xotirasini tashkil etuvchi kino namunalari, ulardagi o`sha ko`plab avlodlar tomonidan e`tirof etib, sevib tomosha qilinayotgan kino qahramonlari, kino rejissyorlarimiz, aktyorlar va ularning barcha-barchasini, kinomiz tarixini yod etish, yosh avlodga yangi tarixiy manbalarni yana bir bor taqdim etishga qaratiladi.
Kitobning ilk sahifalaridayoq asosiy berilayotgan urg`u Markaziy Osiyoda kinoning Vatani, beshigi O`zbekiston ekanligi va aynan bizning hududda ilk kino namoyishi, ilk kinofilmlar suratga olingani va Xudoybergan Devonov ilk kino operator sifatida milliy kadrlarni suratga ola boshlagani va ilk kino studiyalarningtashkil topgani, shuningdek, bu otaxon kino studiya joriy yil 95 yilligini nishonlayotgani ham kitobda o`zini aksini topgan.
Bundan tashqari, hozirgi kunda Jo`ra Teshaboevning mashhur aktyor Asad Ismatov ijodi haqidagi «O`zbek ekranining dahosi» kitobining qayta chop etish ishlari olib borilmoqda. Aytib o`tish kerakki, bu kitob bizning kinosan`atimiz vakiliga bag`ishlangan turkumning ilk nashri bo`ladi.
Maftuna JO`RAEVA suhbatlashdi
